Keninkryk Wesseks

It Keninkryk Wesseks wie ien fan de sân Angelsaksyske keninkriken (ek bekend as de heptargy) dy't foarôf gienen oan it feriene keninkryk Ingelân. It lei yn it suden en súdwesten fan it lân. De namme is ûntliend oan de ynwenners, de West-Saksen. It waard in saneamd earldom (de Ingelske tsjinhinger fan in greefskip) nei Knud de Grutte syn bemasteringstochten yn 1016, en fan 1020 oant 1066. Nei de Normandyske ynvaazje fan 1066 ferdwûnen de Ingelske earldoms en waard Wesseks ferparte ûnder de neifolgers fan Willem de Oermasterder.

Skiednis

Wesseks bestie fan de 6e iuw ôf oant it ûntstean fan de Ingelske steat yn de 9e iuw. Neffens it histoaryske wurk fan namme, de Angel-Saksyske Kronyk (ASK), waard Wesseks stichte troch de keningen Cerdic en syn soan Cynric, hoewol't it bewiis dêrfoar ûntbrekt.

"495. Der kamen twa ealmannen nei Brittanje, Cerdic en Cynric syn soan, mei fiif skippen, nei in plak mei de namme Cerdicesora, deselde deis fjochten hja tsjin de Welsken."

It histoaryske Wesseks begjint mei Ceawlin (560-591?), neffens de tradysje de soan fan Cynric. Syn machtsbasis lei yn de westlike Teemsdelling, mei Dorchester yn Oxfordshire as haadplak. Hy wreide it ryk nei alle kanten út, benammen nei it westen ta. Hy jildt as de twadde Bretwalda (hege kening).

Letter waard it ryk ek nei it suden (Hampshire en Wight) en súdwesten (Dorset en Somerset, letter Devon) útwreide. Tagelyk waard it noardlik part fan it gebiet lykwols ynnaam troch it Keninkryk Mersia. Dêrom waard Winchester yn it suden in nij bestjoerssintrum.

De namme Wesseks waard doe oars noch net brûkt. Earst nei it regear fan Ine (± 700) waard sprutsen oer de 'West Saksen', en noch wer letter waard it gebiet as Wesseks oantsjut. Earder hjitte it Gewisse of Gewissae. Dizze benamming waard wol ferbûn mei de mytologyske 'Gewis', de pake fan Cerdic, mar it is nei alle gedachten earder in âld Saksysk wurd dat 'bûnsgenoaten' betsjut.

De lettere útwreiding fan Wesseks mei it Devon en Cornwall fan no, die de macht fan de keningen tanimmen. Dit kaam ek foar dat Ingelân út it suden wei troch de Wytsingen ferovere wurde koe. Ien fan de wichtichste West-Saksyske delsettingen wie Winchester, dat yn 871 troch Alfred de Grutte haadstêd makke waard.

It keninskip yn Wesseks wie net suver erflik. De sterkste gadingmakker út foaroansteande famyljes waard keazen of naam sels de macht oer. De ynterne striid dy't dat fan gefolgen hie, sil it keninkryk bytiden ferswakke hawwe. Faak wie der somtiden gjin wiere kening omdat der gjin ûnderkening útkypte.

Nei de dea fan kening Offa fan Mersia, kaam Wesseks op de foargrûn, earst ûnder Egbert (802-839), dy't troch Noardumbrje en Mersia erkend waard as Bretwalda (hearsker fan hiel Brittanje), dêrnei ûnder syn soan Ethelbald (839-859). Under it regear fan Ethelbald boazen de oanfallen fan de Wytsingen oan en doe't Alfred de Grutte (870-899) op de troan kaam, hienen de Noarmannen of Denen hiel East Anglia en de eastlike Midlands beset. Troch it winnen fan de slach by Edington yn 878 wist Alfred de ûnôfhinklikens fan Wesseks te hanthavenjen. Yn 886 sluet er in ferdrach mei de Deenske kening Guthrum dêr't in part fan Ingelân by ôfstien waard oan de Skandinayske ynfallers, letter waard dat gebiet de Danelaw neamd.

De lêste kening fan Wesseks wie Atelstan, dy't regearre fan 924 oant 927, doe't er de earste kening fan it feriene Keninkryk Ingelân waard.

De namme Wesseks kaam fannijs ta libben yn de romans fan de 19e iuwske skriuwer en dichter Thomas Hardy, mar libbet ek hjoeddeis fierder yn de nammen fan tal ferienings, skoallen en ynstellingen.

Keningen fan Wesseks

De list is de tradisjonele list fan keningen fan Wesseks, mei feiten sa't de keningslisten fan Wesseks dy jouwe. De Angelsaksyske Kronyk jout oare feiten: (Cerdic 519-534, Cynric 534-560, Ceawlin 560-591). Dy datums binne faak mei opset sin betider mei as doel:

Om it feit dat Ceawlin foar Ethelbert fan Kent bretwalda wie oerienstimme te litten mei, sa't men tocht, mar wierskynlik net klopjende, datearring fan it begjin fan Ethelreds regear op ± 560.
Om it keningshûs fan Wesseks in gruttere âldens en sa mear status te jaan.

#	NAMME	PERIOADE	Opmerkingen:
1	Cerdic	538 - 554
2	Cynric	554 - 581
3	Ceawlin	581 - 588
4	Ceol	588 - 594
5	Ceolwulf	594 - 611
6	Cynegils	611 - 643
7	Cenwalh	643 - 674
8	Seaxburh	674	keninginne
9	Æscwine	674 - 676
10	Centwine	676 - 685
11	Cædwalla	685 - 688
12	Ine	688 - 726
13	Æthelheard	726 - 740
14	Cuthred	740 - 756
15	Sigebert	756 - 757
16	Cynewulf	757 - 786
17	Beorthric	786 - 802
18	Egbert	802 - 839
19	Æthelwulf	839 - 855
20	Æthelbald	855 - 860
21	Æthelbert	860 - 866
22	Æthelred	866 - 871
23	Alfred de Grutte	871 - 899
24	Edwert de Aldere	899 - 924
25	Atelstan	924 - 927