زبان‌های آلتایی

آلتایی
آلتایی
پراکنش:	شمال آسیا، آسیای مرکزی، آسیای غربی، و اروپای شرقی
تبار:	زبان‌های آلتایی
زیرگروه‌ها:	ترکی مغولی تونگوزی
گلاتولوگ	None
	زبان‌های ترکی زبان‌های مغولی زبان‌های تونگوزی زبان‌های کره‌ای زبان‌های ژاپنی زبان آینو

زبان‌های آلتایی یک خانواده زبانی پیشنهادی (شامل زبان‌های ترکی، مغولی و تونگوزی) در آسیای میانه و سیبری است که با یافتن جدایی های ساختاری میان این سه خانواده زبانی، همچون زبان های اورال-آلتایی، دیگر فرضیه آن امروزه پذیرفته نیست، گرچه وامواژه های بسیاری به ویژه از زبان ترکی به مغولی راه یافته است.^[۱]^[۲]^[۳]^[۴]^[۵]

دسته‌بندی

زبان‌های آلتایی، در مناطق وسیعی از جهان، از آسیای مرکزی و آناتولی گرفته تا مغولستان و غرب چین گویش ورانی دارند. زبان‌های ترکی با ۲۹ شاخه مستقل بزرگ‌ترین و متنوع‌ترین گروه از زبان‌های آلتایی را تشکیل می‌دهند. زبان‌های این خانواده را که در اوراسیا رواج دارند، به سه شاخه ترکی، مغولی و تونگوزی تقسیم می‌کنند:

۱-ترکی: شامل زبان‌های اویغوری قدیم و جدید، تاتاری، ترکمنی، قرقیزی، ازبکی، یاقوتی، جغتایی، ترکی آذربایجانی و ترکی عثمانی (آناتولیایی) است.

ترکی عثمانی در بین تمام زبان‌های این شاخه گسترش وسیع ادبی یافته و تعداد بسیاری از لغات عربی و فارسی وارد این زبان شده‌است. همچون Beyaz (بیاض = سفید)، Garip (غریب)، Mutfak (مطبخ = آشپزخانه)، Kader (قدر = سرنوشت)، Pir (پیر = صاحب طریقت)، Sulta (سلطه)،Kervan (کاروان)، Turunç (ترنج)، Nar (انار)، Damat (داماد)^[۶]

مغولی: این شاخه شامل زبان‌های قبایل قلموق و بوریات است.
تونگوزی: این شاخه شامل زبان‌های مردم منچوری است.

بی‌اعتبار شدن دسته‌بندی‌های قبلی

برخی زبان‌های ژاپنی (با ۱۳۰ میلیون گویشور) و زبان‌های کره‌ای (با ۸۰ میلیون گویشور) را هم با این خانواده زبانی مرتبط می‌دانند؛ ولی زبان‌شناسان در این مورد نظر یکسانی ندارند. همچنین، در گذشته زبان‌های آلتایی و زبان‌های اورالی را بخش‌های خانواده بزرگ‌تر زبان‌های اورال آلتایی می‌دانستند که اکنون بر اساس پژوهش‌های نوین این نظریه از اعتبار افتاده و به‌طور کامل منسوخ شده‌است.^[۷]

تعداد زبان‌های آلتایی و جمعیت گویش وران

نام گروه زبانی	تعداد زبان‌ها	جمعیت گویش وران (۲۰۱۹)
ترکی	۳۵	۱۷۵ میلیون
مغولی	۱۲	۶ میلیون
تونگوزی	۱۳	۷۵ هزار
زبان‌های آلتایی	۶۰	۱۸۱ میلیون

جستارهای وابسته

منابع

↑ Georg et al. 1999: 73-74
↑ "While 'Altaic' is repeated in encyclopedias and handbooks most specialists in these languages no longer believe that the three traditional supposed Altaic groups, Turkic, Mongolian and Tungusic, are related." Lyle Campbell & Mauricio J. Mixco, A Glossary of Historical Linguistics (2007, University of Utah Press), pg. 7.
↑ "When cognates proved not to be valid, Altaic was abandoned, and the received view now is that Turkic, Mongolian, and Tungusic are unrelated." Johanna Nichols, Linguistic Diversity in Space and Time (1992, Chicago), pg. 4.
↑ "Careful examination indicates that the established families, Turkic, Mongolian, and Tungusic, form a linguistic area (called Altaic)...Sufficient criteria have not been given that would justify talking of a genetic relationship here." R.M.W. Dixon, The Rise and Fall of Languages (1997, Cambridge), pg. 32.
↑ "...[T]his selection of features does not provide good evidence for common descent" and "we can observe convergence rather than divergence between Turkic and Mongolic languages--a pattern than is easily explainable by borrowing and diffusion rather than common descent", Asya Pereltsvaig, Languages of the World, An Introduction (2012, Cambridge) has a good discussion of the Altaic hypothesis (pp. 211-216).
↑ فرهنگ جامع ترکی استانبولی به فارسی
↑ cf. e.g. Georg et al. 1999

دانشنامه بریتانیکا

[1] Georg et al. 1999: 73-74

[2] "While 'Altaic' is repeated in encyclopedias and handbooks most specialists in these languages no longer believe that the three traditional supposed Altaic groups, Turkic, Mongolian and Tungusic, are related." Lyle Campbell & Mauricio J. Mixco, A Glossary of Historical Linguistics (2007, University of Utah Press), pg. 7.

[3] "When cognates proved not to be valid, Altaic was abandoned, and the received view now is that Turkic, Mongolian, and Tungusic are unrelated." Johanna Nichols, Linguistic Diversity in Space and Time (1992, Chicago), pg. 4.

[4] "Careful examination indicates that the established families, Turkic, Mongolian, and Tungusic, form a linguistic area (called Altaic)...Sufficient criteria have not been given that would justify talking of a genetic relationship here." R.M.W. Dixon, The Rise and Fall of Languages (1997, Cambridge), pg. 32.

[5] "...[T]his selection of features does not provide good evidence for common descent" and "we can observe convergence rather than divergence between Turkic and Mongolic languages--a pattern than is easily explainable by borrowing and diffusion rather than common descent", Asya Pereltsvaig, Languages of the World, An Introduction (2012, Cambridge) has a good discussion of the Altaic hypothesis (pp. 211-216).

[6] فرهنگ جامع ترکی استانبولی به فارسی

[7] . e.g. Georg et al. 1999

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]