پنجره

پَنجَره ورودی ای در دیوار، در یا وسیله نقلیه است که برای عبور نور و اگر بسته نباشد یا آببندی نباشد برای عبور هوا و صدا ساخته شده. پنجره‌ها معمولاً دارای شیشه‌های شفاف یا مات هستند و به وسیله فریم (چهارچوب) در محل خود قرار می‌گیرند. بسیاری از پنجره‌های شیشه دار برای تهویه باز نگه داشته می‌شوند و بسیاری نیز برای جلوگیری از ورود آلودگی هوا یا آلودگی صوتی بسته نگه داشته می‌شوند. پنجره‌ها معمولاً توسط قفل یا دستگیره یا چیزی شبیه آن بسته نگه داشته می‌شوند.

از گذشته تا به امروز دیگر پنجره‌ها فقط منفذی جهت عبور نور یا ورود هوا نیستند بلکه یکی از عوامل زیبایی در هنر معماری و ساخت و ساز محسوب می‌شوند.

واژه

پنجره= از دو واژه ی «پن (بستن) + جره (دارای قرینه) درست شده است.

به این مثالها جهت آشنایی با ریشه ی «پن» توجه کنید:

پنام= پن (بستن) +آم (دهان)= دهان بند

پنافتن= مسدودشدن

پنیر= پن (بستن) + شیر= شیربسته شده

پینه= پنه، بسته شده، پینه بستن

بند= دراصل «پنت» بوده و برای راحت چرخیدن در زبان به شکل «بند» درآمده است، وسیله ی بستن.^[۱]

گونه‌های پنجره

پنجره‌ها از نظر باز شو به گونه‌های مختلفی موجود می‌باشند:

لولایی می‌توان گفت یکی از بیشترین کاربردها را در خانه‌ها دارد. این پنجره‌ها دارای یک یا چند قسمت فیکس (ثابت) و در کنار آن یک یا چند قسمت بازشو می‌باشند که قسمت بازشو به وسیلهٔ لولا باز و بسته می‌گردد.

کشویی این پنجره‌ها به دلیل جاگیری کمتر فضای خانه در هنگام باز شدن دارای کاربرد فراوان می‌باشند. در این پنجره نیز ممکن است چند لنگه بازشو در کنار چند لنگه ثابت قرار گیرند که لنگه‌های بازشو بر روی ریلی به سمت چپ یا راست حرکت می‌کنند.

پنجره دوجداره ثابت فیکس استاروین پنجره ای است که همانطور که نام آن مشخص است قابلیت بازشو ندارد و در محل‌های قابل استفاده است که نیازی به بازشو برای ورود و خروج هوا و نظافت نداشته و صرفا جهت تعبیه نور مناسب مکان استفاده می‌شود .

انواع پنجره در معماری ( سبک یا استایل پنجره) :^[۲]

پنجره ها در سبک های مختلفی ساخته می شوند. سبک های مختلف ممکن است برای اتاق های خاص بهتر عمل کنند و حتی ممکن است بعضی از سبک ها در کنار هم استفاده شوند.

سبک ها عبارتند از:

پنجره های دارای دو لنگه ( double hung windows ) :

پنجره های سنتی که دارای دو لنگه هستند، لولا ها معمولا در کنار قرار گرفته و لنگه بازشو پنجره بصورت عمودی باز می شود. می توان گفت این پنجره ها معمولی ترین و ساده ترین پنجره هایی هستند که هر برای اتاقی می تواند مناسب باشند.

پنجره های کشویی ( sliding windows ) :

پنجره های کشویی ، نوع مدرن تری از پنجره ها هستند که دارای دو یا سه قسمت هستند. در نوع رایج آن ها، برای باز کردن/بستن پنجره، لنگه های بازشو به سمت چپ یا راست کشیده می شوند تا پنجره بصورت کشویی باز شود.

پنجره Casements

پنجره لولایی / پنجره کیسمنت ( Casement windows ) :

پنجره Casement در واقع همان پنجره لولایی است. این نوع پنجره سنتی می تواند جهت حرکت پنجره می تواند به سمت بیرون یا بالا و پایین باشد. پنجره ممکن است دارای یک یا دو لنگه باشد. در این نوع پنجره یک یا دو لنگه بصورت مشترک در یک قاب (فریم پنجره) نصب می شوند و بوسیله لولا بسمت بیرون باز می شوند.

پنجره بازشوی لولایی تک حالته از یک سمت و بوسیله یک یا چند لولا به قاب پنجره متصل شده است.

در پنجره های تک حالته ( پنجره Casement ) اگر لولا ها در بالا قرار بگیرند، به آن پنجره سایبانی ( Awning Window ) و اگر لولا ها در پایین نصب شده باشند به آن Hopper Window ( پنجره جهشی ) می گویند. این پنجره ها اغلب زیر پنجره های ثابت بزرگتر قرار می گیرد تا امکان تهویه فراهم شود. معمولا این قبیل از پنجره ها تا درجه خاصی برای تهویه هوا باز می شوند. همین امر باعث شده تا اغلب بعنوان پنجره های حمام یا سرویس های بهداشتی مورد استفاده قرار گیرند. یکی دیگر از کاربردهای این نوع پنجره در طبقات زیر همکف است که پنجره در ارتفاع بالا قرار می گیرد.

انواع پنجره های ثابت ( Picture windows ) :

پنجره های ثابت حداکثر دید و نور طبیعی را فراهم می کنند. هرچند با انتخاب این پنجره ها فقط یک شیشه ثابت دارید که باز نمی شوند و کمکی به تهویه ساختمان نمی کند، ولی به شما کمک می کنند تا با پرداخت هزینه کمتری (نسبت به نصب انواع پنجره های بازشو) از نور طبیعی بیشترین بهره را ببرید.

همیشه پنجره های ثابت به شکل مربع یا مستطیل نیستند، گاهی برای ایجاد یک سبک معماری خاص از پنجره های گرد ( Round Circle Windows ) استفاده می کنند.

نوعی دیگر از پنجره های ثابت ، پنجره های سر درب ( Transom Windows ) هستند. همانطور که از نامشان پیداست؛ پنجره های سر درب پنجره های تزئینی هستند که در بالای درها یا سایر پنجره ها در خانه های مجلل نصب شده اند .آنها معمولاً به شکل نیم دایره هستند ، اما می توانند مربع یا مستطیل نیز باشند.

پنجره کمانی ( Arched Windows ):

پنجره های کمانی دارای قاب های گرد هستند که یک معماری خاص را برای شما به ارمغان می آورند. معمولا پنجره های قوسی به صورت ثابت و در بالای درب یا پنجره ای که قابلیت باز شدن دارد نصب می شود.

پنجره قوس دار ( Bow windows ) :

پنجره های قوس دار بصورت منحنی و با شیشه های قوس دار ساخته می شوند. معمولا چهار پنجره یا بیشتر ایجاد می کنند. در واقع یک منحنی یا نیم دایره از دیوار مسطح بیرون زده است و روی محیط آن پنجره ها قرار گرفته اند. پنجره ها می توانند ثابت یا قابل استفاده باشند. هر یک از آن ها می توانند به بیرون باز شوند.

از آنجایی که پنجره قوس دار با شیشه خم نصب می شود، گاهی به آن پنجره خم نیز گفته می شود. این نوع پنجره ها دید وسیعی به بیرون ایجاد می کند و فضای خانه را بزرگتر نشان می دهد.

پنجره قوس دار ( Bow windows ) از افق دارای قوس می باشد و برخلاف پنجره خلیجی این قوس با انحنای کامل ایجاد می شود.

پنجره خلیجی ( Bay Window ) :

در پنجره خلیجی (یا Bay Window ) ترکیبی از پنجره های ثابت و بازشو تحت زوایای مشخص در کنار هم قرار میگرند و معمولا یک قوس چند ضلعی شیشه ای را شکل می دهند. پنجره (یا پنجره های) میانی به طور معمول ثابت است و پنجره های کناری قابل استفاده است.

اگر به دنبال منظره ای چشمگیر هستید ، پنجره های خلیجی انتخاب خوبی است. این نوع پنجره ها دید وسیعی به بیرون ایجاد می کنند و فضای خانه را بزرگتر جلوه می دهند. به همین دلیل می توان گفت برای قسمت پذیرایی خانه انتخاب مناسبی است.

از آن جایی که در پنجره های خلیجی از شیشه های ساده استفاده می شود (نیازی به شیشه قوس دار نیست) ، ساخت و پیاده سازی آن نسبت به پنجره کمانی هزینه مقرون به صرفه تری دارد.

پنجره باغی ( Garden Windows ) :

در ساده ترین توصیف برای این پنجره ها می توان گفت: پنجره باغ یک طاقچه شیشه ای کوچک است که از دیوارهای شما به سمت خارج ساخته شده و یک باغچه کوچک شیشه ای را برایتان به ارمغان آورده است.

پنجره های باغچه (یا همان پنجره باغ) اغلب در آشپزخانه ها پیاده سازی می شوند و بصورت یک باکس شیشه ای از خانه بیرون می آیند تا بتوانند از هر چهار طرف آفتاب مناسبی را برای پرورش گیاهان یا ادویه ها فراهم کنند.

پنجره با بلوک های شیشه ای ( Glass Block Windows ) :

نوعی از پنجره های ثابت هستند که از تعدادی از مکعب های شیشه ای (با شیشه های معمولا مات شده یا طرح دار) تشکیل شده اند. معمولا این نوع از پنجره ها برای فضاهای خصوصی که نباید دیدی به آن ها باشد مورد استفاده قرار می گیرند. اتاق خواب، حمام و زیرزمین از مکان هایی هستند که می توان نورشان را با پنجره بلوک شیشه ای ( Glass Block Windows ) تامین نمود.

پنجره های سقفی / نورگیر ( Skylight Windows ) :

نصب پنجره نورگیر بهترین راه حل برای افرادی است که می خواهند از نور طبیعی و زیبایی آسمان بیشترین بهره را ببرند. حتما شما هم با خانه هایی مواجه شده اید که قسمتی از خانه را برای پرورش گل و گیاه در نظر گرفته اند و در سقف آن پنجره نورگیر نصب کرده اند. یا حتی اتاق خواب هایی که برای لذت بردن از زیبایی آسمان شب، قسمتی از سقف را پنجره نورگیر نصب نموده اند و حتی دریچه هایی برای باز و بسته نمودن آن در نظر گرفته اند.

پنجره های محافظ طوفان ( پنجره طوفان یا همان Storm Windows )

پنجره طوفان در واقع یک پنجره محاظ است که معمولا در قسمت بیرونی قاب پنجره اصلی ساختمانی بعنوان یک سطح محافظ نصب می شوند. معمولا در مناطقی که آب و هوای نامساعد دارند این پنجره ها نصب می شوند.^[۲]

توری پنجره

پنجره ها دریچه ساختمان ها برای ورود نور و ایجاد گردش هوا در داخل خانه هستند. به منظور ایجاد جریان هوا و تهویه طبیعی محیط داخلی منزل یا محل کار بهترین راه باز گذاشتن درب و پنجره است. اما همیشه ورود حشرات(پشه و مگس) و حیوانات ما را آزار میدهد. ورود پشه ها و مگس ها به داخل خانه آرامش ما را سلب میکنند. جهت جلوگیری از ورود حشرات بهتر است روی درب و پنجره ها توری نصب کنیم. با گرم شدن هوا و نزدیک شدن به فصل تابستان، ضرورت استفاده از توری پنجره‌ها بیش از هر زمان احساس می‌شود. امروزه توری پنجره الیت در قاب های آلومینیومی، یو پی وی سی، چوبی یا فلزی در انواع کشویی، پلیسه، ثابت و جمع شونده برای انواع درب و پنجره ها موجود می باشد.