Tekoha jeporu porã
Tekohapegua jeporu porã
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]Ñangareko he’ise jeporu are opa mba’e oĩva ko yvýpe. Techapyrã: y, yvy, yvyra, tymba ha itaita. Umi mba’e oĩva yvy apéreningo imba’erepy ñepyrũmby ha ko’ã mba’e jeporu vai he’ise ñemomborei mba’erepy. Oñema’ẽramo opa mba’e porãitáre, marã’ỹme oike avei ojeheja pe oĩháichaite ka’aguy,yvyra ha mymba oĩva ipype reheve, ha umi oñeñorãirõ hague tetã rayhupápe avei.
Ka’aguy ñangareko
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]Jareko areséramo yvyra oĩva ka'aguýpe, tekotevẽ ñañangareko mbohapy mba'ére: Iñepyrũrãitépe, ñañangarekova'erã umi yvyra ra'ýre anítei oipyhy ichupekuéra tata, yso, ha mba'asy. Tata niko jepevérõ ombyaipaite umi ka'aguy, ha'e avei peteĩ tembiporu ojeiporúva oñeñangareko hag̃ua hese jesarekópe porã. Oĩvoi yvyra oĩkotevẽva tata hoky porãjevy hag̃ua. Umi mymba'i, ja'e porãsérõ umi mbíra, mberu, kuri'y raso ha umi mba'asyeta kakuaa omomarã ka'aguy. Upéicha ramojepe, oñeñangareko katuíramo umi mba'asy reruháre, ñemyatatĩ sapy'amimi, pepo'atã rupive, yvyra ñekytĩ hekópe porã ha ojeguyru tembiapokue osẽ porãve ko'ẽ ko'ẽre.
Ojoaju mba'éichapa oñekytĩ pe yvyra oĩva guive (ñekytĩmbaite) yvyra okakuaapapyre ojeporavóvaraẽ ojeity mboyve (ñekytĩ poravópe) ndive, ha ñemboka'aguy, taha'e heñóiva ojehegui térã yvyra ra'y oñeñotypyre. Mba'eichaitépa oñekytĩmba térã oñemopy'ỹi upe ñekytĩ niko oguerekova'erã hesa renondépe ka'aguy jeguereko are peverãicha. Upe ñangareko he'ise avei tojeporupaite pe yvyra ojeitýva. Arandu ojeguerekómava ko'ág̃a rupi yvyra ku'ikue jejopy térã yvyra ñekytĩ pererĩete, ko'ág̃a ojeporupa hakãngue jepe, yvyra naiporãiva, yvyra ipo'íva ndaikatúiva oñembo'i perẽrĩ, ha umi oñembohérava yvyra vai.
Kapi’ipe yvy jeporu porã
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]Ikatu hag̃ua jaiporu are kapi’ipe yvy, tekotevẽ, mbyterénte rupi toñeñoty, pe arýpe oñeikotevẽvagui, umi kapi’i mymbápe g̃uarãva, tove tokakuaa ha toñemuña umi ka’avo hesãiva. Upéicha avei, pe yvy pehẽngue ejeguerekóva ári oñemongakuaa’arã mymba ipu’akaháicha hesénte, ha ojehejáva’erã okaru ára rendaitépe ome’ẽháicha pe kapi’ipe oje’éva. Jaguereko areséramo kapi’ipe tekotevẽ jaguereko peteĩ apopyrã, mymba ñemongaru rehegua,tove ta’imbarete tapiaite ha toñemyatyrõ umi tenda hypava’ekue, jehejarei rupive térã ñañoty haguére kapi’ipe mymba rembi’urã jeporavo porãpyre. Oñemohenda mbaretéramo jepe ko’ã apopyrã, hetaiterei yvykapi’ipe tetã mba’éva oĩ ojeporu vaipáva.
Mymbáre ñeñangareko
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]Ikatu hag̃uáicha jaguereko are opáichagua mymba, tekotevẽ oñemoañete tembi’u ha añuvã opáichagua mymba oĩvape g̃uarã, pe tenda eñeñe’ẽva apytépe. Mokõi mba’e vai rehe oñemoĩ hína opa mba’e ypy oĩva ko yvýpe: oñembyaipa hekove renda, ñemitỹ, yvypóra rekoha okakuaáve ha yvy oñemboja’o michimichieterei, ojehupi hag̃ua umi mymba rekove tetã mba’éva. Ñemu ikatu’ỹme guyra rague, mymba ratĩ, raĩngue, ryekueha mba’e,oheja hetápe oñehundipa hag̃uáichamavoi. Mymba ka’aguyningo peteĩ mba’e ypy jepururã ñeporãva,virupurukuaa ha vy’arã,ikatúva ojehupi tembiapo ñangareko porã rupive. Mymba jejuka hendapete ikatu ojesareko umi oñemuña hetaitereímava rehe, omanomba’ỹre, uveikatu ojesareko ponóiteke hetaiterei hikuái pe tenda oikohápe.