1763-ban a székesegyház északi oldalán a középkori katedrális északi fala mellé épített csatornár... more 1763-ban a székesegyház északi oldalán a középkori katedrális északi fala mellé épített csatornára akadtak rá. A csatorna értelmezése a régészeti kutatás elengedhetetlen részévé vált a késő római temetői épületek és a székesegyház építéstörténetének vizsgálata kapcsán. Építésének idejét illetően és funkcióját tekintve is eltérő nézetek alakultak ki a kutatásban.
A csatornáról megállapítható lett, hogy egy forrásból fakadó patak vizét vezette el, azaz becsatornáztak egy patakot. Eredetileg a késő római temetői épületek állagmegóvása céljából épült, az attól délre elhelyezkedő síremlékeket óvta. A középkori négytornyú katedrális építésénél megtalálták, helyéből adódóan bele kellett foglalni az építészeti műbe. Mivel a székesegyház tájolása és a csatorna iránya néhány fokkal eltért, az északi fal nyugati részén a középkori fal már annyira belevágott a római csatornába, hogy új csatornát kellett építeni annak északi fala mellé. Az északi tornyok alatt szűkítést alkalmaztak. Így a csatornának késő római és Árpád-kori része egyaránt van.
The study deals with the history of a tombstone found at the archaeological excavations in the Fr... more The study deals with the history of a tombstone found at the archaeological excavations in the Franciscan church of Szigetvár in the winter of 2020. Th e archaeological find is remarkable in several respects. Its unique character is provided by the fact that its upper surface is covered not only with a coat of arms, but also with a lengthy Latin text. An investigation of the inscription revealed that the deceased, a certain Major (Supremus Vigiliarum Praefectus) Johann Collet, died in 1703 during a hunt in the vicinity of Szigetvár. The study briefly presents the historical context of the case: the situation of Szigetvár in the turn of the 17th and 18th centuries, the use of the church by the Franciscan order, as well as the most important moments of the 2020 archeological excavation.
Az I. számú Cella Trichora a leghosszabb „életúttal” rendelkező római korban emelt épület Sopiana... more Az I. számú Cella Trichora a leghosszabb „életúttal” rendelkező római korban emelt épület Sopianae északi temetőjében. Az 1922-ben feltárt emlék fölé emelt védőépület cseréje és bővítése kisfelületű régészeti kutatást és régészeti felügyeletet tett szükségessé. Ennek eredményeit összevetve az épületen és a környező területen végzett korábbi kutatások eredményeivel, sikerült tisztázni a vitás kutatási kérdéseket. A három feltárt kőlapokkal keretelt sír, a narthexben talált sírokhoz hasonló. Mivel római pusztulásrétegre ásták rá azokat, egyértelműen középkori eredetűek. A feltárt visszabontott falalapozás pedig bizonyíthatóan Karoling-kori. Ez az első Karoling-korinak beazonosított épített emlék a Dunántúl keleti felének a területén. A Karoling-korban település létesült az ókeresztény temető területén, az épületet megújították, templomként funkcionált. A Cella Trichorától nyugat-északnyugatra kőalapozású épületet emeltek, amely hozzá volt építve a Cella Trichora épületéhez. A felújított épület a magyar középkorban is templomként működött a 15. század végéig. Mivel ez az egyetlen nagyobb, jó állapotú (ismert) templomként használható épület a püspökség központjában az Árpád-kor elején, elképzelhető, hogy szükségmegoldásként ezt az épületet szentelték fel székesegyháznak 1009-ben.
AQUINCUM ÆTERNUM Studia in honorem Paula Zsidi (Aquincum Nostrum II. 9.), 2022
Sopianae északi temetőjének épített emlékekből álló leletegyüttesének legelső fennmaradt építmény... more Sopianae északi temetőjének épített emlékekből álló leletegyüttesének legelső fennmaradt építménye Péter-Pál sírkamra néven ismeretes, a szakirodalomban az I. számú temetői épületként szerepel általában.
Nemzetközi hírnevét és kimagasló kulturális értékét a sírkamra freskó kompozícióinak köszönheti. A művészettörténeti jellegű vizsgálat mellett ezidáig az építészeti vonatkozású kutatás, az építéstörténeti periodizáció másodlagos szerepet kapott. Az emlék egykori szerkezetét és kinézetét ábrázoló épületrekonstrukciók egyperiódusúnak mutatják be. Az építéstörténet részletes vizsgálatára első alkalommal Gábor Olivér tett kísérletet 2008-as keltezésű PhD dolgozatában, melyet épületrekonstrukció egészített ki.
Szerencsés módon a temetői épület jelen állapotában mint egy műtárgy ténylegesen megtekinthető, tanulmányozható, nemcsak szakirodalmi közlésekre kell hagyatkozni. A helyszínen tett személyes megfigyelések, a szakirodalmi utalások, levéltári kutatás és a temető többi épületénél tett megfigyelések, mint összevetési lehetőség alapján az épület kronológiáját máshogy látjuk, mint az Gábor Olivér munkáiban szerepel. Megfigyeléseink egy része a temető egész területére általánosítható, az egyes épületek és a temető kronológiájának finomítását teszi lehetővé, sőt a keresztény-nem keresztény kérdés eldöntéséhez is legalább munkahipotézis szintű elképzeléseket szolgáltat. Összességében a 240 éves ismertség ellenére mind az épületre, mind a temetőre vonatkozóan új, előremutató eredményekre tehettünk szert, amelyeket írásunkban ismertetünk.
Preliminary report on the archaeological excavation
in the crypt of the cathedral of Pécs in 2019... more Preliminary report on the archaeological excavation in the crypt of the cathedral of Pécs in 2019
According to the chronicler tradition, King Peter Orseolo (1038–1041 and 1044–1046), successor of King Saint Stephen was buried in Pécs in the cathedral which was founded by himself. The construction of the precursor of the today’s Neo-Romanesque cathedral begun after the death of Orseolo for the initiative of Bishop Saint Moor, after the fire of 1064. According to this, the question may come up: where was the second king of the Árpád dynasty buried? For answering this question, firstly the first mediaeval church of the bishopric has to be found, which was constructed in 1009. This question can be answered by archaeological research, because it cannot be expected that new written sources will appear on the bases of which the church can be localized. The territory around the cathedral is relatively well-researched, but the remains of the church of Peter did not appear. As according to the script of the general process of church development, the larger church was built over the smaller church. This means that the first cathedral as well as the resting place of King Peter should be searched under the four-towered church we know today. In 2019, an archaeological excavation was carried out by the Janus Pannonius Museum in the crypt of the cathedral lead by Zsolt Tóth. One of the main aims of the exploration was the exploration of the cathedral’s remains, which might have meant the possibility for finding the tomb of the king. The research was crowned by success in both aspects. Under the middle of the crypt, a late-Roman cemetery appeared, which can be considered to be the precursor of the cathedral. During the research work the process, along which the territory of the late-Roman cemetery became the centre of the bishopric, realized.
1763-ban a székesegyház északi oldalán a középkori katedrális északi fala mellé épített csatornár... more 1763-ban a székesegyház északi oldalán a középkori katedrális északi fala mellé épített csatornára akadtak rá. A csatorna értelmezése a régészeti kutatás elengedhetetlen részévé vált a késő római temetői épületek és a székesegyház építéstörténetének vizsgálata kapcsán. Építésének idejét illetően és funkcióját tekintve is eltérő nézetek alakultak ki a kutatásban.
A csatornáról megállapítható lett, hogy egy forrásból fakadó patak vizét vezette el, azaz becsatornáztak egy patakot. Eredetileg a késő római temetői épületek állagmegóvása céljából épült, az attól délre elhelyezkedő síremlékeket óvta. A középkori négytornyú katedrális építésénél megtalálták, helyéből adódóan bele kellett foglalni az építészeti műbe. Mivel a székesegyház tájolása és a csatorna iránya néhány fokkal eltért, az északi fal nyugati részén a középkori fal már annyira belevágott a római csatornába, hogy új csatornát kellett építeni annak északi fala mellé. Az északi tornyok alatt szűkítést alkalmaztak. Így a csatornának késő római és Árpád-kori része egyaránt van.
The study deals with the history of a tombstone found at the archaeological excavations in the Fr... more The study deals with the history of a tombstone found at the archaeological excavations in the Franciscan church of Szigetvár in the winter of 2020. Th e archaeological find is remarkable in several respects. Its unique character is provided by the fact that its upper surface is covered not only with a coat of arms, but also with a lengthy Latin text. An investigation of the inscription revealed that the deceased, a certain Major (Supremus Vigiliarum Praefectus) Johann Collet, died in 1703 during a hunt in the vicinity of Szigetvár. The study briefly presents the historical context of the case: the situation of Szigetvár in the turn of the 17th and 18th centuries, the use of the church by the Franciscan order, as well as the most important moments of the 2020 archeological excavation.
Az I. számú Cella Trichora a leghosszabb „életúttal” rendelkező római korban emelt épület Sopiana... more Az I. számú Cella Trichora a leghosszabb „életúttal” rendelkező római korban emelt épület Sopianae északi temetőjében. Az 1922-ben feltárt emlék fölé emelt védőépület cseréje és bővítése kisfelületű régészeti kutatást és régészeti felügyeletet tett szükségessé. Ennek eredményeit összevetve az épületen és a környező területen végzett korábbi kutatások eredményeivel, sikerült tisztázni a vitás kutatási kérdéseket. A három feltárt kőlapokkal keretelt sír, a narthexben talált sírokhoz hasonló. Mivel római pusztulásrétegre ásták rá azokat, egyértelműen középkori eredetűek. A feltárt visszabontott falalapozás pedig bizonyíthatóan Karoling-kori. Ez az első Karoling-korinak beazonosított épített emlék a Dunántúl keleti felének a területén. A Karoling-korban település létesült az ókeresztény temető területén, az épületet megújították, templomként funkcionált. A Cella Trichorától nyugat-északnyugatra kőalapozású épületet emeltek, amely hozzá volt építve a Cella Trichora épületéhez. A felújított épület a magyar középkorban is templomként működött a 15. század végéig. Mivel ez az egyetlen nagyobb, jó állapotú (ismert) templomként használható épület a püspökség központjában az Árpád-kor elején, elképzelhető, hogy szükségmegoldásként ezt az épületet szentelték fel székesegyháznak 1009-ben.
AQUINCUM ÆTERNUM Studia in honorem Paula Zsidi (Aquincum Nostrum II. 9.), 2022
Sopianae északi temetőjének épített emlékekből álló leletegyüttesének legelső fennmaradt építmény... more Sopianae északi temetőjének épített emlékekből álló leletegyüttesének legelső fennmaradt építménye Péter-Pál sírkamra néven ismeretes, a szakirodalomban az I. számú temetői épületként szerepel általában.
Nemzetközi hírnevét és kimagasló kulturális értékét a sírkamra freskó kompozícióinak köszönheti. A művészettörténeti jellegű vizsgálat mellett ezidáig az építészeti vonatkozású kutatás, az építéstörténeti periodizáció másodlagos szerepet kapott. Az emlék egykori szerkezetét és kinézetét ábrázoló épületrekonstrukciók egyperiódusúnak mutatják be. Az építéstörténet részletes vizsgálatára első alkalommal Gábor Olivér tett kísérletet 2008-as keltezésű PhD dolgozatában, melyet épületrekonstrukció egészített ki.
Szerencsés módon a temetői épület jelen állapotában mint egy műtárgy ténylegesen megtekinthető, tanulmányozható, nemcsak szakirodalmi közlésekre kell hagyatkozni. A helyszínen tett személyes megfigyelések, a szakirodalmi utalások, levéltári kutatás és a temető többi épületénél tett megfigyelések, mint összevetési lehetőség alapján az épület kronológiáját máshogy látjuk, mint az Gábor Olivér munkáiban szerepel. Megfigyeléseink egy része a temető egész területére általánosítható, az egyes épületek és a temető kronológiájának finomítását teszi lehetővé, sőt a keresztény-nem keresztény kérdés eldöntéséhez is legalább munkahipotézis szintű elképzeléseket szolgáltat. Összességében a 240 éves ismertség ellenére mind az épületre, mind a temetőre vonatkozóan új, előremutató eredményekre tehettünk szert, amelyeket írásunkban ismertetünk.
Preliminary report on the archaeological excavation
in the crypt of the cathedral of Pécs in 2019... more Preliminary report on the archaeological excavation in the crypt of the cathedral of Pécs in 2019
According to the chronicler tradition, King Peter Orseolo (1038–1041 and 1044–1046), successor of King Saint Stephen was buried in Pécs in the cathedral which was founded by himself. The construction of the precursor of the today’s Neo-Romanesque cathedral begun after the death of Orseolo for the initiative of Bishop Saint Moor, after the fire of 1064. According to this, the question may come up: where was the second king of the Árpád dynasty buried? For answering this question, firstly the first mediaeval church of the bishopric has to be found, which was constructed in 1009. This question can be answered by archaeological research, because it cannot be expected that new written sources will appear on the bases of which the church can be localized. The territory around the cathedral is relatively well-researched, but the remains of the church of Peter did not appear. As according to the script of the general process of church development, the larger church was built over the smaller church. This means that the first cathedral as well as the resting place of King Peter should be searched under the four-towered church we know today. In 2019, an archaeological excavation was carried out by the Janus Pannonius Museum in the crypt of the cathedral lead by Zsolt Tóth. One of the main aims of the exploration was the exploration of the cathedral’s remains, which might have meant the possibility for finding the tomb of the king. The research was crowned by success in both aspects. Under the middle of the crypt, a late-Roman cemetery appeared, which can be considered to be the precursor of the cathedral. During the research work the process, along which the territory of the late-Roman cemetery became the centre of the bishopric, realized.
Uploads
Papers by Zsolt Tóth
A csatornáról megállapítható lett, hogy egy forrásból fakadó patak vizét vezette el, azaz becsatornáztak egy patakot. Eredetileg a késő római temetői épületek állagmegóvása céljából épült, az attól délre elhelyezkedő síremlékeket óvta. A középkori négytornyú katedrális építésénél megtalálták, helyéből adódóan bele kellett foglalni az építészeti műbe. Mivel a székesegyház tájolása és a csatorna iránya néhány fokkal eltért, az északi fal nyugati részén a középkori fal már annyira belevágott a római csatornába, hogy új csatornát kellett építeni annak északi fala mellé. Az északi tornyok alatt szűkítést alkalmaztak. Így a csatornának késő római és Árpád-kori része egyaránt van.
Nemzetközi hírnevét és kimagasló kulturális értékét a sírkamra freskó kompozícióinak köszönheti. A művészettörténeti jellegű vizsgálat mellett ezidáig az építészeti vonatkozású kutatás, az építéstörténeti periodizáció másodlagos szerepet kapott. Az emlék egykori szerkezetét és kinézetét ábrázoló épületrekonstrukciók egyperiódusúnak mutatják be. Az építéstörténet részletes vizsgálatára első alkalommal Gábor Olivér tett kísérletet 2008-as keltezésű PhD dolgozatában, melyet épületrekonstrukció egészített ki.
Szerencsés módon a temetői épület jelen állapotában mint egy műtárgy ténylegesen megtekinthető, tanulmányozható, nemcsak szakirodalmi közlésekre kell hagyatkozni. A helyszínen tett személyes megfigyelések, a szakirodalmi utalások, levéltári kutatás és a temető többi épületénél tett megfigyelések, mint összevetési lehetőség alapján az épület kronológiáját máshogy látjuk, mint az Gábor Olivér munkáiban szerepel. Megfigyeléseink egy része a temető egész területére általánosítható, az egyes épületek és a temető kronológiájának finomítását teszi lehetővé, sőt a keresztény-nem keresztény kérdés eldöntéséhez is legalább munkahipotézis szintű elképzeléseket szolgáltat. Összességében a 240 éves ismertség ellenére mind az épületre, mind a temetőre vonatkozóan új, előremutató eredményekre tehettünk szert, amelyeket írásunkban ismertetünk.
in the crypt of the cathedral of Pécs in 2019
According to the chronicler tradition, King Peter Orseolo (1038–1041 and 1044–1046),
successor of King Saint Stephen was buried in Pécs in the cathedral which was founded by himself. The construction of the precursor of the today’s Neo-Romanesque cathedral begun after the death of Orseolo for the initiative of Bishop Saint Moor, after the fire of 1064. According to this, the question may come up: where was the second king of the Árpád dynasty buried? For answering this question, firstly the first mediaeval church of the bishopric has to be found, which was constructed in 1009. This question can be answered by archaeological research, because it cannot be expected that new written sources will appear on the bases of which the church can be localized. The territory around the cathedral is relatively well-researched, but the remains of the church of Peter did not appear. As according to the script of the general process of church development, the larger church was built over the smaller church. This means that the first cathedral as well as the resting place of King Peter should be searched under the four-towered church we know today. In 2019, an archaeological excavation was carried out by the Janus Pannonius Museum in the crypt of the cathedral lead by Zsolt Tóth. One of the main aims of the exploration was the exploration of the cathedral’s remains, which might have meant the possibility for finding the tomb of the king. The research was crowned by success in both aspects. Under the middle of the crypt, a late-Roman cemetery appeared, which can be considered to be the precursor of the cathedral. During the research work the process, along which the territory of the late-Roman cemetery became the centre of the bishopric, realized.
A csatornáról megállapítható lett, hogy egy forrásból fakadó patak vizét vezette el, azaz becsatornáztak egy patakot. Eredetileg a késő római temetői épületek állagmegóvása céljából épült, az attól délre elhelyezkedő síremlékeket óvta. A középkori négytornyú katedrális építésénél megtalálták, helyéből adódóan bele kellett foglalni az építészeti műbe. Mivel a székesegyház tájolása és a csatorna iránya néhány fokkal eltért, az északi fal nyugati részén a középkori fal már annyira belevágott a római csatornába, hogy új csatornát kellett építeni annak északi fala mellé. Az északi tornyok alatt szűkítést alkalmaztak. Így a csatornának késő római és Árpád-kori része egyaránt van.
Nemzetközi hírnevét és kimagasló kulturális értékét a sírkamra freskó kompozícióinak köszönheti. A művészettörténeti jellegű vizsgálat mellett ezidáig az építészeti vonatkozású kutatás, az építéstörténeti periodizáció másodlagos szerepet kapott. Az emlék egykori szerkezetét és kinézetét ábrázoló épületrekonstrukciók egyperiódusúnak mutatják be. Az építéstörténet részletes vizsgálatára első alkalommal Gábor Olivér tett kísérletet 2008-as keltezésű PhD dolgozatában, melyet épületrekonstrukció egészített ki.
Szerencsés módon a temetői épület jelen állapotában mint egy műtárgy ténylegesen megtekinthető, tanulmányozható, nemcsak szakirodalmi közlésekre kell hagyatkozni. A helyszínen tett személyes megfigyelések, a szakirodalmi utalások, levéltári kutatás és a temető többi épületénél tett megfigyelések, mint összevetési lehetőség alapján az épület kronológiáját máshogy látjuk, mint az Gábor Olivér munkáiban szerepel. Megfigyeléseink egy része a temető egész területére általánosítható, az egyes épületek és a temető kronológiájának finomítását teszi lehetővé, sőt a keresztény-nem keresztény kérdés eldöntéséhez is legalább munkahipotézis szintű elképzeléseket szolgáltat. Összességében a 240 éves ismertség ellenére mind az épületre, mind a temetőre vonatkozóan új, előremutató eredményekre tehettünk szert, amelyeket írásunkban ismertetünk.
in the crypt of the cathedral of Pécs in 2019
According to the chronicler tradition, King Peter Orseolo (1038–1041 and 1044–1046),
successor of King Saint Stephen was buried in Pécs in the cathedral which was founded by himself. The construction of the precursor of the today’s Neo-Romanesque cathedral begun after the death of Orseolo for the initiative of Bishop Saint Moor, after the fire of 1064. According to this, the question may come up: where was the second king of the Árpád dynasty buried? For answering this question, firstly the first mediaeval church of the bishopric has to be found, which was constructed in 1009. This question can be answered by archaeological research, because it cannot be expected that new written sources will appear on the bases of which the church can be localized. The territory around the cathedral is relatively well-researched, but the remains of the church of Peter did not appear. As according to the script of the general process of church development, the larger church was built over the smaller church. This means that the first cathedral as well as the resting place of King Peter should be searched under the four-towered church we know today. In 2019, an archaeological excavation was carried out by the Janus Pannonius Museum in the crypt of the cathedral lead by Zsolt Tóth. One of the main aims of the exploration was the exploration of the cathedral’s remains, which might have meant the possibility for finding the tomb of the king. The research was crowned by success in both aspects. Under the middle of the crypt, a late-Roman cemetery appeared, which can be considered to be the precursor of the cathedral. During the research work the process, along which the territory of the late-Roman cemetery became the centre of the bishopric, realized.