Karl Marx
Karl Heinrich Marx (Treveris, Rhenania prussian, le 5 de maio 1818 – London, Anglaterra, Regno Unite, le 14 de martio 1883, al 64 annos) esseva un intellectual e revolutionario german, fundator del doctrina communista moderne. Ille se establiva in su scriptos como economista, philosopho, historico, theoretico politic, e jornalista.
Con su collaborator Friedrich Engels, Marx ha proposite un «socialismo scientific», basate in un dialectica materialista. Secundo iste theoria, tote le historia esseva un serie de confrontationes inter classes social secundo le conditiones material del societates in qual existeva. Pro exemplo, in societates agrari, se confrontava paisanos e seniores; in illos industrial, se confronta burgesia e proletariato. Marx prediceva que le proletariato vadeva disfacer le regimes burgese alora existente per revolutiones socialista que establirea un societe sin classes trans le mundo.
Le concepto marxista de un dialectica historic es un adaptation del pensata de Hegel, que influentiava multo Marx e cuje vocabulario philosophic Marx usa sovente. Totevia, le application del idea dialectic a grande movimentos social, conceptualisate como le action collective de classes emergente, es toto original a presso de Marx.
Marx e Engels publicava le Manifesto del Partito Communista, lor opera fundamental, in 1848. Travaliante como jornalista, Marx debeva quittar Germania post le suppression del Revolution de 1848. Postea, ille co-fundava le Association International del Travaliatores (1864-1876). Ille laudava le Communa de Paris (1871) como un expression authentic del spirito revolutionari del proletarios.
Marx criticava amermente socialistas «utopic» e anarchistas como le conde de Saint-Simon, Pierre-Joseph Proudhon e Mikhail Bakunin. Le tensiones inter Marx, Bakunin e lor adherentes respective esseva un del causas del dissolution del Association International del Travaliatores.
Le fama de Marx cresceva multo post su morte. Su doctrinas se expandeva in le Partito Social-Democratic de Germania (SPD) e altere grande formationes socialista. Post le revolution bolchevik de 1917, directe per Lenin, marxismo-leninismo deveniva le dogma dominante del Union Sovietic. Altere revolutiones e agitationes communista del seculo 20 ha continuate le expansion del marxismo.
Le pensata de Marx influentia varias areas, tal como philosophia, anthropologia, psychologia, economia, communication, architectura, geographia, e alteres. Ille es le theorista fundamental del socialismo e communismo moderne. In un recerca del radio BBC de London, realisate in 2005, Karl Marx esseva electe le major philosopho de tote le tempores.
 |
Wikimedia Commons ha files multimedia de: Karl Marx |