Colón salvadoreño

Para a antiga moeda homónima de Costa Rica, véxase Colón costarriqueño.

Colón salvadoreño
50 colóns (1999)	1 colón (1993)
Código:	SVC
Ámbito:	O Salvador
Símbolo:	¢
Fracción:	100 centavos
Moedas:	1, 2, 3, 5, 10, 25, 50 centavos. 1, 5 colóns.
Billetes:	5, 10, 25, 50, 100, 200 colóns.
Emisor:	Banco Central de Reserva do Salvador.
Taxa de troco: Maio de 2018	1 EUR = 10,18 SVC. 1 USD = 8,75 SVC.
Troco actual

O colón foi a unidade monetaria do Salvador desde 1892 ata 2001, cando foi substituído progresivamente no uso polo dólar estadounidense, aínda que oficialmente non deixou de ter curso legal.

O 1 de outubro de 1892, o Goberno do presidente Carlos Basilio Ezeta, decidiu que o anterior peso salvadoreño pasase a denominarse "colón", en homenaxe a Cristovo Colón, do mesmo xeito que faría Costa Rica co seu peso catro anos despois, acolléndose a unha tendencia da época co gallo das celebracións do IV centenario da Descuberta de América, aínda que non foi ata a reforma de 1919 cando o colón substituíu formalmente o peso.

As moedas do sistema do colón foron emitidas a partir de 1934 polo Banco Central de Reserva de El Salvador, organismo gobernamental creado o 19 de xuño dese ano para se encargar da política monetaria do país.

O 1 de xaneiro de 2001 entrou en vigor a Lei de Integración Monetaria, baixo o Goberno do presidente Francisco Flores, que autorizaba a libre circulación do dólar estadounidense no país, cun tipo de cambio fixado en 8,75 colóns.

No momento en que se deixou de cuñar, circulaban moedas de 1, 5, 10, 25 e 50 centavos (a moeda fraccionaria), e dun colón. Canto ao papel moeda, no momento da súa desaparición circulaban billetes de 5, 10, 25, 50, 100 e 200 colóns, e anteriormente existiran de 1 e de 2 colóns. Aínda que o colón segue a aceptarse legalmente no comercio ao tipo de cambio fixo establecido, en realidade pódese considerar como extinto, xa que nin circula nin se producen emisións con ese valor facial.

Historia

Antecedentes

Prata cuñada nas cecas das colonias españolas en América

Antes da chegada dos españois, no territorio que se bautizou como O Salvador usábase o cacao como moeda. A chegada dos conquistadores supuxo a introdución da moeda española, baseada no real de prata. Durante a existencia das Provincias Unidas do Centro de América (ou República Federal de Centro América), o sistema monetario non cambiou con respecto ao colonial e seguiu a utilizarse o real centroamericano como unidade, e o real de oito ou peso como moeda principal.

Logo de disolta a federación en 1841, o Goberno Salvadoreño xa como república independente creou como primeira moeda nacional o real salvadoreño.

20 pesos de 1892

En 1883, baixo a presidencia de Rafael Zaldívar, promulgouse a primeira lei monetaria, pola que se adoptou o peso salvadoreño como unidade monetaria, inspirado no real de oito español. A nova lei tomou como base o sistema métrico decimal, xa que o peso se dividía en 10 reais (agora como moeda fraccionaria).

A finais do século XIX apareceron os primeiros billetes, cuxa emisión estaba a cargo de bancos privados autorizados polo Goberno. O primeiro banco emisor foi o Banco Internacional, fundado en 1880, e houbo tamén emisións doutros como o Banco Occidental e o Banco Agrícola Comercial.

Nacemento do colón

Reverso dun billete dun colón de 1920 (con sobreimpresión de 1925)

Baixo a presidencia de Carlos Ezeta inaugurouse a Casa da Moeda o 28 de agosto de 1892 e o 1 de outubro do mesmo ano, como homenaxe a Cristovo Colón no IV centenario da Descuberta de América, a Asemblea Lexislativa acordou que o peso pasase a recibir a denominación de "colón".

En 1919 houbo unha nova reforma da lei monetaria, pola que se estipulaba que as moedas gastadas pola circulación fosen retiradas da circulación e as pezas recortadas ou perforadas fosen rexeitadas para o curso legal. Mediante esa reforma, quedou prohibido o uso de fichas privadas e vales en substitución da moeda oficial e, ademais, déuselle ao Ministerio de Facenda a facultade de controlar a circulación da moeda. O colón substituíu entón formalmente o antigo peso como moeda nacional, con valor equivalente e cunha taxa de cambio de dous colóns por cada dólar.

Malia a relativa prosperidade económica dos anos 20, a depresión mundial de 1929 xunto coa caída internacional dos prezos do café e a desregulación estatal do sistema monetario causaron unha crise económica nacional. O problema principal era a carencia dunha institución especializada que se dedicase a velar para que a moeda mantivese o seu valor e a controlar a actividade bancaria; nese sentido, o Goberno do xeneral Maximiliano Hernández Martínez contratou un experto inglés chamado Frederick F. J. Powell para que analizase e reestruturase o sistema bancario salvadoreño. No seu informe final, recomendou que este se organizase en torno a un banco central que emitise a unidade monetaria, que salvagardase o seu valor e que controlase os créditos. Como resultado, por iniciativa da Presidencia da República do 19 de xuño de 1934, a Asemblea Lexislativa aprobou a lei de creación do Banco Central de Reserva de El Ecuador, que fixou o seu obxectivo en controlar o volume do crédito e a demanda de moeda circulante, e ao que se lle conferiu a facultade exclusiva de emitir colóns.

Billetes do colón salvadoreño

A denominación de colón comezou a utilizarse nos billetes a partir do 31 de agosto de 1934. A nova institución bancaria puxo en circulación a primeira serie de billetes da historia salvadoreña, con valores de 1, 5, 10, 25 e 100 colóns, aos que se lle engadiu en 1955 o billete de dous colóns e, en 1979, o de cincuenta. O deseño do papel moeda foi cambiando paulatinamente e de xeito individual, e tamén deixaron de emitirse algúns dos valores da serie.

O Banco Central de Reserva emitiu unha segunda serie de billetes, na que se introduciu o valor de 200 colóns en 1997 e o de 50 colóns en 1995.

Billetes de colóns salvadoreños
Imaxe do anverso	Imaxe do reverso	Valor	Cor principal	Motivo do anverso	Motivo do reverso
		1 colón	Vermello	Cristovo Colón	Encoro "5 de noviembre"
		2 colóns	Morado	Cristovo Colón	Igrexa colonial de Panchimalco
		5 colóns	Verde	Cristovo Colón	Palacio Nacional
		10 colóns	Azul	Cristovo Colón	Volcán de Izalco
		25 colóns	Verde	Cristovo Colón	Pirámide de Santo André
		50 colóns	Morado	Cristovo Colón	Lago de Coatepeque
		100 colóns	Verde	Cristovo Colón	Pirámide del Tazumal
		200 colóns	Marrón	Cristovo Colón	Monumento ao Divino Salvador do Mundo

Moedas do colón salvadoreño

Moedas circulantes

As moedas emitidas na primeira serie circulante respondían aos valores faciais de 1, 2, 3, 5, 10, 25 (coñecida popularmente como peseta) e 50 centavos (tostón), aos que posteriormente se lles engadiu a moeda dun colón (suegra). Igual que ocorreu cos billetes, algúns destes valores foron desaparecendo co tempo e os que quedaron foron sufrindo modificacións no seu deseño e no seu tamaño.

Moedas circulantes de colóns salvadoreños
Imaxe	Valor facial	Motivo do anverso		Imaxe	Valor facial	Motivo do anverso
	1 centavo	Francisco Morazán			10 centavos	Francisco Morazán
	2 centavos	Francisco Morazán			25 centavos	José Matías Delgado
	3 centavos	Francisco Morazán			50 centavos	José Matías Delgado
	5 centavos	Francisco Morazán			1 colón	Cristovo Colón

Moedas conmemorativas

Ademais das moedas cuñadas para a súa posta en circulación ordinaria, realizáronse tamén emisións especiais para conmemorar acontecementos importantes como, por exemplo, o aniversario da independencia, a Descuberta de América ou os acordos de paz. A primeira emisión conmemorativa en colóns foi en 1925 para celebrar os 400 anos da fundación de San Salvador. Consonte o Diario Oficial, só se cuñaron cen moedas de ouro con valor facial de 20 colóns e dúas mil moedas en prata con valor dun colón, que foron distribuídas entre o Presidente da República, o corpo diplomático e outros altos cargos do Goberno.

400 anos da fundación de San Salvador (1925)
Imaxe	Valor facial	Motivo do anverso	Composición
	1 colón	Pedro de Alvarado e Alfonso Quiñónez Molina (presidente da República no momento).	Prata 25 g
	20 colóns	Pedro de Alvarado e Alfonso Quiñónez Molina (presidente da República no momento).	Ouro 15,56 g

150 aniversario da independencia de Centroamérica (1971)
Imaxe	Valor	Motivo do anverso	Composición
	1 colón	"La Fecundidad", de Salvador Dalí.	Prata 2,3 g
	5 colóns	Monumento á independencia e José Simeón Cañas.	Prata 11,5 g
	25 colóns	"La Fecundidad", de Salvador Dalí.	Ouro 2,94 g
	50 colóns	Monumento á independencia e José Simeón Cañas.	Ouro 5,9 g
	100 colóns	O Salvador resaltado en América	Ouro 10,6 g
	200 colóns	Igrexa colonial de Panchimalco	Ouro 23,6 gr

XVII Reunión Anual. Asemblea de Gobernadores do BID (1977)
Imaxe	Valor	Motivo do anverso	Composición
	25 colóns	Escudo Nacional do Salvador	Prata 25 g
	250 colóns	Escudo Nacional do Salvador	Ouro 15,56 g

Unión pola paz e Descuberta de América (1992)
Imaxe	Valor	Motivo do anverso	Composición
	150 colóns	Catro mans entrelazadas	Prata 25 g
	150 colóns	América e veleiros españois	Prata 25 g

Moedas e billetes non usados

Moeda de 5 colóns de 2000, coa que se conmemoraba o cambio de milenio.

O Banco Central de Reserva investiu un millón e medio de dólares na fabricación de moedas bimetálicas de 5 colóns e billetes de 500 colóns, cuñadas as primeiras e impresos os segundos no Canadá no ano 1997. Porén, a aprobación pola Asemblea Lexislativa da Lei de Integración Monetaria a finais de 2000, que deu paso á "dolarización" del país, impediu a súa posta en circulación, xa que o contrario suporía unha violación da lei.

A moeda de 5 colóns era bimetálica, de aceiro bañado en níquel no aro exterior e de aceiro bañado en bronce no centro, e a súa cuñaxe encargóuselle á Royal Canadian Mint (Real Casa da Moeda do Canadá), con dous deseños diferentes: no primeiro modelo, cuñado en 1997, conmemóranse as viaxes de Cristovo Colón, en tanto que no segundo, cuñado en 1999 pero que amosa a data de 2000, se celebra o cambio de milenio coa lenda SALVADOREÑOS DEL NUEVO MILENIO / EL RENACER DE NUESTRA PATRIA. Destas moedas cuñáronse seis millóns de unidades. Están dotadas dun relevo para que as persoas invidentes a poidan identificar doadamente. O seu diámetro é de 26 mm e o seu peso de 7,5 gramos. Desta moeda coñécense uns poucos exemplares nas mans de coleccionistas locais, en tanto que nas bóvedas do BCR se conservan case trinta millóns de pezas.

De xeito semellante, o BCR ten no seu poder 1.000 millóns de colóns en billetes co valor de 500 colóns que nunca chegaron a circular. O seu deseño é similar ao dos anteriores e nel amósase o sitio arqueolóxico de Joya de Cerén, unha marca de auga máis notable que a que se atopa nos dólares estadounidenses actualmente en circulación e outras medidas de seguridade para evitar falsificacións, como a incrustación de fíos de seguridade e microimpresións.

Predecesor: Peso salvadoreño

Colón salvadoreño 1892 - 2001

Sucesor: Dólar estadounidense

Véxase tamén

Outros artigos

• Economía do Salvador

Bibliografía

• Jovel, J. R. (1999). Historia numismática de El Salvador en el siglo XIX. 3 volumes. San Salvador. ISBN 9789992376386

Ligazóns externas

• Catálogo de moedas do Salvador en CoinFacts Wiki
• Billetes e moedas do Salvador