Jump to content

Հարավային Կորեա

Փոխել հղումները
Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Կորեայի Հանրապետություն
대한민국
Daehan Minguk
Հարավային Կորեա դրոշ
Դրոշ		 Հարավային Կորեա Emblem
Զինանշան
Նշանաբան՝

"홍익인간" ("弘益人間")
"Հայրենասիրական երգ"[1]
Ազգային օրհներգ՝ 
"애국가" ("愛國歌")
"Էգուկա"
"Հայրենասիրական երգ"
Հարավային Կորեա դիրքը
Հարավային Կորեա դիրքը
Մայրաքաղաք Սեուլ
Ամենամեծ քաղաք Սեուլ
Պաշտոնական լեզու Կորեերեն[2]
Էթնիկ խմբեր  Գերակշռող կորեացիներ։ Ոչ պաշտոնական տվյալներ[3]
Կրոն  Կաղապար:Ublist
Կառավարում Ունիտար նախագահական
սահմանադրական հանրապետություն
 -  Նախագահ Յուն Սոկ Յոլ
 -  Վարչապետ Հան Դեոկ սու
 -  Ազգային Ժողովի նախագահ Ջինպյո Քիմ
 -  Գերագույն դատարանի նախագահ Յո Նամ-սեոկ
Պատմություն
 -  Առաջին
Թագավորություն		 Հոկտեմբերի 3, մ. թ. ա. 2333 
 -  Չոսոն
Վիմանա		 մ. թ. ա. 194 
 -  Երեք
Թագավորություններ		 մ. թ. ա. 18 
 -  Հյուսիս-սարավ թագավորություններ 698 
 -  Միավորում Գորյո դինաստիայի կողմից 936 
 -  Չոսոն Հուլիսի 17, 1392 
 -  Կորեական
կայսրություն		 Հոկտեմբերի 12, 1897 
 -  Ճապոնա-Կորեական միավորում Օգոստոսի 29, 1910 
 -  Մարտի 1-ի շարժում Մարտի 1, 1919 
 -  Ջրային (%) 0.3 (301 km2 / 116 mi2)
Բնակչություն
 -  2017 նախահաշիվը 51,446,201[4]  (27-րդ)
ՀՆԱ (ԳՀ) 2019 գնահատում
 -  Ընդհանուր $2.241 տրիլիոն[5] (14-րդ)
 -  Մեկ շնչի հաշվով $43,212[5] (29-րդ)
ՀՆԱ (անվանական) 2019 գնահատում
 -  Ընդհանուր $1.699 տրիլիոն[5] (11th)
 -  Մեկ շնչի հաշվով $32,766[5] (28-րդ)
Ջինի (2016) 35.7 (93-րդ)
ՄՆԶԻ (2017) 0.903 (22th)
Արժույթ (₩) (KRW)
Ժամային գոտի (ՀԿԺ+9)
Ազգային դոմեն .kr
Հեռախոսային կոդ +82

Հարավային Կորեա, պաշտոնապես՝ Կորեայի Հանրապետություն[6][7] (հանգըլ՝ 대한민국, հանջա՝ 大韓民國 Տեհանմինգուկ, պաշտոնական անվանումը՝ Կորեայի Հանրապետություն[8]), հանրապետություն Արևելյան Ասիայում[9][10][11][12]։

Բնակչությունը՝ ▲51 628 117 մարդ (2022)[13]։ Ընդհանուր հաշվով՝ պետության մակերեսը կազմում է 97,230 հազար կմ²[14]։ Այս ցուցանիշով Հարավային Կորեան աշխարհում զբաղեցնում է 107-րդ հորիզոնականը։ Պետական լեզուն է կորեերենը, որով խոսում են ավելի քան 77 միլիոն մարդ[15]։ Մայրաքաղաքը Սեուլ քաղաքն է[16][17]։

Ունիտար պետություն, նախագահական հանրապետություն։ 2022 թվականի մայիսի 10-ից երկրի նախագահն է Յուն Սոկ Յոլը, որն ընտրվել է 2022 թվականի ընտրություններին։ Հարավային Կորեան վարչականորեն բաժանված է 16 վարչական միավորների, այդ թվում՝ 9 նահանգների և 7 քաղաքների[18]։

Տեղակայված է Կորեական թերակղզու հարավային հատվածում։ Ցամաքային սահման ունի Հյուսիսային Կորեայի հետ և ջրային սահման՝ Ճապոնիայի հետ։ Արևմուտքում երկիրը ողովում է Դեղին ծովով, արևելքից՝ Ճապոնական ծովով, իսկ հարավից՝ Կորեական նեղուցով և Արևելաչինական ծովով։

Կորեայի Հանրապետության բնակչության 96%-ը կազմում են կորեացիները։ Պետության բնակչության ավելի քան 65%-ը անկրոն են, հիմնական կրոններն են՝ բուդդայականությունը և քրիստոնեությունը։ Արդյունաբերական պետություն զարգացած տնտեսությամբ։ 2018 թվականի տվյալների համաձայն՝ Հարավային Կորեայի ՀԱՀ-ը կազմել է 2,137 տրիլիոն ԱՄՆ դոլար։ Ազգային արժույթը Հարավկորեական վոնն է[19][20][21][22]։

Կորեական պետականությունը իր պատմությունը սկսել է մ. թ. ա. IV-III դարերից։ Ըստ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի արդյունքների՝ Կորեան, որը առաջ գտնվում էր Ճապոնական կայսրության տիրապետության տակ, բաժանվել էր հյուսիսային մասի, որը անցել էր ԽՍՀՄ-ի տնօրինության տակ, և հարավային մասի, որը վերահսկվում էր ԱՄՆ-ի կողմից։ Կորեայի Հանրապետությունը հիմնադրվել է 1948 թվականի օգոստոսի 15-ին ամերիկյան գոտու սահմաններում, որից հետո սեպտեմբերի 9-ին խորհրդային գոտում հռչակվել էր Կորեայի Ժողովրդա-Դեմոկրատական Հանրապետությունը։ Դրան հաջորդող Կորեական պատերազմը (1950-1953) ամրացրել է երկրի բաժանումը[23]։

Անվան ծագումնաբանություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գոգուրեոյի ֆիզիկական քարտեզ

Կորեերենով Կորեայի Հանրապետությունը կոչվում է Տեհանմինգուկ (կորեերեն՝ 대한민국): Հաճախ օգտագործվում է ամբողջական անվանման կրճատված ձևը՝ Հանգուկ (կորեերեն՝ 한국, 韓國) կամ Տեհան (կորեերեն՝ 대한, 大韓): Երբեմն անվանում էն Նամհան (կորեերեն՝ 남한), որը նշանակում է «Հարավային Հան»[24]։ Հան բառը վերաբերվում է Սամհան հնագույն ցեղային միություններին, որոնք գտնվել են Կորեական թերակղզու տարածքում։ «Կորեա» բառը ծագում է Գորյո հանրապետության անվանումից, որը գոյություն է ունեցել թերակղզու վրա 918-1392 թվականներին։ «Գորյո» անվանումը, իր հերթին վերաբերվում է հնագույն Գոգուրեո հանրապետությանը[25][26], որը իր ծաղկման շրջանում զբաղեցնում էր Կորեական թերակղզու հյուսիսային հատվածը, ինչպես նաև ներկայիս Չինաստանի հյուսիսարևելյան և ռուսական ժամանակակից Պրիմորիեի երկրամասի մասը[27]։

Պատմություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հիմնական հոդված՝ Կորեայի պատմություն

Ըստ գրավոր ու հնագիտական աղբյուրների՝ այստեղ առաջին հնագույն քաղաքական կազմավորումը եղել է Չոսոն (նշանակում է «Վաղորդյան թարմության երկիր», «Առավոտյան զովության երկիր») պետությունը (մ. թ. ա. 7–2 դարեր)։ Այն զբաղեցրել է Լյաուդոն թերակղզու, Մանջուրիայի հարավային մասի և Կորեական թերակղզու հյուսիսային մասի տարածքները։ Հետագայում այդ պետությունը քայքայվել է չինական Հան հարստության (դինաստիա) զորքերի կողմից, և Կորեայում ստեղծվել են մի շարք ավատատիրական փոքր պետություններ, որոնք գտնվել են մերթ չինական, մերթ մոնղոլական, իսկ 16-րդ դարից սկսած՝ նաև ճապոնական ազդեցության ոլորտներում։ 1910–1945 թվականներին Կորեան ճապոնական գաղութ էր։

Երկրորդ համաշխարհային պատերազմում Ճապոնիայի պարտությունից և խորհրդային բանակի Կորեա մուտք գործելուց հետո վերջ տրվեց ճապոնական գաղութային տիրապետությանը Կորեական թերակղզում։ 1945 թվականի օգոստոսի 15-ին անգլո-ամերիկյան դաշնակիցների հետ համաձայնությամբ Կորեայում ստեղծվեց 2 գոտի՝ խորհրդային՝ 38-րդ զուգահեռականից հյուսիս, և ամերիկյան՝ դրանից հարավ։

Կորեական պատերազմ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հիմնական հոդված՝ Կորեական պատերազմ

Սառը պատերազմի ժամանակներից այս կոնֆլիկտը հաճախ որակվում էր որպես ԱՄՆ-ի[28], իր դաշնակիցների և Չինական Ժողիվրդական Հանրապետության ու ԽՍՀՄ-ի միջև պատերազմի հետևանք։ Հյուսիսային կոալիցիայի մեջ էին մտնում Հյուսիսային Կորեան և իր զինված զորքերը, չինական բանակը (քանի որ պաշտոնապես համարվում էր, որ Չինական Ժողովրդական Հանրապետությունը կոնֆլիկտին չէր մասնակցում, չինական կանոնավոր զորքերը կազմում էին այսպես կոչված «Չինական ազգային կամավորներ» միությունը), ԽՍՀՄ-ը, որը նույնպես պաշտոնապես չէր մասնակցում պատերազմին, բայց մեծ մասամբ իր վրա էր վերցրել դրա ֆինանսավորումը, ինչպես նաև չինական զորքերի մատակարարումը[29]։

Ռազմական մեծաթիվ խորհրդատուներ և մասնագետներ Հյուսիսային Կորեայից հետ էին կանչվել մինչ պատերազմի սկսվելը, իսկ պատերազմի ժամանակ նորից մեկնել էին ետ՝ որպես Խորհրդային Միության հեռագրության կոմիտեի անդամներ։ Հարավից պատերազմին մասնակցություն են ունեցել Հարավային Կորեան, Մեծ Բրիտանիան և ՄԱԿ-ի խաղաղապահ ուժերը[30][31]։

Հյուսիսային Կորեան որդեգրել է զարգացման սոցիալիստական ուղի և կոչվել Կորեայի Ժողովրդադեմոկրատական Հանրապետություն, իսկ Հարավային Կորեան՝ որդեգրել է կապիտալիստական ուղին և կոչվել Կորեայի Հանրապետություն։ 1950 թվականին պատերազմ է բռնկվել 2 Կորեաների միջև, որտեղ որպես պատերազմող կողմեր փաստորեն հանդես էին գալիս ԽՍՀՄ-ն ու Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետությունը՝ մի կողմից, մյուս կողմից՝ ԱՄՆ-ն ու մի շարք այլ պետություններ (վերջինները՝ Միավորված ազգերի կազմակերպության հովանու ներքո)։ Այդ պատերազմը, որը մարդկային ու նյութական մեծ կորուստներ է պատճառել կորեական ժողովրդին, ավարտվել է 1953 թվականին կնքված զինադադարով, որը շարունակվում է մինչ օրս[32]։

Քաղաքականություն և պետական կառուցվածք

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հիմնական հոդվածներ՝ Հարավային Կորեայի քաղաքականություն և Հարավային Կորեայի պետական գործակալությունների ցանկ
Իշխանությունների բաժանումը և Հարավային Կորեայի ընտրական համակարգ
Յուն Սոկ Յոլ
13-րդ նախագահ 		Հան Դեոկ սու
34-րդ վարչապետ

Նախագահ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հիմնական հոդված՝ Հարավային Կորեայի նախագահ

Հարավային Կորեայում հանրապետության առաջնորդը նախագահն է։ 2022 թվականի մայիսի 10-ին նախագահը Յուն Սոկ Յոլն է, որը Կորեայի Հանրապետության թվով 13-րդ նախագահն է։

Խորհրդարան

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հիմնական հոդված՝ Հարավային Կորեայի խորհրդարան

Գոյություն ունի միապալատ Ազգային ժողով (300 տեղ)։

246 պատգամավոր ընտրվում են մաժորիտար համակարգով՝ ընտրական օկրուգներում ձայների հարաբերական մեծամասնությամբ, 54 պատգամավոր՝ ազգային կուսակցական ցուցակներով։ Պատգամավորական լիազորությունների ժամկետը 4 տարի է։

Խորհրդարանի ընտրությունները սկսել են անցկացվել 1948 թվականից։ 1972-1988 թվականների երկրում գոյություն է ունեցել միապետական կարգ և ընտրություններ փաստացի կեղծ էին։ 1998 թվականից Հարավային Կորեան դարձել ժողովրդագրական երկիր, որում խորհրդարանի ընտրությունները անցկացվում են հինգ տարին մեկ անգամ։

Հարավային Կորեայի խորհրդարան

Քաղաքական կուսակցություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վարչական բաժանում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հիմնական հոդված՝ Կորեայի Հանրապետության վարչական բաժանում

Հարավային Կորեան բաժանված է 9 գավառների (տո), 6 քաղաք-մետրոպոլիտներից (գվանգյոկսի) և մեկ հատուկ կարգավիճակով քաղաքի (տիկպյոլսի)։

Քարտեզ Անվանումա հանգըլ հանջա բնակչություն
Հարավային Կորեայի վարչական միավորներ հատուկ նշանակության քաղաք (տուկբյոլսի)
1) Սեուլ-թըգբյոլշի 서울특별시 서울特別市բ 9,794,304
Քաղաքներ (գվանգյոկսի)
2) Պուսան 부산광역시 釜山廣域市 3,635,389
3) Դեգու 대구광역시 大邱廣域市 2,512,604
4) Ինչհոն 인천광역시 仁川廣域市 2,628,000
5) Դեջոն 대전광역시 大田廣域市 1,442,857
6) Գվանգջու 광주광역시 光州廣域市 1,456,308
7) Ուլսան 울산광역시 蔚山廣域市 1,087,958
Նահանգներ (դո)
8) Գյոնի-դո 경기도 京畿道 10,415,399
9) Գանգվոն-դո 강원도 江原道 1,592,000
10) Հյուսիսային Չունչոն 충청북도 忠淸北道 1,462,621
11) Հարավային Չունչոն 충청남도 忠淸南道 1,840,410
12) Հյուսիսային Ձոլա 전라북도 全羅北道 1,890,669
13) Հարավային Ձոլա 전라남도 全羅南道 1,994,287
14) Հյուսիսային Գյոնսան 경상북도 慶尙北道 2,775,890
15) Հարավային Գյոնսան 경상남도 慶尙南道 2,970,929
Հատուկ ինքնավար նահանգ (տուկբյոլջաչի-դո)
16) Չեջու 제주특별자치도 濟州特別自治道 560,000

Աշխարհագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հիմնական հոդված՝ Հարավային Կորեայի Հանրապետություն
Տեսարան Ջեջո կղզու հարավային հատվածին

Կորեայի Հանրապետությունը զբաղեցնում է Կորեական թերակղզու հարավային հատվածը, որը Ասիայի հիմնական հատվածից դուրս է ցցվում 1100 կիլոմետր։ Հարավից թերակղզին ողովում է Դեղին ծովի (Կորեայում նրան անվանում են «Արևմտյան»), արևելքից՝ Ճապոնական ծովով (Կորեայում նրան անվանում են «Արևելյան»), իսկ հարավից՝ Կորեական նեղուցի և Արևելաչինական ծովի ջրերով (Կորեայում նրան անվանում են «Հարավային ծով»)։ Ընդհանուր առմամբ՝ պետության մակերսը կազմում է 100 363 կմ քառակուսի։

Լանդշաֆտը առավելապես լեռնային է, հարթավայրերը կազմում են տարածքի ընդամենը 30 %-ը։

Ափերի մոտ կան 3000 կղզիներ՝ առավելապես ոչ մեծ և անմարդաբնակ։ Խոշորագույն կղզին Ջեջոն է։

Ռելիեֆ և բնական հանածոներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հարավկորեական լեռներ

Հարավային Կորեայի ամենաբարձր կետը Հալասան հրաբուխն է (1947 մ[33]), որը գտնվում է Ջեջու կղզու վրա։ Երկրի արևմուտքը և կենտրոնը զբաղեցնում են Հարավկորեական լեռները, որոնք կազմված են առանցքային (Տեբեք, Կյոնսան) և կողմային (Սոբեկ, Նորյոն, Չարյոն) լեռնաշղթաներից։ Ամենամեծ բարձրություններով տիրապետում են Չիրիսան (1915 մ, Սոբեկ լեռնաշղթա) և Սորակսան (1708 մ, Տեբեք լեռնաշղթա) լեռները։

Երկրի հարավում և արևմուտքում տեղակայվել են ոչ մեծ հարթավայրեր և ցածրավայրեր, որոնցում կենտրոնացած է Հարավային Կորեայի բնակչության մեծ մասը։

Կորեայում կան ընդամենը ոսկու, արծաթի, վոլֆրամի, երկաթաքարի, ցինկի, կապարի, գրաֆիտի հանքավայրերի պաշարներ։ Պաշարների մեծ մասը սահմանի պատճառով արտահանվում են[34]։

Մշակույթ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հիմնական հոդվածներ՝ Հարավային Կորեայի մշակույթ և Կորեայի մշակույթ
«Տանո տոնից դրվագ»:
Սին Յուն Բոկի նկար

Հարավային Կորեայի ժամանակակից մշակույթը զարգացել է Կորեայի ավանդական մշակույթի հիմքի վրա, ինչպես նաև Հյուսիսային Կորեայի մշակույթը։ Չնայած 1948 թվականի Կորեայի բաժանմանը[35][36], երկու երկրի մշակույթները ունեն ընդհանուր արմատներ, թեև ներկայումս նրանք տարբերվում են։

Կորեական ավանդական խաղ, Տուհո

Հարավային Կորեայի ինդուստրացումը ուրբանիզացումը, մարդկանց կյանքում մտցրել է բազմաթիվ փոփոխություններ։ Տնտեսության փոփոխությունը բերել է խոշոր քաղաքներում բնակչության կենտրոնացմանը։

Նաև մշակույթի մասն է դարձել կիբեռսպորտը, հատկապես հայտնի է «Starcraft» խաղը։

Հայտնի է կորեակաան կինեմատոգրաֆիան, որում աշխատում են այնպիսի ռեժիսորներ, ինչպիսիք են Կիմ Կի Դուկը, Պակ Չան Ուկը, Իմ Կվոն Տեկը, Պակ Կվան Սուն, Լի Կվան Մոն, Կան Ջե Գյուն, Պոն Ջուն Հոն, Լի Չանգ Դոնգը։

Ճարտարապետություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հիմնական հոդված՝ Կորեայի ճարտարապետություն
Կյոնբոկուն պալատի ներքին դարպասները Հարավային Կորեայում

Կորեայի ճարտարապետությունը ունի բազմադարյան պատմություն։ Կորեական ճարտարապետության հուշարձաններից հնագույն և առավել նշանավորը Սեուլում գտնվող Կյոնբոկունի պալատն է[37], որը կառուցվել է 1394 թվականին։ Այն եղել է Չասոն դինաստիայի հիմնական և ամենամեծ պալատը, որտեղ ապրում էր թագավորական ընտանիքը և մեկը հինգ մեծ պալատներից, կառուցված են Չոսոնի շրջանում։ Կյոնբոկունի գահադահլիճի շուրջը տեղավորվել են Չասոն դինաստիայի հիմնադիր Տեջո թագավորի (կառավարման տարիներ՝ 1392-1398) անձնական ննջասենյակները։ Տաղավարներից մեկը՝ Կյոնվերուն, տեղակայված է լոտոսային լճակի կենտրոնում։ Պալատի որոշ հատվածներ այրվել են ճապոնական ներխուժման ժամանակ 1592 թվականին։ Այն վերանորոգվել է 1860-ական թվականներին։ Վերակառուցումից հետո այն ընդգրկում էր 330 շենքեր և 5792 սենյակներ։ Ընդհանուր մակերեսը՝ 410 հազար քառակուսի մետր։ Պալատի տարածքում է գտնվում է Կորեայի ազգագրական թանգարանը, որում ներկայացված են կորեական ավանդական կենցաղի առարկաներ։ Պալատից հյուսիս գտնվում է Կորեայի Հանրապետության նախագահի նստավայրը՝ Կապույտ տունը[38][39][40]։

Տոներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Լատոսային լապտերների տոնը Հարավային Կորեայում

Կորեայի Հանրապետության նաև շատ են տոները։ Նրանք կարող են պատկանել երեք տեսակներից մեկին՝ Պետական տոներ (կորեերեն՝ 국경일)[41], Պետական դրոշի բարձրացման օրեր (կորեերեն՝ 국기게양일)[42], Պետական հանգստի օրեր (կորեերեն՝ 공휴일)[43][44]:

Այդ տեսակները ունեն տարբեր իրավական կարգավիճակներ։ Բոլոր պետական տոները նաև պետական դրոշի բարձրացման օրեր են։

Խոհանոց

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հիմնական հոդված՝ Կորեական խոհանոց
Կորեական կաղամբից պատրաստված Կիմչի

Աշխարհում լայն հայտնի է կորեական խոհանոցը։ Պատրաստում են հիմանկանում հետևյալ տեսակի ուտեստներ՝ բրինձ, ապուրներ, խորտիկներ[45]։

Կորեական խոհանոցում հիմնականում օգտագործում են կարմիր պղպեղ[46][47]։ Կորեացիները կարմիր պղպեղը օգտագործել են դեռևս 16-րդ դարից։ Այնուհետև կարմիր պղպեղը սկսեցին պատրաստել մի քանի ճաշատեսակներում։ Այսպիսով կորեական խոհանոցը մի քանի երկրների կողմից ձեռք է բերել գերազանց վարկանիշ։ Խոհանոցում գրեթե համեմունքներ չկան, սակայն համեմունքների փոխարեն օգտագործում են սոխ և պղպեղ, բայց դրանք օգտագործվում են տարբեր համամասնություններով և համակցություններով։ Ինչպես չինացիները, այնպես էլ կորեացիները սիրում են պատրաստակամորեն ուտել խոզի միս։ Կորացիները սիրում են ձուկ, սակայն ձուկը ուտում են առանց եփել։

Նաև Հարավային Կորեան այն եզակի երկրներից է, որտեղ ակտիվորեն ուտում են շան միսը[48][49]։ Կենդանիների իրավունքների պաշտպանները շատ մսի օգտագործումը հաճախ անթույլատրելի են գտնում, շատ միսը ուտեստներում օգտագերծելու կողմնակիցները չեն հասկանում, թե ինչու կովերին և խոզերին ուտելը թույլատրելի է համարվում, իսկ շանը ուտելը՝ վայրի։

Երաժշտություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հիմնական հոդվածներ՝ Հարավային Կորեայի երաժշտություն և Կորեայի երաժշտություն

Հարավային Կորեայի երաժշտությունը զարգացել է տասնամյակների ընթացքում, սկսած Կորեական պատերազմի ավարտից։ Նրա հիմքն է հազարավոր տարիներ թերակղզում բնակեցված կորեացիների երաժշտությունը։ Ժամանակակից հարավկորեական երաժշտությունը բաժանված է երեք հիմնական կատեգորիաների՝ ավանդական կորեական ժողովրդական երաժշտություն, հայտնի երաժշտություն, կամ քեյ փոփ, և արևմուտքից ոգեշնցված երաժշտություն։

K-pop band

Առաջին հիշատակումները կորեական երաժշտության մասին գալիս են հնագույն ժամանակներից։ Ճապոնական գաղութացման ժամանակ, կորեական երաժշտությունը փաստացի կերպով վերացվել է։ Բայց հետպատերազմյան շրջանում կարճ ժամանակում երաժշտությունը սկսում է վերածնվել հայրենասիրական և ժողովրդական երգերով։ 1948 թվականին Կորեան բաժանվել է Հարավային և Հյուսիսային Կորեաների, որոնցում ստեղծվել է իր սեփական մոտեցումը երաժշտությանը։ Կորեական ավանդական երաժշտությունը ներառում է ժողովրդական, դասական և պալատական երաժշտություն։ Ժողովրդականի հիմնական ժանրերն համարվում սանջոն[50], փանսորին[51], փունգմուլը[52] և այլն։ Կորեական պալատական (ծիսական) երաժշտության երեք տեսակներն են համարվում աակը, հյանակը և թանակը[53][54]։

Հայտնի երաժշտությունը անգլերենով կոչվում է քեյ փոփ, կամ կորեերենով՝ կայո (կորեերեն՝ 가요)[55]: Ժամանակակից քեյ փոփում գերակշռում են պարային խմբերը, կազմված գեղեցիկ արտաքին ունեցող և պարային լավ ունակություններ ունեցող արտիստներից։ Ներկա պահին կորեական երաժշտությունը և էստրադայի աստղերը այնքան հայտնի են, որ ասիացիների համար հորինվել է հատուկ անուն` Հալլյու (կորեերեն՝ 한류), որը նշանակում է կորեական ալիք և արտացոլում է ժամանակակից կորեական մշակույթի ազդեցությունը ամբողջ աշխարհի վրա[56]։ Հարավային Կորեայի ժամանակակից մշակույթը այսօր համարվում է երիտասարդական մշակույթի շարժիչ գործոնը Ասիա-Խաղաղօվիկանոսյան տարածքում[57]։

Կրթություն, գիտություն և տեխնիկա

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հիմնական հոդված՝ Կրթությունը Հարավային Կորեայում

Երկրում կրթությամբ և գիտությամբ զբաղվում է Հարավային Կորեայի կրթության, գիտության և տեխնիկայի նախարարությունը, որը հիմնադրվել է 2008 թվականին՝ Կրթության նախարարության ու Գիտության և տեխնիկայի նախարարության միաձուլման արդյունքում։ Առաջին ազգային աստղադիտարանը դարձել է Յոնգինի աստղադիտարանը։

Կիբեռապահովություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2013 թվականի առաջին կեսին բանկային վեբկայքերին, հեռուստատեսությանը և կառավարական ԶԼՄ-ներին ուղղված կիբեռհարձակումները 2017 թվականին ստիպել են կառավարությանը կիբեռապահովության ոլորտում սովորեցնել 5000 նոր փորձագետներ։ Հարավային Կորեայի կառավարությունը մեղադրել է իր հյուսիսային հարևանին այդ հարձակումների մեջ, ինչպես նաև 2009, 2011 և 2012 թվականների այդպիսի միջադեպների մեջ, բայց Փհենյանը ժխտում է մեղադրանքները[58]։

2013 թվականի սեպտեմբերի վերջին Պաշտպանության և ազգային հետախոուզական ծառայության նախարարությունը հայտարարել է համակարգչային ապահովության ոլորտում մրցույթի մասին։ Հաղթողները հայտարարվել են 2013 թվականի սեպտեմբերի 29-ին և իրենց միջև կիսել են 80 մլն վոն (74 000 դոլար) մրցանակային ֆոնդը[58]։

Աերոտիեզերական հետազոտություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հիմնական հոդված՝ Կորեայի աերոտիեզերական մշակումների ինստիտուտ
Նարո-1 մակետ

Սկսած 1992 թվականից՝ Հարավային Կորեան տիեզերք է ուղարկել մինչև 10 արբանյակ՝ ընդ որում բոլորը օտարերկրյա կրող հրթիռների օգնությամբ և արտասահմանյան տիեզերակայաններում։ Ռուսաստանի հետ գործընկերության արդյունքում 1999 թվականին ուղարկվել է «Arirang-1»-ը, իսկ 2006 թվականին՝ «Arirang-2»-ը[59]։ «Arirang-1»-ը 2008 թվականին տասը տարվա աշխատանքներից հետո կորցվել է[60]։

2008 թվականի ապրիլին Լի Սո Յոնը դարձել է առաջին կորեացի կին տիեզերագնացը, որը տիեզերք է ուղարկվել ռուսական Սոյուզ ՏՄԱ-12-ով[61]։

2009 թվականի հունիսին Հարավային Ջոլա նահանգի Կոհին գավառում ավարտվել է Նարո տիեզերակայանի կառուցումը[62]։ 2009 թվականի օգոստոսին Նարո-1 առաջին արձակումը ավարտվել է ձախողմամբ[63]։ 2010 թվականի հունիսի երկրորդ փորձը նույնպես ձախողվել է[64], սակայն 2013 թվականի հունվարին «Նարո-1»-ի երրորդ արձակումը հաջող է եղել[65][66]։

ԱՄՆ-ի մշտական քաղաքական ճնշումը Հարավային Կորեային խանգարում է իրականացնել խոշոր հրթիռային և հրթիռատիեզերական ծրագրեր[67]։

Ռոբոտատեխնիկա

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Albert HUBO՝ պատրաստված KAIST, կարող է ցույց տալ հստակ ժեստեր հինգ մատերի օգնությամբ

Ռոբոտատեխնիկան Կորեայում 2003 թվականից ընդգրկվել է հիմնական ազգային նախագծերի ցանկի մեջ[68]։ 2009 թվականի կառավարությունը հայտարարել է տնտեսական Ինչոն և Մասան տնտեսական գոտիների համար ռոբոտների կառուցման պլանների մասին[69]։

2005 թվականին Կորեական գլխավոր գիտատեխնիկական ինստիտուտը պատրաստել է մարդանման HUBO ռոբոտին։ 2006 թվականի մայիսին Korea Institute of Industrial Technology խումբը պատրաստել է առաջին կորեական անդրոիդ EveR-1 ռոբոտին[70]։

2010 թվականի փետրվարին, ուսուցիչների պակասի հետ կապված, հայտնի է դարձել անգլերեն դասավանդող ռոբոտների ստեղծման պլանների մասին, և արդեն 2013 թվականին մինչդպրոցական հաստատություններում սկսեցին հայտնվել ավելի հաջող մշակումներ[71]։ Ռոբոտատեխնիկան նաև տեղ է գտել զվարճանքների ոլորտում։ Կորեական խաղային ռոբոտափառատոնը անցկացվում է ամեն տարի 2004 թվականից՝ ռոբոտատեխնիկայի տեխոնոլգիաների և գիտության զարգացման օժանդակության նպատակով[72]։

Կրթություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սեուլի համալսարան

Կրթությունը Հարավային Կորեայում ունի որոշիչ նշանակություն հանրապետության ֆինանսական և սոցիալական զարգացման համար։ Հարավկորեական կրթության համակարգը առաջադեմ տեխնոլոգիականներից է։ Կրթական հաստատություններն օպտաթելքի շնորհիվ ունեն արագընթաց լայնաշերտ համացանց։ Նաև դրա օգտագործմամբ մշակվել է աշխարհի առաջին թվային գիրքը, որը 2013 թվականից անվճար տարածվել է դպրոցներում[73]։

Հարավային Կորեան ընդունել է նոր կրթական համակարգ օտարերկրյա ուսանողների քանակը բարձրացման համար։ Ըստ Կրթության, գիտության և տեխնիկայի տվյալների՝ մինչև 2010 թվականի ավարտին Հարավային Կորայում օտարերկրյա ուսանողների համար կրթաթոշակների քանակը կմեծանա երկու անգամ, իսկ օտարերկրյա ուսանողների թիվը կկզամի 100 000 մարդ[74]։

Ուսումնական տարին բաժանվում է երկու կիսամյակի, որնցից առաջինը սկսվում է մարտի սկզբին և վերջանում հուլիսի մեջտեղում, իսկ երկրորդը սկսվում է օգոստոսի վերջին և ավարտվում փետրվարի մեջտեղում։ Հարավկորեական բազմաթիվ դպրոցներում կա դպրոցական համազգեստ, որը ստեղծվել է արևմտյան համազգեստների ձևի օրինակով։ Տղաների համար շալվարներ և սպիտակ շապիկներ, իսկ աղջիկները՝ զգեստներ և սպիտակ շապիկներ։

Կորեայում կրթության համակրգը բաժանվում է հետևյալ փուլերի՝ մինչդպրոցական կրթություն, տարրական դպրոց, միջնակարգ դպրոց, բարձրագույն կրթություն։ Կրթության պարտադիր շրջանը տևում է տասը տարի և իր մեջ ներառում է տարրական և միջնակարգ դպրոցներում կրթությունը։

Չնայած անվճար դպրոցական կրթությանը՝ Հարավային Կորեայում տարրական դպրոցում բարգավաճում է թանկարժեք դասուսուցումը։ Չնայած նրան, որ տարրական դպրոցում Պարտադիր ազգային քննությունների համակարգը ստիպում է ծնողներներին ամեն տարի ծախսել մոտավորապես 24 մլրդ եվրո, և դրան զուգահեռ ամեն տարի դասուսուցման ծառայությունների ծավալը մեծանում է 3 %-ով։ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի կրթության պլանավորման ինստիտուտի տնօրեն պրոֆեսոր Մարկ Բրեյը այդ համակարգն անվանել է «ստվերային կրթություն»։ Այդ ծառայություններից օգտնվում են տարրական դպրոցների սովորողների մոտավորապես 73 %-ը և միջնակարգ դպրոցների 55 %-ը[75]։

Տրանսպորտ, էներգետիկա և ինֆրակառուցվածք

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
«Մուգունհվա» գնացքը և ԿԱՀ-Սանչոն
Հիմնական հոդված՝ Տրանսպորտը Հարավային Կորեայում

Տրանսպորտը Հարավային Կորեայում իրենից ներկայացնում է երկրի տրանսպորտային հանգույցների համակարգ, ինչպիսիք են երկաթուղիները և ավտոմոբիլային ճանապարհները, օդային և ջրային մայրուղիները։

Korail գնացքները միացնում են բոլոր խոշոր հարավկորեական քաղաքները։ Այժմ վերականգնվում են երկու երկաթուղային գծեր՝ Կյոնիսոն և Տոնհե։ ԿԱՀ-ի կորեական արագընթաց գնացքները կապ են ապահովում Կյոնբուսոն գծով։ Խոշոր քաղանքերը, որոնցից են Սեուլը, Պուսանը, Ինչոնը, Տեգուն, Դեջոնը և Կվանջուն, ունեն մետրոպոլիտեն[76]։ Ճեպընթաց ավտոբուսների տերմինալներ կան քաղաքների մեծամասնությունում[77]։

Հարավկորեական Ինչոն միջազգային օդանավակայանը խոշորագույն օդանավակայանն է, որի շինարարությունը ավարտվել է 2001 թվականին։ 2007 թվականին այն սպասարկել է 30 մլն ուղևոր[78]։ Այլ խոշոր միջազգային օդանավակայաններն են Կիմհեն և Չեջուն։ Նաև կամ յոթ ներքին օդանավակայաններ և մեծ քանակով ուղղաթռակայաններ[79]։

Ինչոնի միջազգային օդանավակայան

«Korean Air» ավիաընկերությունը, որը հիմնադրվել է 1962 թվականին, 2008 թվականին սպասարկել է 21,64 մլն ուղևոր, ներառյալ 21,64 մլն արտասահմանցի[80]։ Հարավկորեական ավիաընկերությունները սպասարկում են 297 միջազգային երթուղիներ[81]։

Հարավային Կորեան ատոմակայանների քանակով աշխարհում զբաղեցնում է հինգերորդ տեղը և երկրորդ տեղը՝ Ասիայում (2010 թվականի դրությամբ)[82]։ ԱԷԿ-ները մատակարարում են երկրի էլեկտրոէներգիայի 45 %-ը, որը խթանում է տարբեր ժամանակակից ռեակտորների զարգացումը[82]։

Հարավային Կորեան միջուկային ռեակտորների արտահանող է և մատակարարումների պայմանագրեր ունի ԱՄԷ-ի[83], Հորդանանի[84][85] և Արգենտինայի հետ[86][87]։ 2010 թվականի դրությամբ՝ Հարավային Կորեան և Թուրքիան բանակցություններ են վարում երկու միջուկային ռեակտորների շինարարության մասին[88]։ Հարավային Կորեան պատրաստվում է Արգենտինայի համար միջուկային ռեակտորի շինարարության գործարքների մասնակցությանը[87]։

Ի տարբերություն խոշոր միջուկային պետությունների, որոնցից են Ճապոնիան, Գերմանիան, Ֆրանսիան՝ միջազգային միջուկային շուկայում Հարավային Կորեայի մրցակիցների, Հարավային Կորեայում չի թույլատրվում ուրանի հարստացումը կամ ԱՄՆ-ի քաղաքական ճնշման տակ ուրանի հարստացման համար ավանդական տեխնոլոգիաների զարգացումը[89]։

Միջազգային հարաբերություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հիմնական հոդված՝ Հարավային Կորեայի արտաքին քաղաքականություն

Հարավային Կորեան պահպանում է դիվանագիտական հարաբերություններ ավելի քան 188 պետությունների հետ և 112 երկրներում հիմնական դեսպանատներ, ինչպես նաև 42 հյուպատոսային հաստատություններ և 4 ներկայացուցչություններ։ Երկիրը նաև ՄԱԿ-ի անդամ է, որը կազմակերպություն է մտել Հյուսիսային Կորեայի հետ միաժամանակ՝ 1991 թվականին։ 2007-2017 թվականների հարավկորեական արտաքին գործերի նախարար Բան Կի Մունը զբաղեցրել է ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարի պաշտոնը[90][91][92]։

2010 թվականին Հարավային Կորեան և Եվրոպական միությունը ազատ առևտրական համաձայնագիր են կնքել՝ առևտրային արգելքները պակասեցնելու նպատակով։ Հարավային Կորեան նաև բանակցություններ է վարում Կանադայի և Նոր Զելանդիայի հետ նման համաձայնագիր կնքելու համար[93][94]։ Հարավային Կորեան իր մոտ ընդունել է Մեծ քսանյակի գագաթնաժողովը, որը անցկացվել է Սեուլում 2010 թվականի նոյեմբերին[95]։ 2018 թվականին հարավկորեական Փհենչհան քաղաքում անցկացվել են XXIII Ձմեռմային օլիմպիական խաղերը[96]։

Հայաստան

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հիմնական հոդված՝ Հայ-հարավկորեական հարաբերություններ

Կորեայի Հանրապետության և Հայաստանի Հանրապետության միջև դիվանագիտական հարաբերություններ հաստատվել են 1992 թվականի փետրվարի 21-ին, Խորհրդային Միության փլուզումից և Հայաստանի Երրորդ Հանրապետության ստեղծման օրվանից[53]։

2014 թվականին Հայաստանը և Հարավային Կորեան համաձայնագիր են ստորագրել մշակույթի, սպորտի և կրթության բնագավառներում համագործակցության մասին։

Վ. Բրյուսովի անվան Երևանի պետական լեզվաբանական համալսարանն ունի կորեական լեզվի և մշակույթի կենտրոն, որը խթանում է Հայաստանում կորեական մշակույթի իրազեկումը։ Այժմ երկու երկրների միջև միջմշակութային կապերը ակտիվորեն զարգանում են։

Կորեերենը դասավանդվում է նաև Երևանի պետական համալսարանում։ 2018թ.-ի նոյեմբերին ստեղծվել է ԵՊՀ կորեերենի լսարան, որտեղ Երևանի պետական համալսարանի ուսանողները սովորում էին կորեերեն, իսկ 2019թ.-ի սեպտեմբերից կորեերենը դասավանդվում է ԵՊՀ միջազգային հարաբերությունների և արևելագիտության ֆակուլտետներում որպես հիմնական առարկա։

Կորեայում, 2012 թվականին, հրապարակվել է կորեական Հայոց ցեղասպանության մասին գիրքը, նույն տարում Կորեայից ժամանած թատերախումբը այցելել է Հայաստան։

2014 թվականին Կորեայում կովկասյան մշակույթի փառատոնի շրջանակներում ներկայացվել է հայ արվեստը։

2014 թվականին «Ոսկե ծիրան» միջազգային կինոփառատոնում ներկայացվել են վեց կորեական նկարներ։ Օնգ Վան Սուկը, լինելով Կորեայի օտար լեզուների ինստիտուտի պրոֆեսոր, որտեղ շուրջ 45 օտար լեզուներ դասավանդվում են, նա ցանկություն է հայտնել, որ հայոց լեզուն ուսուցանվի իրենց համալսարանում[97]։

Ռուսաստան

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հիմնական հոդված՝ Ռուս-հարավկորեական հարաբերություններ

Մինչև 1990 թվականի սեպտեմբերը ԽՍՀՄ-ի և Կորեայի Հանրապետության միջև դիվանագիտական հարաբերություններ գոյություն չեն ունեցել։ ԽՍՀՄ-ը ճանաչում էր միայն Փհենյանում Կիմ Իլ Սոնգի կառավարությունը, որը պաշտոնապես հավակնում էր ընդհանուր կորեական կառավարության դերին։ Երկու երկրների միջև հարաբերությունները սկսել են զարգանալ միայն 1980-ական թվականների վերջին՝ Սեուլում հաջող անցկացված Ամառային օլիմպիական խաղերից հետո։ 1990-ական թվականներին երկու ազգերը առևտրում և համագործակցությունում վերելք են կրել։ Կորեայի Հանրապետության և Ռուսաստանի Դաշնության միջև 2003 թվականի առևտրաշրջանառությունը կազմել է 4,2 միլիարդ դոլար[98], իսկ 2012 թվականին՝ 22,5 միլիարդ դոլար[99]։

2004 թվականի սեպտեմբերի 20-ին Հարավային Կորեայի նախագահ Նո Մու Հյոնը «Իզվեստիա» թերթին հարցազրույց է տվել, որում հայտարարել է, որ 2004 թվականին նշվում է Կորեայի և Ռուսաստանի միջև ընկերության և առևտրի մասին պայմանագրի 120-ամյակը և Կորեացների Ռուսաստան կամավոր վերաբնակեցման 140-ամյակը։

Նախագահը նշել է, որ Կորեայի Հանրապետությունը և Ռուսասռանի տիեզերքի շրջանում համագործակցության մասին համաձայնագիր են կնքել և ստեղծել միասնական հետազոտական կենտրոն։ ԿՀ-ը ռուսական տեխնոլոգիաների օգնությամբ իրականացրել է երկրի արհեստական արբանյակի արձակում և պլանավորում է արձակել երկրորդ արբանյակը։ Ռուսաստանը տիեզերագնացների պատրաստության դեպքում Կորեայի Հանրապետությանը օգնություն կցուցաբերի[100][101]։

2014 թվականի հունվարի 1-ից Կորեայի Հանրապետության Ռուսաստանի Դաշնության միջև մտցվել է առանց վիզային կարգը։

Չինաստան

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հիմնական հոդված՝ Չին-հարավկորեական հարաբերություններ

2010 թվականին Չինաստանը հարավկորեական արտահանման (ԿՀ արտահանման 23,2 %-ը) և ներմուծման (ԿՀ արտահանման 16,8 %-ը) մեջ զբաղեցրել է առաջին տեղերը[102]։ 1994-2010 թվականներին երկու երկրների ապրանքաշրջանառությունը 11,7 մլրդ դոլարից մեծացել է մինչև ավելի քան 100 մլրդ դոլար[102]։ Պատմականորեն Կորեան սեղմ կապեր է ունեցել Չինաստանի հետ։ Մինչև Հարավային Կորեայի պետականության հաստատումը անկախության համար կորեական մարտիկները ճապոնական օկուպացիայի ժամանակ համագործակցել են չինական զինվորների հետ։ Սակայն Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո Հարավային Կորեան սկսել է մոտիկանալ Միացյալ Նահանգների հետ։ Կորեական պատերազմի ընթացքում ՉԺՀ-ն օգնել է Հյուսիսային Կորեային, որի արդյունքում Հարավային Կորեայի և Չինաստանի միջև դիվանագիտական հարաբերությունները համարյա ամբողջությամբ ընդհատվել են։ Պաշտոնապես Հարավային Կորեայի և Չինաստանի միջև դիվանագիտական հարաբերությունները վերականգնվել են 1992 թվականին օգոստոսի 24-ին։ Երկրները ձգտում էին երկկողմանի հարաբերությունների զարգացմանը և հանեցին 40 տարի շարունակվող առևտրական էմբարգոն[103][104]։ Կորեայի Հանրապետույթունը Չինաստանի հետ պաշտոնական հարաբերությունների սահմանումից հետո դադարեցրել է Թայվանի հետ պաշտոնական հարաբերությունները, որը չի ճանաչում Թայվանի անկախությունը[105]։

Եվրոպական միություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Եվրոպական միությունը և Հարավային Կորեան կարևոր առևտրային գործընկերներ են։ Ազատ առևտրի մասին համաձայնագիրը ընդունվել է 2010 թվականի սեպտեմբերին, և ուժ է մտել 2011 թվականի հուլիսի 1-ից[106]։ Հարավային Կորեան Եվրամիության համար մեծությամբ ութերորդ առևտրային գործընկերն է, իսկ ԵՄ Հարավային Կորեայի համար մեծությամբ երկրորդ արտահանողն է։ Եվրամիության Հարավային Կորեայի հետ առևտրային շրջանառությունը 2008 թվականին գերազանցել է €65 միլլիարդը, և 2004 և 2008 թվականների միջև ընկած ժամանակահատվածում ունի միջին տարեկան 7,5 % աճ[107]

Եվրամիությունը դարձել է Հարավային Կորեայում խոշորագույն օտարերկրյա ներդրողը՝ սկսած 1962 թվականին։ Բացի դրանից ԵՄ-ի ընկերությունները Հարավկորեական շուկայում հնարավորությունների և աշխատանքի նշանակալի խնդիրներ ունեն դժվար ստանդարտների և ծառայությունների ու մթերքների համար պահանջների պատճառով, որոնք շատ հաճախ արգելքներ են ստեղծում առևտրի համար։ Հարավ Կորեայի հետ գտնվելով անընդհատ երկկողմանի հարաբերությունների մեջ, Եվրամիությունը ձգտում է լավացնել այդ իրավիճակը[107]։

Ճապոնիա

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հիմնական հոդված՝ Հարավկորեա-ճապոնական հարաբերություններ
Լիանկուր կղզիներ, վիճելի տարածք է Հարավային Կորեայի և Ճապոնիայի միջև

Հարավային Կորեան և Ճապոնիան դիվանագիտական հարաբերությունները վերականգնել են 1965 թվականին։ Հարավային Կորեայում գոյություն ունեն հակաճապոնական կառույցներ մի շարք չորոշված վեճերի պատճառով, որոնցից շատերը պայմանավորված են 1910 թվականին Ճապոնիային միանալուց հետո ճապոնական տիրապետության շրջանով։

2019 թվականի հուլիսի 24-ին Կորեայի Հանրապետությունը վտարել է Ճապոնիայի երկու ռազմային ներկայացուցիչների՝ լրտեսության մեջ մեղադրանքի հետ կապված[108]։

Հյուսիսային Կորեա

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հիմնական հոդված՝ Հյուսիսկորեա-հարավկորեական հարաբերություններ

Սեուլի և Փհենյանի միջև առևտրական հարաբերությունները վերականգնվել են 1980 թվականին, երբ Կորեայի Ժողովրդա-Դեմոկրատական Հանրապետությունը Կորեայի Հանրապետությունից 1,03 մլն հոնկոնգյան դոլարի ապրանք է գնել։ 1981 թվականին Հյուսիսային Կորեա հարավկորեական արտահանումը կազմել է 1,03 մլն հոնկոնգյան դոլար, իսկ ներմուծումը՝ 0,17 մլն հոնկոնգյան դոլար[109]։ 1990 թվականին Կորեայի Հանրապետությունում ընդունվել է օրենք Հյուսիսի մաքսատուրքերից եկած ապրանքների արձակման մասին[110]։ Մինչև 1991 թվականը փոխադարձ առևտրի ծավալը եղել է աննշան, 1990 թվականին արտահանումը ԿՀ-ից կազմել է 1,3 մլն դոլար, իսկ ներմուծումը ԿԺԴՀ-ից՝ 12,3 մլն դոլար։ Հետո տեղի է ունեցել առևտրաշրջանառության կտրուկ աճ, 1991 թվականին՝ 111,3 մլն դոլար, 1995 թվականին՝ 287,3 մլն դոլար, 2000 թվականին՝ 425 մլն դոլար, 2005 թվականին՝ 1055 մլն դոլար, 2010 թվականին՝ 1912 մլն դոլար, 2012 թվականին՝ 1971 մլն դոլար[111]։ Մինչև 1998 թվականը հյուսիսկորեական արտահանումը գերազանցել է հարավկորեական ներմուծմանը, բայց 1999 թվականին հարավկորեական արտահանմանը եկել է 211,8 մլն դոլար, որից հետո իրավիճակը կրկին փոխվել է և 2012 թվականին հյուսիսկորեական արտահանումը (1074 մլն դոլար) նորից գերազանցել է հարավկորեական ներմուծմանը[112]։ 1990-ական և 2000-ական թվականներին իրականցվել են մի շարք միասնական նախագծեր՝ տուրիստական տուրեր դեպի Կիմգանսան[113], 2004 թվականին միացվել են երկու երկրների երկաթուղիները[114], 2004 թվականից սկսել է գործել Կեսոնի արդյունաբերական համալիրը (2012 թվականին այնտեղ աշխատել են 53 448 յուսիսկորեական և 785 հարավկորեական աշխատողներ)[115]։

Կորեական պատերազմից հետո Հյուսիս Կորեան և Հարավային Կորեան ստորագրել են խաղաղության ձգտման մասին համաձայնագիր[116]։ 2007 թվականի հոկտեմբերի 4-ին երկու երկրների ղեկավարները խաղաղության հարցերով ութ կետից համաձայնագիր են ստորագրել[116]։

Չնայած պարզ քաղաքականությանը և խաղաղության ջանքերին, առաջադիմությունը բարդացվում են 1993, 1998, 2006, 2009, 2013 և 2016 թվականների հյուսիսկորեական հրթիռային փորձարկումներով։ 2009 թվականի մայիսի 27-ին ԿԺԴՀ-ն հայտարարել է[117], որ ՄՈԶ-ում Հարավային Կորեայի ամբողջական մասնակցության դեպքում զինադադարը Կորեական թերակղզում անվավեր կլինի[118]։ Իրավիճակը վատթարացել է 2010 թվականի մարտին հարավկորեական «Չհոնհան» նավի կորուստի հետ կապված պատմությունը[119]։ 2010 թվականի մայիսին Լի Մյոնգ Բակը հայտարարել է, որ Սեուլը կդադարի առևտուրը Հյուսիսային Կորեայի հետ՝ բացառությամբ միասնական Կեսոնի արդյունաբերական շրջանից և հասարակական օգնությունից[120]։ Հյուսիսային Կորեան սկզբնապես սպառնում էր խզել բոլոր կապերը, որպեսզի ամբողջությամբ ոչնչացնի չհարձակման մասին նախորդ փաստը և սահմանափակի հարավկորեացների մուտքը Կեսոնի արդյունաբերական շրջան, բայց հրաժարվել է իր սպառնալիքներից և որոշել չխզել կապերը Հարավային Կորեայի հետ։ Դրանից հետո դիտվում էր Կեսոնի արդյունաբերական շրջանի աշխատքի անկում, բայց 2013 թվականի սեպտեմբերի 16-ին՝ Հարավային և Հյուսիսային Կորեաների միջև երկար և լարված բանակցություններներից հետո, կողմերը վերականգնել են միասնական համալիրի աշխատանքը։

2017 թվականի սեպտեմբերի 15-ին, Հարավային Կորեայի բալիստիկ հրթիռի արձակման հետ կապված, Կորեայի Հանրապետությունը կատարել է «Հյոնմու-2» տեսակի 2 բալիստիկ հրթիռների պատասխանական արձակում։

ԱՄՆ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հիմնական հոդված՝ Ամերիկա-հարավկորեական հարաբերություններ
Նախագահ Փակ Կըն Հյեն երկկողմանի հանդիպմանը ԱՄՆ-ի նախագահ Բարակ Օբամայի հետ, 2013 թվականի մայիսի 7

Միացյալ Նահանգները Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո ներգրավվել են Կորեայի ապագաղութացման մեջ (հիմնականում, երկրի հարավում, իսկ հյուսիսում՝ Եվրոպական միությունը)։ Կորեական պատերազմից հետո Հարավային Կորեան և ԱՄՆ-ն ստորագրել են «Փոխադարձ պաշտպանության մասին համաձայնգիրը», որի համաձայն Խաղաղ օվկիանոսից յուրաքանչյուր կողմի վրա հարձակումը պատասխան կբերի երկուսից էլ[121]։ 1967 թվականին փոխադարձ պաշտպանության մասին համաձայնգիրը պարտավորել է Հարավային Կորեային մեծ ռազմային ուժեր ուղարկել Վիետնամի պատերազմ ԱՄՆ-ին օգնության համար։ 2007 թվականին Հարավային Կորեայի և ԱՄՆ-ի միջև ազատ առևտրի մասին համաձայնագիր է ստորագրվել, բայց դրա պաշտոնական իրականացումը հետաձգվում էր մինչև երկու երկրների օրենսդիր մարմինների հաստատումը։ 2011 թվականի հոկտեմբերի 12-ին ԱՄՆ-ի կոնգրեսը ընդունել է Հարավային Կորեայի հետ առևտրային համաձայնագիրը[122], և այն ուժ է մտել 2012 թվականի մարտի 15-ին[123]։

2019 թվականին Կորեայի Հանրապետության տարածքում ԱՄՆ-ի բանակի զինածառայողների քանակը կազմել է 28,5 հազար։ 2019 թվականի ապրիլի 5-ին ՀԿ-ի ազգային ժողովը վավերացրել է 8,2 %-ով ԱՄՆ-ի զորքերի պահպանման ծախսերի մեծացման մասին համաձայնագիրը[124]։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ «A New Way of Seeing Country Social Responsibility» (PDF). Faculty of Philosophy and Social-Political Sciences: 6. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2013 թ․ սեպտեմբերի 25-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 16-ին.
  2. ↑ «[시행 2016.8.4.] [법률 제13978호, 2016.2.3., 제정] (Enforcement 2016.8.4. Law No. 13978, enacted on February 3, 2016) (in Korean)». 2016. Վերցված է 2017 թ․ հուլիսի 26-ին.
  3. ↑ et. al. 지표상세 Արխիվացված Սեպտեմբեր 6, 2015 Wayback Machine. Index.go.kr (July 19, 2016). Retrieved October 5, 2016.
  4. ↑ «Population Projections for Provinces (2013~2040)» (PDF). Statistics Korea. 2016 թ․ ապրիլի 16. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 20-ին.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 «South Korea». World Economic Outlook Database, April 2019. International Monetary Fund.
  6. ↑ Parilla, Alan Berube, Jesus Leal Trujillo, Tao Ran, and Joseph (2015 թ․ հունվարի 22). «Global Metro Monitor».{{cite web}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  7. ↑ Kim, Jinwung (2012). A History of Korea: From "Land of the Morning Calm" to States in Conflict. Bloomington: Indiana University Press. էջ 35. ISBN 978-0-253-00078-1. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 15-ին.
  8. ↑ https://documents-dds-ny.un.org/doc/RESOLUTION/GEN/NR0/065/17/IMG/NR006517.pdf Արխիվացված 2016-06-02 Wayback Machine Протест против агрессии, которой подверглась Корейская Республика
  9. ↑ Roberts, John Morris; Westad, Odd Arne (2013). The History of the World. Oxford University Press. էջ 443. ISBN 978-0-19-993676-2. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 15-ին.
  10. ↑ Gardner, Hall (2007 թ․ նոյեմբերի 27). Averting Global War: Regional Challenges, Overextension, and Options for American Strategy. Palgrave Macmillan. էջեր 158–159. ISBN 978-0-230-60873-3. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 15-ին.(չաշխատող հղում)
  11. ↑ Laet, Sigfried J. de (1994). History of Humanity: From the seventh to the sixteenth century. UNESCO. էջ 1133. ISBN 978-92-3-102813-7. Վերցված է 2016 թ․ նոյեմբերի 8-ին.
  12. ↑ Walker, Hugh Dyson (2012 թ․ նոյեմբերի 20). East Asia: A New History. AuthorHouse. էջեր 6–7. ISBN 978-1-4772-6517-8. Վերցված է 2016 թ․ նոյեմբերի 19-ին.
  13. ↑ Համաշխարհային բանկի տվյալների բազա — WB.
  14. ↑ The estimated area rises steadily from year to year, possibly because of land reclamation. 행정구역(구시군)별 국토적. Korea Statistical Information Service (կորեերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2004 թ․ սեպտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2006 թ․ մարտի 27-ին.
  15. ↑ Summary by language size, table 3
  16. ↑ 신행정수도의건설을위한특별조치법위헌확인. Constitutional Court of Korea.
  17. ↑ Before 1972, Seoul was the "de jure" capital of the Democratic People's Republic of Korea (North Korea) as stated in Article 103 Արխիվացված 2016-09-14 Wayback Machine of the 1948 constitution.
  18. ↑ Stevens, Andrew. «Seoul Mayor first among equals». City Mayors. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 30-ին.
  19. ↑ «Արխիվացված պատճենը». Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ սեպտեմբերի 26-ին. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 31-ին.
  20. ↑ «won». OxfordDictionaries.com. Oxford University Press. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ սեպտեմբերի 28-ին. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 8-ին.
  21. ↑ «Administrative division». South Korea Government. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 19-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 30-ին.
  22. ↑ «Local Governments». KOREA.net. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 30-ին.
  23. ↑ 이지수. «2010, 인물로 다시 보는 6·25 "이 자식아, 전쟁지면 너도 책임있어" 김일성, 박헌영에 잉크병 집어 던져» (կորեերեն). 조선일보. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 12-ին. Վերցված է 2010 թ․ սեպտեմբերի 15–ին-ին.
  24. ↑ «[땅이름] 태백산과 아사달 / 허재영]» (կորեերեն). 2006 թ․ հուլիսի 25. Վերցված է 2019 թ․ հուլիսի 18-ին.
  25. ↑ 교수, 김운회 동양대 (2005 թ․ մայիսի 24). 숙신이 조선에서 나온 아홉가지 이유. www.pressian.com (կորեերեն). Վերցված է 2018 թ․ դեկտեմբերի 25-ին.
  26. ↑ 교수, 김운회 동양대 (2008 թ․ սեպտեմբերի 5). 당신은 쥬신. www.pressian.com (կորեերեն). Վերցված է 2018 թ․ դեկտեմբերի 25-ին.
  27. ↑ «Когурё». Mapio.net (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2019-04-10-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 10-ին.
  28. ↑ Pembroke, Michael (2018). Korea: Where the American Century Began. Hardie Grant Books. էջ 141.
  29. ↑ «North Korea enters 'state of war' with South». BBC News. 2013 թ․ մարտի 30. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ մարտի 30-ին. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 30-ին.
  30. ↑ He, Kai; Feng, Huiyun (2013). Prospect Theory and Foreign Policy Analysis in the Asia Pacific: Rational Leaders and Risky Behavior. Routledge. էջ 50. ISBN 978-1135131197. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ հուլիսի 4-ին.
  31. ↑ Li, Narangoa; Cribb, Robert (2014). Historical Atlas of Northeast Asia, 1590–2010: Korea, Manchuria, Mongolia, Eastern Siberia. Columbia University Press. էջ 194. ISBN 978-0231160704. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ հուլիսի 4-ին.
  32. ↑ «North and South Korean leaders hold historic summit: Live updates». CNN (անգլերեն). 2018 թ․ ապրիլի 26. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 27-ին.
  33. ↑ '남한 최고봉' 제주 한라산 높이 1947m 재확인 — 뉴스1제주
  34. ↑ Ахметов В. В., Фролова Е. Л. Учебно-методический комплекс по дисциплине «География стран Дальнего Востока: Китай, Япония, Корея».. — Новосибирск.: Новосибирский Государственный Университет, 2011. — С. 108, 200. «Արխիվացված պատճենը» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016 թ․ հունիսի 24-ին. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 31-ին.
  35. ↑ Залповый огонь — Русская газета
  36. ↑ История конфликта между КНДР и Южной Кореей — РИА Новости
  37. ↑ «Պալատի պաշտոնական կայք». Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հոկտեմբերի 22-ին. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 31-ին.
  38. ↑ Romanization by the official website: english.president.go.kr Արխիվացված 14 Հոկտեմբեր 2006 Wayback Machine
  39. ↑ «Cheong Wa Dae rules out renegotiation of FTA with US». Seoul: Yonhap News Agency. 2009 թ․ նոյեմբերի 20. Վերցված է 2009 թ․ դեկտեմբերի 12-ին.
  40. ↑ «Cheong Wa Dae Aims to End Graft in Defense Procurement». Chosun Ilbo. Seoul, South Korea. 2009 թ․ դեկտեմբերի 9. Վերցված է 2009 թ․ դեկտեմբերի 12-ին.
  41. ↑ 慶祝日公布의關한件(The Law Concerning Proclamation of a Celebration Day) Արխիվացված 2009-02-03 archive.today
  42. ↑ 대한민국국기법 (National Flag Law) Արխիվացված 2009-02-02 archive.today
  43. ↑ «관공서의 공휴일에 관한 규정(Regulations on Holidays of Public Agencies)(korean)». 국가법령정보센터. Ministry of Justice. Վերցված է 2018 թ․ մայիսի 14-ին.
  44. ↑ «Regulations on Holidays of Public Agencies(english)». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ մայիսի 14-ին. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 31-ին.
  45. ↑ Син Сынъён (신승연), Ким Памсу (김범수), Чхве Хёнми (최현미), Сон Пёнъдон (손병던), Ким Санъхве (김성회), Ким Минджанъ (김민정), О Чинджу (오진주), О Юнджа (오윤자), пер. с корейского Ю Хаксу (유학수) Пособие для счастливой жизни в Корее / Годжик Рафаил Иосифович. — Министерство здравоохранения и социальной защиты Республики Корея, 2007. — ISBN 11-1460000-002928-01 «Արխիվացված պատճենը». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ մարտի 26-ին. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 31-ին.
  46. ↑ Dog Meat Restaurants Crowded With Diners, The Seoul Times
  47. ↑ Շան ուտեստ(չաշխատող հղում)
  48. ↑ Տարիների ընթացքում այդ սովորությունը մոռացվում է։Ներկայիս դրությամբ Հարավային Կորեայում 100 մարդուց ուտում է շան միս 5֊ը։Dog Meat Restaurants Crowded With Diners, The Seoul Times
  49. ↑ Собачье дело (չաշխատող հղում)
  50. ↑ Song Bang-song Korean Music. — Jimoondang Publishing Company, 2000. — С. 30. — ISBN 89-88095-13-8
  51. ↑ Марков В.М. Республика Корея. — Изд-во Дальневосточного университета, 1999. — С. 376. — ISBN 9785744409449
  52. ↑ P’ungmul nori at the Virtual Instrument Museum of Wesleyan University
  53. ↑ 53,0 53,1 John, Lie (2014 թ․ նոյեմբերի 24). K-pop : popular music, cultural amnesia, and economic innovation in South Korea. Oakland, California. ISBN 9780520958944. OCLC 893686334.
  54. ↑ Howard, Keith (1999). «Minyo in Korea: Songs of the People and Songs for the People». Asian Music. 30 (2): 1–37. doi:10.2307/834312. ISSN 0044-9202. JSTOR 834312.
  55. ↑ Hartong, Jan Laurens (2006). Musical terms worldwide: a companion for the musical explorer. Semar Publishers. էջ 15. ISBN 978-88-7778-090-4. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 5-ին. «Since the 1990s, popular genres like rap, rock and techno house have been incorporated into Korean popular music, setting the trend for the present generation of K-pop, which often emulates American models.»
  56. ↑ "South Korea's pop-cultural exports: Hallyu, yeah!". The Economist. 2010-01-25. Retrieved 2012-04-01
  57. ↑ «K-Pop». Doopedia[en] (կորեերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 28-ին. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 1-ին.
  58. ↑ 58,0 58,1 Kwanwoo Jun (23 сентября 2013). «Seoul Puts a Price on Cyberdefense». Wall Street Journal. Dow Jones & Company, Inc. Վերցված է 24 сентября 2013-ին.
  59. ↑ «Корея и Россия вышли на полноценное космическое партнерство». Defence Talk. 5 июля 2007. Վերցված է 7 июня 2013-ին.
  60. ↑ Южная Корея подтверждает, связь со спутником потеряна, Space Daily, 7 января 2008. Проверено 15 июля 2010 года.
  61. ↑ «Ли Со Ён становится первым корейским космонавтом» Արխիվացված 2011-06-29 Wayback Machine, The Times (Лондон), 9 апреля 2008 года.; «В космосе первый южнокорейский космонавт», BBC News, 8 апреля 2008 года. Проверено 15 июля 2010 года.
  62. ↑ «Южная Корея завершает работы по космическому центру Наро», Korea Times (Сеул), 10 июня 2009 года. Проверено 15 июля 2010 года.
  63. ↑ «Южнокорейский спутник потерян вскоре после запуска, Yonhap News» (կորեերեն). English.yonhapnews.co.kr. 2009 թ․ օգոստոսի 26. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 10-ին.
  64. ↑ «Global Insider: Космическая программа Южной Кореи». Worldpoliticsreview.com. 2010 թ․ հունիսի 29. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 10-ին.
  65. ↑ 30 января 2013 года, Крис Бергин (2013 թ․ հունվարի 30). «South Korea launch STSAT-2C via KSLV-1». NASASpaceFlight.com. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 8-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ թվային անուններ: authors list (link)
  66. ↑ «Naro-1 explodes after takeoff», Joongang Daily (Сеул), 11 июня 2010 года. Проверено 15 июля 2010 года.
  67. ↑ «В Южной Корее построена первая ракета». Asia Times. Гонконг. 11 августа 2009. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 24-ին. Վերցված է 21 августа 2010-ին.
  68. ↑ «Специальный репортаж: [бизнес-возможности] R&D». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ ապրիլի 29-ին.. Ministry of Knowledge Economy, 3 сентября 2007 года. Проверено 15 июля 2009 года.
  69. ↑ «Первый в мире парк роботов». JoongAng Daily, 13 февраля 2009 года. Проверено 15 июля 2009 года.
  70. ↑ Android Has Human-Like Skin and Expressions, Live Science, 8 мая 2006 года. Проверено 15 июля 2009 года.
  71. ↑ В Южной Корее появились роботы учителя английского, Popular Science, 24 февраля 2010 года. Проверено 15 июля 2010 года.
  72. ↑ «Korean Robot Game Festival». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ մայիսի 14-ին., Официальный сайт.
  73. ↑ «Широкополосный доступ в Интернет в Корее: Internet Case Study» (PDF). Վերցված է 18 февраля 2010 года-ին.
  74. ↑ «Южная Корея теперь открыта для иностранных студентов». Education-blog.net. 28 августа 2008. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 21-ին. Վերցված է 25 апреля 2010-ին.
  75. ↑ Зачем российской школе ВПР?
  76. ↑ Метро Արխիվացված 2013-12-03 Wayback Machine, Корейская национальная организация туризма; Метрополитен Инчхон Արխիվացված 2014-11-09 Wayback Machine
  77. ↑ «Express bus terminal guide». Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ փետրվարի 24-ին., Korea Express Bus Lines Association.
  78. ↑ «Eight Years in Coming» (Press release). Incheon International Airport Corp. 27 марта 2009. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ դեկտեմբերի 24-ին. Վերցված է 20 мая 2005-ին.
  79. ↑ «Транспортная статистика > Вертодромы по странам». NationMaster. 2008. Վերցված է 21 февраля 2009-ին.
  80. ↑ «Company Info / Overview». Korean Air. Վերցված է 19 мая 2005-ին.
  81. ↑ «Международная политика в области гражданской авиации». Министерство земли, транспорта и морских дел. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ սեպտեմբերի 15-ին. Վերցված է 19 мая 2005-ին.
  82. ↑ 82,0 82,1 «Другая корейская ядерная проблема». The Diplomat. 19 июля 2010. Վերցված է 14 августа 2010-ին.
  83. ↑ «South Korea wins landmark Gulf nuclear power deal». Reuters. 2009 թ․ դեկտեմբերի 29.
  84. ↑ «All systems go for Jordan's first nuclear reactor». UPI. 2010 թ․ մարտի 31.
  85. ↑ «South Korea-Jordan sign $130M nuclear deal». World Nuclear News. 2010 թ․ հուլիսի 27.
  86. ↑ «Корея и Аргентина подписали договор о строительстве атомной станции». Chosun Ilbo. Сеул. 18 сентября 2010.
  87. ↑ 87,0 87,1 «Argentina eyes nuclear role in S. America». UPI. 17 сентября 2010.
  88. ↑ «Korea nearing Turkey nuclear plant contract». Korea Times. Сеул. 15 июня 2010.
  89. ↑ Choe Sang-Hun (13 июля 2010). «США настороженно относится к южнокорейскому плану повторного использования ядерного топлива». The New York Times.
  90. ↑ «Foreign Minister Ban Ki-moon interview». Asiasource.org. 2006 թ․ սեպտեմբերի 26. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ օգոստոսի 4-ին. Վերցված է 2007 թ․ օգոստոսի 2-ին.
  91. ↑ «The Quest for Peace and Prosperity in the Asia-Pacific and Beyond». Ban Ki-moon address to Asia Society (transcript). 2006 թ․ սեպտեմբերի 25. Արխիվացված է օրիգինալից 2006 թ․ հոկտեմբերի 1-ին. Վերցված է 2007 թ․ օգոստոսի 2-ին.
  92. ↑ Warren Hoge (2006 թ․ սեպտեմբերի 29). «South Korean Favored to Win Top Job at U.N.». The New York Times.
  93. ↑ «Канада-Корея — переговоры о соглашении о свободной торговле». Министерство иностранных дел и международной торговли Канады. 2009 թ․ հունվարի 5. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 4-ին. Վերցված է 5 марта 2009-ին.
  94. ↑ «Южная Корея и Новая Зеландия начали переговоры о зоне свободной торговли». People's Daily. 2009 թ․ մարտի 3. Վերցված է 6 сентября 2014-ին.
  95. ↑ Գագաթնաժողովի պաշտոնական կայք
  96. ↑ Южнокорейский Пхёнчхан получил право провести зимние ОИ 2018 года
  97. ↑ «Армения и Корея: история и перспективы двусторонних отношений». newsarmenia.am. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 9-ին.
  98. ↑ «Russia ends WTO talks with S. Korea». People's Daily. 2004 թ․ սեպտեմբերի 22. Վերցված է 2007 թ․ մայիսի 28-ին.
  99. ↑ Захарова Л. В. Межкорейские экономические отношения: от истоков до современности. — М., 2014. — С. 155
  100. ↑ http://www.kondor-tour.kz/kaz_kore_saram Արխիվացված 2010-02-21 Wayback Machine, «Корейская диаспора в Казахстане»
  101. ↑ Ким, Герман, «Причины депортации корейцев»
  102. ↑ 102,0 102,1 Петрунина Ж. В. Эволюция отношений между Китаем и Южной Кореей на рубеже XX—XXI веков // Вестник Рязанского государственного университета им. С. А. Есенина. — 2012. — № 35. — С. 31
  103. ↑ Արտահանման և ներմուծման արգելք։
  104. ↑ «Asia Times – News and analysis from Korea; North and South». Asia Times. Hong Kong. 11 сентября 2004. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ ապրիլի 2-ին. Վերցված է 6 сентября 2014-ին.
  105. ↑ Kristof, Nicholas D. (24 августа 1992). «Китайцы и южно-корейцы официально установили отношения». The New York Times.
  106. ↑ «EU agrees free trade deal with S.Korea». Agence France-Presse. 2009 թ․ սեպտեմբերի 16. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ մայիսի 20-ին. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 31-ին.
  107. ↑ 107,0 107,1 «Двусторонние отношения: Корея». Брюссель: Европейская комиссия.
  108. ↑ «Южная Корея ответила на японские санкции выдворением двух дипломатов» (ռուսերեն). Российская газета. Վերցված է 2019 թ․ հուլիսի 24-ին.
  109. ↑ Захарова Л. В. Межкорейские экономические отношения: от истоков до современности. — М., 2014. — С. 31.
  110. ↑ Захарова Л. В. Межкорейские экономические отношения: от истоков до современности. — М., 2014. — С. 38.
  111. ↑ Захарова Л. В. Межкорейские экономические отношения: от истоков до современности. — М., 2014. — С. 45, 59, 94
  112. ↑ Захарова Л. В. Межкорейские экономические отношения: от истоков до современности. — М., 2014. — С. 45, 94
  113. ↑ Захарова Л. В. Межкорейские экономические отношения: от истоков до современности. — М., 2014. — С. 115—116
  114. ↑ Захарова Л. В. Межкорейские экономические отношения: от истоков до современности. — М., 2014. — С. 120—121
  115. ↑ Захарова Л. В. Межкорейские экономические отношения: от истоков до современности. — М., 2014. — С. 128, 130—131
  116. ↑ 116,0 116,1 «North, South Korea pledge peace, prosperity». Reuters. 4 октября 2007. Արխիվացված է օրիգինալից 2007-12-23-ին. Վերցված է 17 февраля 2009-ին.
  117. ↑ Embassy. «БРИФИНГ ОФИЦИАЛЬНОГО ПРЕДСТАВИТЕЛЯ МИД РОССИИ А.А.НЕСТЕРЕНКО ОТ 28 МАЯ 2009 ГОДА» (անգլերեն). RUSSIAN EMBASSY. Վերցված է 2018 թ․ դեկտեմբերի 14-ին.(չաշխատող հղում)
  118. ↑ «Proliferation Security Initiation». 31 мая 2003. Վերցված է 8 мая 2012-ին.
  119. ↑ Jung Sung-ki (13 сентября 2010). «Сеул подтверждает торпедную атаку в заключительном отчёте». Korea Times. Сеул.
  120. ↑ «Seoul Decides to Continue Kaesong Project, Humanitarian Aid». Chosun Ilbo. Сеул. 25 мая 2010.
  121. ↑ «Договор о взаимной обороне между США и Республикой Корея; 1 октября 1953 года». Yale Law School.
  122. ↑ Bintamin Appelbaum, Jennifer Steinhauer (2011 թ․ հոկտեմբերի 12). «Congress Ends 5-Year Standoff on Trade Deals in Rare Accord». The New York Times.
  123. ↑ «New Opportunities for U.S. Exporters Under the U.S.-Korea Trade Agreement». 9 июня 2012.
  124. ↑ «Южная Корея ратифицировала соглашение об увеличении расходов на содержание войск США». ТАСС. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 8-ին.


Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռուսերենով

  • Корея / С. В. Алкин (Исторический очерк), С. А. Комиссаров (Исторический очерк), К. В. Асмолов (Исторический очерк), А. Ф. Троцевич (Литература), И. А. Елисеева (при участии С. А. Комиссарова) (Архитектура и изобразительное искусство), М. В. Есипова (Музыка), В. И. Максимов (Театр и танец), Ли Санъиль (Театр и танец), Чо Мисон (Театр и танец), Б. П. Голдовский (Кукольный театр), С. Н. Анашкин (Кино) // Конго — Крещение. — М. : Большая российская энциклопедия, 2010. — (Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов ; 2004—2017, т. 15). — ISBN 978-5-85270-346-0.
  • Курбанов С. О. Курс лекций по истории Кореи: с древности до конца ХХ в. — СПб.: Изд-во С.-Петерб. ун-та, 2002. — 626 с. — ISBN 5-288-03016-2
  • Курбанов С. О. История Кореи с древности до начала XXI века. — СПб.: Изд-во С.-Петерб. ун-та, 2009. — 680 с. — ISBN 978-5-288-04852-4
  • Родригес А. М. § 9—10 Корея. Южная Корея. Северная Корея // Новейшая история стран Азии и Африки, XX век: Учебник для студентов высших учебных заведений: В 3 ч. Часть 2: 1945—2000 / Под ред. А. М. Родригеса. — М.: Гуманитарный издательский центр Владос, 2001. — С. 107—130. — 320 с. — ISBN 5-691-00644-4, ISBN 5-691-00820-X(II)
  • Толорая Г. Д. Республика Корея. — М.: Мысль, 1991. — 120 с. — (У карты мира). — 50 000 экз. — ISBN 5-244-00488-3

Անգլերենով

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
   Հարևան բնակավայրեր   
    Հյուսիսային Կորեա Հյուսիսային Կորեա    
 Դեղին ծով   Ճապոնական ծով 
    Կորեական նեղուց    
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հարավային Կորեա» հոդվածին։
 ⛭ 
  Ֆոտո, վիդեո և աուդիո
Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ


Վիքիճամփորդ
Ինքնիշխան պետություններ
Չճանաչված կամ մասամբ ճանաչված
Կախյալ տարածքներ և հատուկ վարչական շրջաններ
Ավստրալիա
Չինաստան
Մեծ Բրիտանիա
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Հարավային_Կորեա&oldid=10120252» էջից