Xïwaz Dospanova

Xïwaz Qaýırqızı Dospanova, nada en Qurmanğazı o 15 de maio de 1922 e finada en Almati o 21 de maio de 2008, foi unha política e militar casaca da época soviética, a única muller piloto casaca da segunda guerra mundial.

Xïwaz Dospanova

Nome orixinal	(kk) Хиуаз Қайырқызы Доспанова
Biografía
Nacemento	15 de maio de 1922 Kurmangazy, Casaquistán (en)
Morte	20 de maio de 2008 (86 anos) Almati, Casaquistán
Lugar de sepultura	Kensai Cemetery (en)
Actividade
Ocupación	aviadora, militar
Partido político	Partido Comunista da Unión Soviética
Membro de	588º Rexemento de Bombardeo Nocturno
Carreira militar
Lealdade	Unión Soviética
Rama militar	Forza Aérea Soviética
Rango militar	primeiro tenente (pt)
Conflito	Fronte Oriental (segunda guerra mundial)
Premios
Medalla da vitoria sobre Alemaña na gran guerra patriótica 1941-1945  Medalla 10 anos de Astana  Orde da Guerra Patriótica  Orde da Patria  Hero of the Kazakhstan (en)  Medalla Conmemorativa polo Centenario do Natalicio de Lenin  Medalla Conmemorativa do 30º Aniversario da Vitoria na Gran Guerra Patria de 1941-1945  Medalla Conmemorativa do 20º Aniversario da Vitoria na Gran Guerra Patria de 1941-1945  Medalla do 50° Aniversario das Forzas Armadas da Unión Soviética  Medalla do 60º Aniversario das Forzas Armadas da Unión Soviética  Jubilee Medal "Forty Years of Victory in the Great Patriotic War 1941–1945" (en)  Medalha do Jubileu "50 anos de vitória na Grande Guerra Patriótica 1941-1945" (pt)  Order of the Patriotic War 2nd class (en)  Orde da Guerra Patria de 1ª Clase  Orde da Estrela Vermella  Medalha do Jubileu "60 Anos de Vitória na Grande Guerra Patriótica 1941-1945" (pt)  Medalha "Pela Defesa do Cáucaso" (pt)  Medalla ao Traballador Veterano  Medalha "Pela Libertação de Varsóvia" (pt)  Bandeira Vermella do Traballo  Medalla do 70º Aniversario das Forzas Armadas da Unión Soviética

Traxectoria

Naceu no litoral norte do Caspio. Seu pai, Qaýır, era pescador e súa nai, Merwert, mestra e ámbolos dous pertencían ao clan masqar da tribo baýulı. Non puido estudar na única escola casaca de Oral e formouse nunha escola rusa. Asistiu a un curso de formación de pilotos e en 1940 recibiu un certificado de piloto de reserva. Logo foi a Moscova e intentou ingresar na Academia da Forza Aérea pero tras rexeitala ingresou no Instituto Médico de Moscova. Ao estoupar a guerra intentou ir á fronte como enfermeira pero ao saber que a piloto Marina Raskova estaba a organizar un corpo de mulleres pilotos presentouse como voluntaria e aceptárona e entrou a formar parte do 588º Rexemento de Bombardeo Nocturno, denominado dende 1943 46º Rexemento Tamán de Gardas de Bombardeo Nocturo, e as súas pilotos coñecidas polos alemáns co alcume de "bruxas da noite".

Un Polikarpov Po-2 semellante ao que Dospanova realizaba as súas misións aéreas.

O 1 de abril de 1943 nunha aterraxe tras unha misión ao Polikarpov Po-2 no que ela e Yuliya Pashkova voaban golpeouno a aeronave de Polina Makagon e Lydia Svistunova. No accidente morreron Makagon e Svistunova e Pashkova morreu durante unha intervención cirúrxica de urxencia. Nun primeiro momento deron por morta a Dospanova ao non se mover pero aínda vivía e tras varias cirurxías que lle practicaron durante varios días logrou sobrevivir sen amputacións malia a gangrena que se desenvolveu nas súas dúas pernas. Seis meses despois volveu á súa unidade e ao pouco, polas dificultades que tiña para camiñar e precisar axuda para entrar e saír do seu aeroplano, pasou a dirixir a oficina de comunicacións da unidade. Non obstante, aínda voou como copiloto en misións de combate, totalizando un total de 300 misións ao final da guerra, e tomou parte en batallas ao longo da Europa Oriental, dende ao Cáucaso, Kubán, Tamán, Crimea, Polonia ou Alemaña.

Logo de volver da fronte ofrecéronlle traballar para o Partido Comunista de Casaquistán (PCUS) e acudiu á escola de dirixentes do partido en Almati e despois traballou como instrutora do partido en Casaquistán Occidental, foi secretaria do Comité Central do Komsomol de Casaquistán. En 1951 elexírona deputada do Soviet Supremo da RSS de Casaquistán na primeira sesión designárona secretaria do Presídium do SS da RSS de Casaquistán e foi tamén secretaria do comité do partido en Almati. Retirouse da vida pública en 1959 ao deteriorarse a súa saúde por mor das lesións sufridas durante a guerra. Escribiu dous libros de memorias de guerra, en 1960 publicou en ruso Pod komandovaniem Raskovoii e en 1963 en casaco Xalqım üşin.

O 7 de decembro de 2004 un decreto presidencial recoñecíaa como heroína de Casaquistán.