Papers by Vitalij (Віталій) Koziuba (Козюба)
Археологія і давня історія України, 4, 2023
Статтю присвячено проблемі локалізації літописної Сітомлі біля Києва. Проаналізовано свідчення пи... more Статтю присвячено проблемі локалізації літописної Сітомлі біля Києва. Проаналізовано свідчення письмових джерел. На їх базі виділено характеристики топоніму, які використано при розгляді
різних версій локації об’єкту. На основі історичних, археологічних і картографічних джерел автор прийшов до висновку, що найбільш вірогідним місцем розташування Сітомлі є частина Оболоні, яка лежала на північ від Подолу, а саме район Йорданського струмка з фундаментами церкви ХІ ст. біля його витоку і Йорданське озеро.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Opus Mixtum, 11, с. 34-77, 2023
Статтю присвячено минулому однієї з найбільш відомих садиб Києва, розташованої на вулиці Володими... more Статтю присвячено минулому однієї з найбільш відомих садиб Києва, розташованої на вулиці Володимирській, 3. Подано довідку про її власників, простежено зміни площі й планування садиби та самого будинку, розглянуто епізод розміщення в 1877 році в ньому приватного музею Т. Кибальчича; проаналізовано головні результати археологічних досліджень цієї ділянки в самому центрі давнього міста. На основі архівних матеріалів і газетних
публікацій наведено невідомі раніше факти з минулого цього куточка Києва.
The past of one of the most famous estates in Kyiv, located on Volodymyrska Street, 3 is focused in the paper. Information about its owners is provided; the changes in the area and layout of the estate and the house itself are traced; the episode of the placement of the private museum of T. Kybalchich in it in 1877 is considered; the main results of archaeological research of this site in the very center of the ancient city are analyzed. On the basis of archival materials and newspaper publications, previously unknown facts from the past of this corner of Kyiv are presented.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Археологія і давня історія України, 3 (48), с. 135-147, 2023
у статті викладено результати археологічного
обстеження 2019 р. місць розташування колишніх
заліз... more у статті викладено результати археологічного
обстеження 2019 р. місць розташування колишніх
залізоробних рудень ХVІІ—ХІХ ст., розташованих у
районі Малина у східній частині житомирської області. Під час розвідки оглянуто кілька пам’яток
інших епох, частину з яких виявлено вперше
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Киев, 1876
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Археологічні дослідження в Україні 2021, с. 36-43, 2022
Наведено короткі результати археологічних робіт навколо собору Св. Софії в Києві в 2021 р.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Фортеця, V, 89-103, 2022
У статті подано попередні результати дослідження залишків раніше невідомої апсиди першої половини... more У статті подано попередні результати дослідження залишків раніше невідомої апсиди першої половини ХІ ст., розкопаної біля північно-східного кута Софійського собору у Києві в 2021 р. Проаналізовано архітектурно-археологічні особливості знахідки, визначено її складові частини та хронологію, простежено її конструктивну аналогію з планувальними особливостями Софійського собору у м. Великий Новгород.
The article presents the preliminary results of the research of the remains of a previously unknown apse of the first half of the 11th century, excavated near the northeastern corner of St. Sophia Cathedral in Kyiv in 2021. The architectural and archaeological features of the finding are analyzed, its constituent parts and chronology are determined, and its structural analogy
with planning features of St. Sophia Cathedral in the city of Velykyi
Novgorod is traced.
Keywords: Byzantine architecture, altar of a Christian temple, synthronon, foundation substructures.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Opus Mixtum, 10, с. 11-48, 2022
У статті розглянуто кілька питань ранньої історії церкви Святої Богородиці Десятинної в Киє... more У статті розглянуто кілька питань ранньої історії церкви Святої Богородиці Десятинної в Києві, серед яких – присвята церкви, дата її закладення й освячення, причини повторного освячення храму в 1039 році та ймовірність інтронізації князя Володимира в Десятинній церкві наприкінці Х ст.
The paper examines several issues of the early history of the Church of the Holy Virgin of Tithe in Kyiv, including the dedication of the church, the date of its foundation and consecration, the reasons for the re-consecration of the church in 1039, and the probability of the enthronement of Prince Volodymyr in the Tithe Church at the late 10th century.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Археологія України за роки Незалежності, 2022
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Археологія України за роки Незалежності, 2022
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Археологія і давня історія України, 2022
Cтаттю присвячено публікації поховального комплексу, дослідженого авторами біля Cофійського собор... more Cтаттю присвячено публікації поховального комплексу, дослідженого авторами біля Cофійського собору в Києві у 2021 р. На основі знахідок з комплексу, його характеру і стратиграфічних особливостей розкопане підкурганне поховання датоване часом близько 970—1000 років.
The article is dedicated to the publication of the burial complex, which was investigated by the authors near St. Sophia Cathedral in Kyiv in 2021. Based on the finds from the complex, its character and stratigraphic features, the excavated barrow burial is dated to around 970-1000 AD.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Через технічні причини у моїй статті «КИЇВСЬКІ КОЛОДЯЗІ: ВІД ЛІТОПИСНИХ ЧАСІВ ДО ПОЧАТКУ ХІХ ст.»... more Через технічні причини у моїй статті «КИЇВСЬКІ КОЛОДЯЗІ: ВІД ЛІТОПИСНИХ ЧАСІВ ДО ПОЧАТКУ ХІХ ст.» надруковано стару версію Додатку (с.148-158). Подаю оновлену версію Додатку.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Київські збірники історії, археології, мистецтва та побуту, № ІІ, с. 124-162, 340-355 , 2021
Метою статті є висвітлення історії київських колодязів в історичних частинах міста від давньорусь... more Метою статті є висвітлення історії київських колодязів в історичних частинах міста від давньоруських часів до початку ХІХ ст. Новизна дослідження-вперше подано історію міських колодязів на підставі аналізу широкого кола джерел та археологічних даних та здійснено локалізацію переважної частини цих об'єктів на сучасній карті міста. На основі писемних, картографічних і археологічних джерел зібрано свідчення про 164 колодязя, інформацію про які подано окремим додатком. Історію київських колодязів простежено від середньовічних часів. Найдавніші серед них, ХІ-ХІІ ст., відомі за свідченнями Києво-Печерського патерика в Печерському монастирі і археологічною знахідкою на Подолі. Починаючи з ХVІ ст., писемні джерела містять згадки про десятки міських колодязів. Найбільшу кількість інформації про колодязі, із точним місцем їх розташування, надають численні інструментальні карти міста ХVІІІ ст. і найбільш повний план Києва А. Меленського, на якому позначено 91 колодязь. Серед картографічних джерел велике значення мають найдавніші плани Києва-А. Кальнофойського 1638 р. і І. Ушакова 1695 р., які містять малюнки колодязів. Ці та інші зображення (малюнок Печерського монастиря А. Вестерфельда 1651 р., на планах печер у виданнях Печерського патерика 1661 і 1703 рр.) надають змогу з'ясувати тип конструкцій конкретних київських колодязів-з коловоротом чи журавлем. Синтетичний метод використання даних історичних джерел у поєднанні з матеріалами археологічних звітів дозволив представити ці пам'ятки
The purpose of writing this article is to cover the history of Kiev wells in the historical parts of the city from ancient times to the early nineteenth century. Based on written, cartographic and archaeological sources, evidence of 164 wells was collected, information on which is provided in a separate appendix. Most of these objects are located on a modern city map.
The history of Kyiv wells in the article can be traced to chronicle sources,
the most famous of which is the chronicle of 997 about a well-known case of deception of Pechenegs by the people of Bіlgorod with the help of dug wells. Information about the wells according to the documents of the XVI — early XIX centuries, supplemented by maps from the famous map from the publication Тeraturgemа of Athanasius of Kalnofoysky in 1638. The synthetic method of using these historical sources in combination with the materials of archeological reports allowed to present these monuments comprehensively in the districts of Kyiv: among them the Upper Town at the end of the XVIII century had about 20 wells, but chronicle evidence of early wells has not survived. Instead, three Sofia
wells were later used according to the economic division of the monastery. One of the interesting objects of Upper Kyiv is a well in the Kyiv castle, the evidence of which is known from the middle of the XVI century. Podol Wells has been the largest water supply network in Kyiv for centuries. The oldest of them was discovered by archaeologists on the street. Pochaynynska, 27. The uniqueness of the system of Podolsk wells — in connection with their system of water mains from the XVII century. an element of such a distribution system was the Felicial fountain. Khreshchatyk spring is a well-fountain, which was described in the
Synopsis as a legendary place where the sons of Prince Volodymyr Sviatoslavych were baptized.
The novelty of the study is the first history of urban wells based on the
analysis of a wide range of sources and archaeological data.
The conclusion of the work is a generalized scheme of Kyiv wells on the
map. Evidence of individual chronicle wells of Sts. Anthony and Theodosius, the legend of the Jordan Well, reflect the then ideas of sources as sacred objects.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Opus Mixtum № 9, с. 61-74, ІІ, ІІІ, 2021
У статті подано інформацію щодо кількох маловідомих поховань у кам’яних і дерев’яному саркофагах,... more У статті подано інформацію щодо кількох маловідомих поховань у кам’яних і дерев’яному саркофагах, досліджених 1909 року, перед апсидами
Десятинної церкви. На основі аналізу стратиграфії
можливим часом здійснення цих поховань є друга
чверть ХІ ст.
The information concerning few little-known burials in the stone and wooden sarcophagi excavated in 1909 in front the apses of Desyatynna Church is provided in the paper. According the analyses of stratigraphy the possible date of these burials is the second quarter of the 11th century.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Церква-наука-суспільство: питання взаємодії Присвячується пам'яті київського митрополита Євгенія (Болховітінова) Матеріали Дев'ятнадцятої Міжнародної наукової конференції (26-28 травня 2021 р.), 2021
Історія парафіяльної церкви Покрова Пресвятої Богородиці, яка у 1699-1787 рр. функціонувала у Ве... more Історія парафіяльної церкви Покрова Пресвятої Богородиці, яка у 1699-1787 рр. функціонувала у Верхньому Києві недалеко від Михайлівського Золотоверхого монастиря
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Археологія і давня історія України, вип. 1 (38), с. 209-228, 2021
Статья посвящена рассмотрению микротопографии могильника Х в. на месте усадьбы Десятинной церкви ... more Статья посвящена рассмотрению микротопографии могильника Х в. на месте усадьбы Десятинной церкви в Киеве. Проанализированные результаты исследований ХХ - начала ХХІ ст. позволили определить места расположения и размеры нескольких курганных насыпей, проследить связь между ингумациями и горелыми пятнами над ними в составе погребальных комплексов.
The paper considers the issue of microtopography of the 10th century pagan burial ground under the later Desyatynna Church courtyard. At least 75 inhumation burials of the pagan period have been discovered here
to the present. Also, several sections of barrow ditches belonging to 7 barrows were discovered during excavations in 2005—2011. These ditches made it possible to determine the approximate diameter of the ancient
mounds, which ranged from 3.5 to 12 m.
Analysis of the results of the burial ground evcavations of the 20th — early 21st century provided examples of a combination of inhumation pit graves with charcoal spots and soil layers of mounds above them in
single burial complex
Microtopographic and stratigraphic observations allow us to assume the event of re-planning of part of the pagan burial ground in front of the Starokyivske hillfort fortification ditch.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
ROCZNIK BOŁCHOWITINOWSKI / БОЛХОВІТІНОВСЬКИЙ ЩОРІЧНИК 2017/2018, 2019
Работа посвящена изучению вопроса церковного (монастырского) землевладения вокруг Киева в период ... more Работа посвящена изучению вопроса церковного (монастырского) землевладения вокруг Киева в период конца ХV - ХVІ вв. На основе собранных 203 документов или упоминаний о них 1489-1600 гг. обобщена информация о 67 владениях, которые принадлежали 14 собственникам - православным монастырям и церквям, католическому бискупу и армянской церкви. Проанализированы хозяйственная деятельность собственников, територия и границы владений, топонимика и коммуникации этого периода; составлены уточненные списки наместников киевского митрополита и игуменов местных монастырей.
Работа имеет два приложения. В № 1 - перечень всех использованных в ней письменных источников указанного периода, в № 2 - перечень самих владений. Исследование сопровождается двумя картами-реконструкциями церковных землевладений вокруг Киева конца XV - XVI веков, созданных автором совместно с Дмитрием Вортманом.
The paper is based on 203 documents (or references) of the years 1489–1600 concerning the problem of formation of the ecclesiastical land property around Kyiv. The information about 67 properties belonging to 14 landowners, such as the Orthodox Metropolitan see of Kyiv, five monasteries and six churches, the Armenian Church and Catholic bishop has been given and their history has been traced. Location and boundaries for some properties have been identified or reconstructed. The collected material makes it possible to clarify the dates of the selected acts and reign of Kyivan voivodes and their
vicegerents, metropolitans’ vicars and hegumens of monasteries. In addition, the author analysed features of the legal relations in land disputes of that time and traced characteristics of local church land management (arable farming, horticulture, gardening etc.). The new evidences about toponyms and routes have been collected.
The annexes include list of the documents used and the brief description of each property. The study is coupled with maps-reconstructions of the location of ecclesiastical landowning in the Kyiv environs in the 16th century that were created in collaboration
with Dmytro Vortman.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
БОЛХОВІТІНОВСЬКИЙ ЩОРІЧНИК 2017/2018 ROCZNIK BOŁCHOWITINOWSKI 2017/2018, 2020
У статті подано аналіз змісту поборового реєстру 1628 р. Київського воєводства за публікацією в А... more У статті подано аналіз змісту поборового реєстру 1628 р. Київського воєводства за публікацією в АЮЗР 1886 р. Розглянуто питання повноти охоплення території побором, форм власності і умов володіння маєтностями, об`єктів оподаткування і розмірів останнього, ступеню урбанізації, наявності храмів в конкретних населених пунктах, процесу і механізму створення поборового реєстру.
У додатках подано географічний та іменний показчики поборового реєстру, перелік міст і містечок. Публікацію супроводжує карта Київського воєводства за поборовим реєстром 1628 р., створена разом із Дмитром Вортманом.
Tax register of 1628 takes a special place among the fiscal documents of the Kyivan
Voivodeship of the Rzeczpospolita. It was published first in 1886 and was poradically
used by the researchers of the 19th–2th
centuries (A. Jablonowski, N. Yakovenko and H. Litwin) to clarify various issues in the voivodeship’s history, such as land tenure, demography. However, that document has been used only partially as a source for various aspects of the history of social and economic development of the region.
The author has analyzed the extent of coverage of the voivodeship territory, the variety of ownership and conditions of ownership for taxable property, the objects of taxation and its amount, the degree of urbanization, the geography of existing churches of the Greek rite based on the register of 1628. The paper also raises the problem of errors in the register and the characteristic features of its source blocks.
Appendices to the paper contain indexes providing information on the names of settlements and estates mentioned in the register of 1628, their owners and others persons. The work is illustrated by a map of the Kyivan Voivodeship created by the author in cooperation with Dmytro Vortman.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Болховітіновський щорічник 2017/2018
На основе опубликованных источников создана карта-реконструкция церковных земельных владений вокр... more На основе опубликованных источников создана карта-реконструкция церковных земельных владений вокруг Киева в ХVI веке, которая дополняет статью В. Козюбы "Церковне і монастирське землеволодіння навколо Києва наприкінці XV - у XVI столітті"
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Болховітіновський щорічник 2017/2018
На основе опубликованных источников создана карта-реконструкция церковного землевладения вокруг К... more На основе опубликованных источников создана карта-реконструкция церковного землевладения вокруг Киева в ХVI веке, которая дополняет статью В. Козюбы "Церковне і монастирське землеволодіння навколо Києва наприкінці ХV - у XVI столітті"
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Болховітіновський щорічник 2017/2018
За данными поборового реестра 1628 г. Киевского воеводства создана карта, которая дополняет стать... more За данными поборового реестра 1628 г. Киевского воеводства создана карта, которая дополняет статью В. Козюбы "Поборовий реєстр 1628 р. Київського воєводства як історичне джерело"
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Uploads
Papers by Vitalij (Віталій) Koziuba (Козюба)
різних версій локації об’єкту. На основі історичних, археологічних і картографічних джерел автор прийшов до висновку, що найбільш вірогідним місцем розташування Сітомлі є частина Оболоні, яка лежала на північ від Подолу, а саме район Йорданського струмка з фундаментами церкви ХІ ст. біля його витоку і Йорданське озеро.
публікацій наведено невідомі раніше факти з минулого цього куточка Києва.
The past of one of the most famous estates in Kyiv, located on Volodymyrska Street, 3 is focused in the paper. Information about its owners is provided; the changes in the area and layout of the estate and the house itself are traced; the episode of the placement of the private museum of T. Kybalchich in it in 1877 is considered; the main results of archaeological research of this site in the very center of the ancient city are analyzed. On the basis of archival materials and newspaper publications, previously unknown facts from the past of this corner of Kyiv are presented.
обстеження 2019 р. місць розташування колишніх
залізоробних рудень ХVІІ—ХІХ ст., розташованих у
районі Малина у східній частині житомирської області. Під час розвідки оглянуто кілька пам’яток
інших епох, частину з яких виявлено вперше
The article presents the preliminary results of the research of the remains of a previously unknown apse of the first half of the 11th century, excavated near the northeastern corner of St. Sophia Cathedral in Kyiv in 2021. The architectural and archaeological features of the finding are analyzed, its constituent parts and chronology are determined, and its structural analogy
with planning features of St. Sophia Cathedral in the city of Velykyi
Novgorod is traced.
Keywords: Byzantine architecture, altar of a Christian temple, synthronon, foundation substructures.
The paper examines several issues of the early history of the Church of the Holy Virgin of Tithe in Kyiv, including the dedication of the church, the date of its foundation and consecration, the reasons for the re-consecration of the church in 1039, and the probability of the enthronement of Prince Volodymyr in the Tithe Church at the late 10th century.
The article is dedicated to the publication of the burial complex, which was investigated by the authors near St. Sophia Cathedral in Kyiv in 2021. Based on the finds from the complex, its character and stratigraphic features, the excavated barrow burial is dated to around 970-1000 AD.
The purpose of writing this article is to cover the history of Kiev wells in the historical parts of the city from ancient times to the early nineteenth century. Based on written, cartographic and archaeological sources, evidence of 164 wells was collected, information on which is provided in a separate appendix. Most of these objects are located on a modern city map.
The history of Kyiv wells in the article can be traced to chronicle sources,
the most famous of which is the chronicle of 997 about a well-known case of deception of Pechenegs by the people of Bіlgorod with the help of dug wells. Information about the wells according to the documents of the XVI — early XIX centuries, supplemented by maps from the famous map from the publication Тeraturgemа of Athanasius of Kalnofoysky in 1638. The synthetic method of using these historical sources in combination with the materials of archeological reports allowed to present these monuments comprehensively in the districts of Kyiv: among them the Upper Town at the end of the XVIII century had about 20 wells, but chronicle evidence of early wells has not survived. Instead, three Sofia
wells were later used according to the economic division of the monastery. One of the interesting objects of Upper Kyiv is a well in the Kyiv castle, the evidence of which is known from the middle of the XVI century. Podol Wells has been the largest water supply network in Kyiv for centuries. The oldest of them was discovered by archaeologists on the street. Pochaynynska, 27. The uniqueness of the system of Podolsk wells — in connection with their system of water mains from the XVII century. an element of such a distribution system was the Felicial fountain. Khreshchatyk spring is a well-fountain, which was described in the
Synopsis as a legendary place where the sons of Prince Volodymyr Sviatoslavych were baptized.
The novelty of the study is the first history of urban wells based on the
analysis of a wide range of sources and archaeological data.
The conclusion of the work is a generalized scheme of Kyiv wells on the
map. Evidence of individual chronicle wells of Sts. Anthony and Theodosius, the legend of the Jordan Well, reflect the then ideas of sources as sacred objects.
Десятинної церкви. На основі аналізу стратиграфії
можливим часом здійснення цих поховань є друга
чверть ХІ ст.
The information concerning few little-known burials in the stone and wooden sarcophagi excavated in 1909 in front the apses of Desyatynna Church is provided in the paper. According the analyses of stratigraphy the possible date of these burials is the second quarter of the 11th century.
The paper considers the issue of microtopography of the 10th century pagan burial ground under the later Desyatynna Church courtyard. At least 75 inhumation burials of the pagan period have been discovered here
to the present. Also, several sections of barrow ditches belonging to 7 barrows were discovered during excavations in 2005—2011. These ditches made it possible to determine the approximate diameter of the ancient
mounds, which ranged from 3.5 to 12 m.
Analysis of the results of the burial ground evcavations of the 20th — early 21st century provided examples of a combination of inhumation pit graves with charcoal spots and soil layers of mounds above them in
single burial complex
Microtopographic and stratigraphic observations allow us to assume the event of re-planning of part of the pagan burial ground in front of the Starokyivske hillfort fortification ditch.
Работа имеет два приложения. В № 1 - перечень всех использованных в ней письменных источников указанного периода, в № 2 - перечень самих владений. Исследование сопровождается двумя картами-реконструкциями церковных землевладений вокруг Киева конца XV - XVI веков, созданных автором совместно с Дмитрием Вортманом.
The paper is based on 203 documents (or references) of the years 1489–1600 concerning the problem of formation of the ecclesiastical land property around Kyiv. The information about 67 properties belonging to 14 landowners, such as the Orthodox Metropolitan see of Kyiv, five monasteries and six churches, the Armenian Church and Catholic bishop has been given and their history has been traced. Location and boundaries for some properties have been identified or reconstructed. The collected material makes it possible to clarify the dates of the selected acts and reign of Kyivan voivodes and their
vicegerents, metropolitans’ vicars and hegumens of monasteries. In addition, the author analysed features of the legal relations in land disputes of that time and traced characteristics of local church land management (arable farming, horticulture, gardening etc.). The new evidences about toponyms and routes have been collected.
The annexes include list of the documents used and the brief description of each property. The study is coupled with maps-reconstructions of the location of ecclesiastical landowning in the Kyiv environs in the 16th century that were created in collaboration
with Dmytro Vortman.
У додатках подано географічний та іменний показчики поборового реєстру, перелік міст і містечок. Публікацію супроводжує карта Київського воєводства за поборовим реєстром 1628 р., створена разом із Дмитром Вортманом.
Tax register of 1628 takes a special place among the fiscal documents of the Kyivan
Voivodeship of the Rzeczpospolita. It was published first in 1886 and was poradically
used by the researchers of the 19th–2th
centuries (A. Jablonowski, N. Yakovenko and H. Litwin) to clarify various issues in the voivodeship’s history, such as land tenure, demography. However, that document has been used only partially as a source for various aspects of the history of social and economic development of the region.
The author has analyzed the extent of coverage of the voivodeship territory, the variety of ownership and conditions of ownership for taxable property, the objects of taxation and its amount, the degree of urbanization, the geography of existing churches of the Greek rite based on the register of 1628. The paper also raises the problem of errors in the register and the characteristic features of its source blocks.
Appendices to the paper contain indexes providing information on the names of settlements and estates mentioned in the register of 1628, their owners and others persons. The work is illustrated by a map of the Kyivan Voivodeship created by the author in cooperation with Dmytro Vortman.
різних версій локації об’єкту. На основі історичних, археологічних і картографічних джерел автор прийшов до висновку, що найбільш вірогідним місцем розташування Сітомлі є частина Оболоні, яка лежала на північ від Подолу, а саме район Йорданського струмка з фундаментами церкви ХІ ст. біля його витоку і Йорданське озеро.
публікацій наведено невідомі раніше факти з минулого цього куточка Києва.
The past of one of the most famous estates in Kyiv, located on Volodymyrska Street, 3 is focused in the paper. Information about its owners is provided; the changes in the area and layout of the estate and the house itself are traced; the episode of the placement of the private museum of T. Kybalchich in it in 1877 is considered; the main results of archaeological research of this site in the very center of the ancient city are analyzed. On the basis of archival materials and newspaper publications, previously unknown facts from the past of this corner of Kyiv are presented.
обстеження 2019 р. місць розташування колишніх
залізоробних рудень ХVІІ—ХІХ ст., розташованих у
районі Малина у східній частині житомирської області. Під час розвідки оглянуто кілька пам’яток
інших епох, частину з яких виявлено вперше
The article presents the preliminary results of the research of the remains of a previously unknown apse of the first half of the 11th century, excavated near the northeastern corner of St. Sophia Cathedral in Kyiv in 2021. The architectural and archaeological features of the finding are analyzed, its constituent parts and chronology are determined, and its structural analogy
with planning features of St. Sophia Cathedral in the city of Velykyi
Novgorod is traced.
Keywords: Byzantine architecture, altar of a Christian temple, synthronon, foundation substructures.
The paper examines several issues of the early history of the Church of the Holy Virgin of Tithe in Kyiv, including the dedication of the church, the date of its foundation and consecration, the reasons for the re-consecration of the church in 1039, and the probability of the enthronement of Prince Volodymyr in the Tithe Church at the late 10th century.
The article is dedicated to the publication of the burial complex, which was investigated by the authors near St. Sophia Cathedral in Kyiv in 2021. Based on the finds from the complex, its character and stratigraphic features, the excavated barrow burial is dated to around 970-1000 AD.
The purpose of writing this article is to cover the history of Kiev wells in the historical parts of the city from ancient times to the early nineteenth century. Based on written, cartographic and archaeological sources, evidence of 164 wells was collected, information on which is provided in a separate appendix. Most of these objects are located on a modern city map.
The history of Kyiv wells in the article can be traced to chronicle sources,
the most famous of which is the chronicle of 997 about a well-known case of deception of Pechenegs by the people of Bіlgorod with the help of dug wells. Information about the wells according to the documents of the XVI — early XIX centuries, supplemented by maps from the famous map from the publication Тeraturgemа of Athanasius of Kalnofoysky in 1638. The synthetic method of using these historical sources in combination with the materials of archeological reports allowed to present these monuments comprehensively in the districts of Kyiv: among them the Upper Town at the end of the XVIII century had about 20 wells, but chronicle evidence of early wells has not survived. Instead, three Sofia
wells were later used according to the economic division of the monastery. One of the interesting objects of Upper Kyiv is a well in the Kyiv castle, the evidence of which is known from the middle of the XVI century. Podol Wells has been the largest water supply network in Kyiv for centuries. The oldest of them was discovered by archaeologists on the street. Pochaynynska, 27. The uniqueness of the system of Podolsk wells — in connection with their system of water mains from the XVII century. an element of such a distribution system was the Felicial fountain. Khreshchatyk spring is a well-fountain, which was described in the
Synopsis as a legendary place where the sons of Prince Volodymyr Sviatoslavych were baptized.
The novelty of the study is the first history of urban wells based on the
analysis of a wide range of sources and archaeological data.
The conclusion of the work is a generalized scheme of Kyiv wells on the
map. Evidence of individual chronicle wells of Sts. Anthony and Theodosius, the legend of the Jordan Well, reflect the then ideas of sources as sacred objects.
Десятинної церкви. На основі аналізу стратиграфії
можливим часом здійснення цих поховань є друга
чверть ХІ ст.
The information concerning few little-known burials in the stone and wooden sarcophagi excavated in 1909 in front the apses of Desyatynna Church is provided in the paper. According the analyses of stratigraphy the possible date of these burials is the second quarter of the 11th century.
The paper considers the issue of microtopography of the 10th century pagan burial ground under the later Desyatynna Church courtyard. At least 75 inhumation burials of the pagan period have been discovered here
to the present. Also, several sections of barrow ditches belonging to 7 barrows were discovered during excavations in 2005—2011. These ditches made it possible to determine the approximate diameter of the ancient
mounds, which ranged from 3.5 to 12 m.
Analysis of the results of the burial ground evcavations of the 20th — early 21st century provided examples of a combination of inhumation pit graves with charcoal spots and soil layers of mounds above them in
single burial complex
Microtopographic and stratigraphic observations allow us to assume the event of re-planning of part of the pagan burial ground in front of the Starokyivske hillfort fortification ditch.
Работа имеет два приложения. В № 1 - перечень всех использованных в ней письменных источников указанного периода, в № 2 - перечень самих владений. Исследование сопровождается двумя картами-реконструкциями церковных землевладений вокруг Киева конца XV - XVI веков, созданных автором совместно с Дмитрием Вортманом.
The paper is based on 203 documents (or references) of the years 1489–1600 concerning the problem of formation of the ecclesiastical land property around Kyiv. The information about 67 properties belonging to 14 landowners, such as the Orthodox Metropolitan see of Kyiv, five monasteries and six churches, the Armenian Church and Catholic bishop has been given and their history has been traced. Location and boundaries for some properties have been identified or reconstructed. The collected material makes it possible to clarify the dates of the selected acts and reign of Kyivan voivodes and their
vicegerents, metropolitans’ vicars and hegumens of monasteries. In addition, the author analysed features of the legal relations in land disputes of that time and traced characteristics of local church land management (arable farming, horticulture, gardening etc.). The new evidences about toponyms and routes have been collected.
The annexes include list of the documents used and the brief description of each property. The study is coupled with maps-reconstructions of the location of ecclesiastical landowning in the Kyiv environs in the 16th century that were created in collaboration
with Dmytro Vortman.
У додатках подано географічний та іменний показчики поборового реєстру, перелік міст і містечок. Публікацію супроводжує карта Київського воєводства за поборовим реєстром 1628 р., створена разом із Дмитром Вортманом.
Tax register of 1628 takes a special place among the fiscal documents of the Kyivan
Voivodeship of the Rzeczpospolita. It was published first in 1886 and was poradically
used by the researchers of the 19th–2th
centuries (A. Jablonowski, N. Yakovenko and H. Litwin) to clarify various issues in the voivodeship’s history, such as land tenure, demography. However, that document has been used only partially as a source for various aspects of the history of social and economic development of the region.
The author has analyzed the extent of coverage of the voivodeship territory, the variety of ownership and conditions of ownership for taxable property, the objects of taxation and its amount, the degree of urbanization, the geography of existing churches of the Greek rite based on the register of 1628. The paper also raises the problem of errors in the register and the characteristic features of its source blocks.
Appendices to the paper contain indexes providing information on the names of settlements and estates mentioned in the register of 1628, their owners and others persons. The work is illustrated by a map of the Kyivan Voivodeship created by the author in cooperation with Dmytro Vortman.
У 1996-1999 роках перед реконструкцією монастирського комплек-су і під час її проведення Архітектурно-археологічна експедиція Інституту археології НАН України провела дослідження Михайлів-ського Золотоверхого собору ХІІ ст., інших археологічних обєктів Х-ХІХ ст. на території монастиря і довкола неї.
На основі результатів археологічних розкопок, історичних, картогра-фічних, нумізматичних, антропологічних та інших джерел розкрито розвиток цієї території від язичницьких поховань Х ст. до мона-стирського комплексу ХІХ ст.
Текст супроводжують чисельні фотографії, креслення, малюнки, які візуалізують історію Михайлівського Золотоверхого монастиря