Luis Federico Leloir
Luís Federico Leloir, nado o 6 de setembro de 1906 en París (Francia) e finado o 17 de decembro de 1987 en Buenos Aires (Arxentina), foi un bioquímico arxentino que recibiu o Premio Nobel de Química en 1970.
A súa investigación máis relevante, e pola cal obtivo a distinción que lle outorgou fama internacional, céntrase nos nucleótidos de azucre, e o rol que cumpren na fabricación dos hidratos de carbono. Tras o seu achado lográronse entender finalmente os pormenores da enfermidade conxénita galactosemia.
Biografía
[editar | editar a fonte]Infancia e adolescencia
[editar | editar a fonte]Os seus pais viaxaron desde Bos Aires cara a París (a súa nai en avanzado estado de embarazo) a mediados de 1906 debido á enfermidade que afectaba a Federico Leloir (pai) e pola cal debía ser operado nun centro médico francés. O 6 de setembro, unha semana logo da morte daquel, naceu o seu fillo póstumo Luís Federico Leloir nunha casa vella na Rue Víctor Hugo 81 desa capital francesa. De regreso ao seu país de orixe, en 1908, Leloir viviu xunto ás súas oito irmáns nas extensas terras pampeanas que os seus laboriosos antepasados compraran tras a súa inmigración desde España- 40.000 ha denominadas El Tuyú, que comprendían a costa marítima desde San Clemente del Tuyú ata Mar de Ajó.
Con apenas catro anos, Leloir aprendeu a ler só, axudado polos diarios que compraban os seus familiares, para permanecer ao tanto dos temas agropecuarios. Durante os seus primeiros anos de vida, o futuro Premio Nobel dedicábase a observar todos os fenómenos naturais con particular interese, e as súas lecturas sempre apuntaban a temas relacionados ás ciencias naturais e biolóxicas. Os seus estudos iniciais repartíronse entre a Escola Xeral San Martín, onde deu libre o primeiro ano, o Colexio Lacordaire, o Colexio do Salvador e o Colexio Beaumont (este último en Inglaterra). As súas notas non se destacaban nin por boas nin por malas, e a súa primeira incursión universitaria terminou rapidamente cando abandonou os estudos de arquitectura que comezara no Instituto Politécnico de París.
Carreira profesional
[editar | editar a fonte]De novo en Buenos Aires, ingresou na Facultade de Medicina da Universidade de Bos Aires (UBA) para doctorarse en devandita profesión. Os seus comezos foron difíciles, tanto que tivo que repetir catro veces o exame de anatomía, pero en 1932 conseguiu diplomarse e iniciou a súa actividade como residente no Hospital de Clínicas e como médico interno do hospital Ramos Mejía. Tras algúns conflitos internos e complicacións en canto ao trato que debía ter cos seus pacientes, Leloir decidiu dedicarse á investigación de laboratorio. En 1933 coñeceu a Bernardo Alberto Houssay, quen dirixiu a súa tese doutoral acerca das glándulas suprarrenales e o metabolismo dos hidratos de carbono. O encontro foi casual, xa que Luís Leloir vivía a só media cuadra da súa curmá, a famosa escritora e editora Victoria Ocampo, quen era cuñada do gastroenterólogo Carlos Bonorino Udaondo, outro eximio doutor, amigo de Houssay. Tras a recomendación de Udaondo, Leloir comezou a traballar xunto ao primeiro científico arxentino en gañar o Premio Nobel no Instituto de Fisioloxía da UBA.
A súa tese foi completada en só dous anos, recibindo o premio da facultade ao mellor traballo doutoral; xunto ao seu mestre descubriu que a súa formación en ciencias tales como física, matemática, química e bioloxía era escasa, polo que comezou a asistir a clases de devanditas especialidades na universidade como alumno oínte.
En 1936 viaxou cara a Inglaterra para dar comezo aos seus estudos avanzados na Universidade de Cambridge, baixo a supervisión do tamén Premio Nobel Sir Frederick Gowland Hopkins, quen obtivera esa distinción en 1929 polos seus estudos en fisiología e/ou medicina tras descubrir que certas substancias, hoxe coñecidas como vitaminas, eran fundamentais para manter a boa saúde. Os seus estudos no Laboratorio Bioquímico de Cambridge centráronse na encimoloxía, especificamente no efecto do cianuro e pirofosfato sobre a succínato deshidroxenase. A partir deste momento, Leloir especializouse no metabolismo dos carbohidratos.
Cara a 1943 tivo que deixar o país, dado que Houssay foi expulsado da Facultade de Medicina por asinar unha carta pública en oposición ao réxime nazi de Alemaña e ao apoio do goberno militar comandado por Pedro Pablo Ramírez, que tamén integrou e apoiou Juan Domingo Perón. O seu destino foi Estados Unidos, onde ocupou o cargo de investigador asociado no Departamento de Farmacoloxía da Universidade de Wáshington a cargo do matrimonio entre Carl e Gerty Cori, con quen Houssay compartiu o Nobel en 1947. Tamén compartiu investigacións co profesor D. E. Green no Enzzyme Research Laboratory, College de Physicians and Surgeons de Nova York. Antes de partir cara ao exilio, casou con Amelia Zuberbüller, con quen tivo unha filla á que lle puxeron o mesmo nome.
En 1945 regresou ao país para traballar no Instituto dirixido por Bernardo A. Houssay, precedente do Instituto de Investigacións Bioquímicas da Fundación Campomar, que Leloir dirixiría desde a súa creación en 1947 a mans do empresario e mecenas Jaime Campomar e durante 40 anos.
Durante os últimos anos da década de 1940, Leloir realizou con éxito experimentos que revelaron cales eran as rutas químicas na síntese de azucres en fermentos con equipos de moi baixo custo, debido a que carecía de recursos económicos. Previo ás súas investigacións, críase que para poder estudar unha célula non se podía disgregar do organismo que a albergaba. Porén, o seu traballo demostrou que esa teoría pasteuriana era falsa.
Desde 1947 formou un grupo de traballo xunto a Rawell Caputo, Enrico Cabib, Raúl Trucco, Alejandro Paladini, Carlos Cardini e José Luís Reissig, con quen investigou e descubriu por que o ril impulsa a hipertensión arterial[1] cando está enfermo. Ese mesmo ano, o seu compañeiro de laboratorio Rawell Caputo expúxolle un problema que tiña nas súas investigacións biolóxicas da glándula mamaria, polo que o seu equipo, ao que se incorporou o bolseiro Alejandro Paladini, logrou que nunha cromatografía se puidese illar a substancia nucleótido-azucre chamado uridina difosfato glicosa (UDPG), e polo tanto entender o proceso de almacenamento dos carbohidratos e da súa transformación en enerxía de reserva.
A principios de 1948, o equipo de Leloir identificou os azucres carnucleótidos, compostos que desempeñan un papel fundamental no metabolismo dos hidratos de carbono, o que converteu ao Instituto nun centro mundialmente recoñecido. Inmediatamente despois, Leloir recibiu o Premio da Sociedade Científica Arxentina, un dos tantos que recibiu tanto no país como no estranxeiro.
A pesar de que cara a fins de 1957 Leloir foi tentado pola Fundación Rockefeller e polo Massachusetts Xeral Hospital para emigrar aos Estados Unidos, como o seu mestre Houssay, preferiu quedar e continuar traballando no país. Dada a súa importancia, o Instituto Nacional da Saúde dos Estados Unidos (NIH) e a Fundación Rockefeller decidiron subsidiar a investigación comandada por Leloir.
Ao ano seguinte asinou un acordo co Decano da Facultade de Ciencias Exactas e Naturais da Universidade de Bos Aires, Rolando García, polo cal creouse o «Instituto de Investigacións Bioquímicas da Facultade de Ciencias Exactas e Naturais» nomeando profesores titulares a Leloir, Carlos Eugenio Cardini e Enrico Cabib. Isto contribuíu a que novos universitarios arxentinos se sentisen atraídos pola investigación científica, o que repercutiu no crecemento da institución. Tamén chegaron a ese centro investigadores e bolseiros procedentes dos Estados Unidos, Xapón, Inglaterra, Francia, España e varios países de América Latina.
Para ese entón Leloir estaba levando a cabo os seus traballos de laboratorio en conxunto coa docencia como profesor externo da Facultade de Ciencias Exactas e Naturais, tarefa que só interrompeu para completar os seus estudos en Cambridge e no Enzime Research Laboratory dos Estados Unidos.
A súa vontade de investigación superou ás dificultades económicas enfrontadas polo Instituto. Con ferramentas caseiras, Leloir dedicouse a estudar o proceso interno polo cal o fígado recibe glicosa e produce glicóxeno, o material de reserva enerxética do organismo, e xunto a Mauricio Muñoz logrou oxidar ácidos graxos con extractos de células hepáticas.
En 1970 recibiu o Premio Nobel de Química,converténdose no primeiro hispano en conseguilo. Posteriormente o seu equipo dedicouse ao estudo das glicoproteínas -moléculas de recoñecemento nas células- e determinou a causa da galactosemia, unha grave enfermidade manifestada na intolerancia ao leite. As transformacións bioquímicas da lactosa nos seus propios compoñentes son coñecidas no mundo científico como o camiño de Leloir.
Luís Federico Leloir morreu en Buenos Aires o 2 de decembro de 1987, tras un ataque ao corazón pouco logo de chegar do laboratorio á súa casa. Foi enterrado no Cemiterio da Recoleta
Premios e distincións recibidos
[editar | editar a fonte]- 1943 - Terceiro premio nacional de ciencias
- 1958 - T. Ducett Jones Memorial Award
- 1965 - Premio Fundación Bunge e Born
- 1966 - Gairdenr Foundation, Canadá
- 1967 - Premio Louise Gross Horwitz, Universidade de Columbia
- 1968 - Premio Benito Juárez
- 1968 - Doutor honoris causa Universidade Nacional de Córdoba
- 1968 - Premio José Jolly Kyle, da Asociación Química Arxentina
- 1969 - Nomeado membro honorario da Biochemical Society de Inglaterra
- 1970 - Premio Nobel de Química
- 1971 - Orde Andrés Bello (Venezuela)
- 1976 - Recoñecemento Bernardo O'Higgins no grao de Gran Cruz
- 1982 - Lexión de Honra polo goberno francés
- 1984 - Cidadán Ilustre da Cidade de Bos Aires
Traballos publicados
[editar | editar a fonte]
en castelán
[editar | editar a fonte]- "Suprarrenales y Metabolismo de los hidratos de carbono", 1934
- "Farmacología de la hipertensina", 1940
- "Hipertensión arterial nefrógena, 1943
en inglés
[editar | editar a fonte]- "Perspectives in Biology", 1963
- "Renal Hipertensión", 1964
- "In Vitro Synthesis of Particulate Glycogen", 1965
- "Properties of Synthetic and Native liver Glycogen", 1967
- "Faraway and Long ago", 1983
- "Lipid-bond Saccharides containing glucose and galactose in Agrobacterium tumefaciens", 1984
- "An Intermediail in Cyclic 1-2 Glucan Biosynthesis", 1985
- "Structural correspondence between an oligosaccharide bound to a lipid with the repeating unit of the Rhizobium meliloti" (M. E. Tolmasky, R. J. Staneloni, e L. F. Leloir), Anales de la Asociación Química Argentina 1982 70 833-842.
- "N-glycosilation of the proteins" (M. E. Tolmasky, H. K. Takahashi, R. J. Staneloni, e L. F. Leloir), Anales de la Asociación Química Argentina 1982 70 405-411.
- "Transfer of oligosaccharide to protein from a lipid intermediate in plants" (R. J. Staneloni, M. E. Tolmasky, C. Petriella, e L. F. Leloir), Plant Physiology 1981 68 1175-1179.
- "Presence in a plant of a compund similar to the dolichyl diphosphate oligosaccharide of animal tissue" (R. J. Staneloni, M. E. Tolmasky, C. Petriella, R. A. Ugalde, e L. F. Leloir), Biochemical Journal 1980 191 257-260.
- "Lipid bound sugars in Rhizobium meliloti" (M. E. Tolmasky, R. J. Staneloni , R. A. Ugalde, e L. F. Leloir), Archives of Biochemistry and Biophysics 1980 203 358-364.
Notas
[editar | editar a fonte]- ↑ "The Substance Causing Renal Hypertension"(E. Braun-Menedez, J.C. Fasciolo, L.F. Leloir, J.M. Muñoz)The Journal of Physiology(1940) no.98 pg.283-298
Bibliografía
[editar | editar a fonte]- Lorenzano (?), Julio Cesar. Por los caminos de Leloir. Editorial Biblos; a edición xullo de 1994. ISBN 950-786-063-0
- Zuberbuhler de Leloir (?), Amelia. Retrato personal de Leloir. Papiro, vol. 8, Nº 25, pp. 45–46, 1983.
- Nachón (?), Carlos Alberto. Luis Federico Leloir: ensayo de una biografía. Fundación Banco de Boston, 1994.
Véxase tamén
[editar | editar a fonte]Ligazóns externas
[editar | editar a fonte]- Páxina do Instituto Nobel, Premio Nobel de Química 1970 (en inglés)
- Biografía na páxina do Instituto Nobel 1969 (en inglés)
- Biografía de Luis Federico Leloir Arquivado 31 de xaneiro de 2010 en Wayback Machine.(en castelán)
- Cronoloxía da súa vidaArquivado 10 de outubro de 2015 en Wayback Machine. (en castelán)
- Perfiles Luis F. Leloir, por Mario Bunge Arquivado 15 de maio de 2011 en Wayback Machine. (en castelán)
| Predecesor: Derek Harold Richard Barton e Odd Hassel |
Premio Nobel de Química 1970 |
Sucesor: Gerhard Herzberg |
 |
Commons ten máis contidos multimedia sobre: Luis Federico Leloir |
| Control de autoridades |
|
|---|
