Saltar ao contido

Tengrismo

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Símbolo empregado polos seguidores do tengrismo en Sakha.

O tengrismo é unha relixión de Asia Central caracterizada polo xamanismo, o animismo, totemismo, poli e monoteísmo[1][2] e culto ós devanceiros. Foi a relixión principal dos turcos, os mongois, os húngaros, os xiongnu e os hunos,[3][4] e a relixión dos cinco antigos estados turcos: Khaganato Göktürk, Khaganato turco occidental, Gran Bulgaria, Imperio Búlgaro e Tourkia oriental (Xazaria). En Irk Bitig, Tengri é mencionado como Türük Tängrisi (Deus dos turcos).[5]

O tengrismo foi defendido en círculos intelectuais das nacións turcas de Asia Central (incluíndo Tatarstán, Buriatia, Kirguizistán e Casaquistán) dende a disolución da Unión Soviética durante a década de 1990.[6] Aínda é practicado e existen movementos de recuperación en Sakha, Khakassia, República dos Tuva e outras nacións turcas en Siberia. O burkhanismo, un movemento semellante ó tengrismo, concéntrase na República de Altai.

Khukh tengri significa "ceo azul" en mongol, e os mongois aínda lle rezan a Munkh Khukh Tengri ("Eterno Ceo Azul") e Mongolia é chamada poeticamente "Terra do Eterno Ceo Azul" (Munkh Khukh Tengriin Oron) polos seus habitantes. Na moderna Turquía, o tengrismo é coñecido como Göktanrı dini ("relixión do Deus Ceo");[7] en turco "Gök" (ceo) e "Tanrı" (Deus), correspóndense cos khukh (azul) e Tengri (ceo) mongois, respectivamente. Segundo investigacións arqueolóxicas húngaras, a relixión do pobo húngaro até o final do século X (antes do cristianismo) era o tengrismo.[8]

  1. R. Meserve, Religions in the central Asian environment. In: History of Civilizations of Central Asia, Volume IV, The age of achievement: A.D. 750 to the end of the fifteenth century, Part Two: The achievements, p. 68:
    • "[...] The ‘imperial’ religion was more monotheistic, centred around the all-powerful god Tengri, the sky god."
  2. Michael Fergus, Janar Jandosova, [Tengrismo en Google Books. Kazakhstan: Coming of Age], Stacey International, 2003, p.91:
    • "[...] a profound combination of monotheism and polytheism that has come to be known as Tengrism."
  3. "There is no doubt that between the 6th and 9th centuries Tengrism was the religion among the nomads of the steppes" Yazar András Róna-Tas, Hungarians and Europe in the early Middle Ages: an introduction to early Hungarian history, Yayıncı Central European University Press, 1999, ISBN 978-963-9116-48-1, p. 151].
  4. Hungarians & Europe in the Early Middle Ages: An Introduction to Early... - András Róna-Tas. 
  5. Jean-Paul Roux, Die alttürkische Mythologie, p. 255
  6. Saunders, Robert A. and Vlad Strukov (2010). Historical Dictionary of the Russian Federation. Lanham, MD: Scarecrow Press. pp. 412–13. ISBN 978-0-81085475-8. 
  7. Mehmet Eröz (10 de marzo de 2010). Eski Türk dini (gök tanrı inancı) ve Alevîlik-Bektaşilik. 
  8. Fodor István, A magyarok ősi vallásáról (About the old religion of the Hungarians) Arquivado 05 de maio de 2016 en Wayback Machine. Vallástudományi Tanulmányok. 6/2004, Budapest, p. 17–19