Saltar ao contido

Catalán occidental

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Revisión feita o 30 de agosto de 2023 ás 23:11 por Breobot (conversa | contribucións) (Reemplazos con Replacer: «ademai»)
(dif) ← Revisión máis antiga | Revisión actual (dif) | Revisión máis nova → (dif)
Bloques dialectais do catalán.

O catalán occidental (català occidental) ou bloque occidental do catalán é o conxunto de dialectos do catalán falados no oeste de Cataluña (practicamente toda a provincia de Lleida, oeste de Tarragona e Terres de l'Ebre), na Franxa de Aragón, en Andorra e no País Valenciano.

Características xerais

[editar | editar a fonte]

A característica máis notable destes dialectos, a diferenza dos do catalán oriental, é a ausencia de neutralización en vogais átonas, é dicir, o paso de ‹a› e ‹e› átonas a [ə] e o de ‹o› átona a [u].

Ademais, as Ē (‹e› longas) e Ǐ (‹i› breves) tónicas do latín pronúncianse [e] "e pechada" (cadena [kaˈðena], alé [aˈle], què [ˈke]) mentres que no catalán oriental é [ɛ] "e aberta" ou [ə] "vogal neutra", nestas palabras. Tamén a vogal átona /e/ pode reducirse a [a] diante de consoantes nasais e sibilantes: enveja [aɱˈvedʒa]/[amˈbeʒɛ], espill [asˈpiʎ], eixugar [ajʃuˈɣa(ɾ)].

Tamén existen outras características fonéticas, gramaticais e léxicas diferenzadoras como:

  • Mantemento do son [w] nos posesivos (meua, teua, seua)
  • A ‹x› inicial ou posconsoántica en [tʃ].
  • Verbos incoativos en -ix, -ixen, -isca, etc.
  • Certo mantemento da nasal nos plurales de antigos proparoxítonos acabados en -n (hòmens, jóvens).
  • Certa presenza de [j] diante de palatal sorda [ˈkajʃa]/[ˈkaʲʃa] no dígrafo -ix-.
  • Diferenciación do dubitativo en -a, perdida no catalán oriental, por exemplo: voler=vullga, tenir=tinga, venir=vinga.
  • Vocabulario específico:
    • Granera por escombra
    • Xiquet por nen
    • Espill por mirall
    • Palometa/paloma por papallona
    • Corder por xai
    • Melic por llombrígol
    • Pigota por verola

Dialectos

[editar | editar a fonte]

Forman parte do bloque occidental os seguintes dialectos:

BLOQUE OCCIDENTAL

Variedades dialectais do catalán

Bibliografía

[editar | editar a fonte]
  • Badia i Margarit, A.M. (1984). Biblioteca d'Estudis i Investigacions, ed. Gramàtica Històrica Catalana (en catalán). ISBN 84-7502-111-5.
  • Veny, Joan (2002) [Primeira edición 1982]. «Síntesi de dialectologia». Els parlars catalans (en catalán) (13ª edición). Palma de Mallorca: editorial Moll. ISBN 84-273-1038-2.