Edukira joan

Sus (generoa)

Wikipedia, Entziklopedia askea
Sus (generoa)
Sailkapen zientifikoa
KlaseaMammalia
OrdenaArtiodactyla
FamiliaSuidae
SubfamiliaSuinae
Generoa Sus
Linnaeus, 1758
Espezieak
Ikusi testua
Artikulu hau generoari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Sus».

Sus Suidae familiako ugaztunen genero bat da, jatorriz Eurasiakoa, eta etxeko zerriak eta basurdeak hartzen ditu. Generoa Suinae azpifamiliakoa da, suidoen familiaren barruan, beste talde batzuekin batera, hala nola afrikar fakokeroekin. Ahaide urrunak Tayassuidae familiako amerikar pekariak daude.

Gaur egun genero honetako 1.000 milioi ale inguru bizi dira. Etxeko zerria munduan populaziorik handiena duen ugaztunetako bat da. Txerriak omniboroak dira eta elikagai ugari kontsumi ditzakete[1]. Txerriak biologikoki gizakien antzekoak dira, eta, beraz, sarritan erabiltzen dira gizakien ikerketa medikorako[2].

Ezaugarriak eta portaera

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Txerriek mutur luzea du, begi txikiak eta isats labur eta kizkurra . Gorputza potoloa eta hanka laburrak ditu. Oin bakoitzean lau hatz dituzte, eta hatz ertainak oinez ibiltzeko erabiltzen dituzte.

Zerriak omniboroak dira, eta landareak eta animaliak (ornogabeak, ugaztun txikiak, arrautzak, sarraskia, etab.) jateko gai dira. Euren hortzeria formula 3.1.4.33.1.4.3, guztira 44 hortz. Aurreko hortzak elikagaiak apurtzeko moldatuta daude. Arretan, letaginak luzeak izan ohi dira, eta etengabe hazten dira, bata bestearen aurka zorroztuz[3].

Emeak (zerramak) ugalkorrak dira 8-18 hilabete bitartean. 21 egunetik behin araldian jartzen dira. Arrak (aketzak) sexualki helduak dira 8-10 hilabete bitartean[4]. Kumaldi batek 6 eta 12 esne-txerri artean izaten ditu.

Zerriek ez dute izerdi-guruin funtzionalik; beraz, kanpoko iturri batetik hoztu behar dira, normalean ura edo lokatza behar dutenean. Erradiazio aktinikotik babesteko ere lokazten dira. Intsektu eta parasitoen aurkako babesa ere ematen du.

Habitata eta banaketa

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Mila milioi ale inguru bizi dira munduan, eta etxeko txerria planetako ugaztun ugarienetako bat da.

Etxeko txerriaren arbasoa basurdea da, ugaztun handienetako eta hedatuenetako bat. Basurdearen subespezie ugariak klima guztietakoak dira, gogorrenak izan ezik, Eurasia kontinentalekoak eta uharteetakoak, baita Afrikakoak ere, Irlandatik eta Indiatik Japoniara eta Siberiako iparraldera.

Indonesiako, Malaysiako eta Filipinetako uharte ugarietako beste zerri batzuetatik denbora luzez isolaturik, zerriak espezie desberdin asko bihurtu dira. Gizakiek txerriak sartu dituzte Australian, Ipar Amerikan eta Hego Amerikan, eta uharte askotan, bai istripuz, bai etxean ihes egindako zerri gisa, bai basurde gisa.


# Espeziea Irudia Egoera
style='text-align:right' Sus affinis daturik gabe
style='text-align:right' Sus africanus daturik gabe
style='text-align:right' Sus ahoenobarbus
daturik gabe
style='text-align:right' Sus amyus daturik gabe
style='text-align:right' Sus andersoni daturik gabe
style='text-align:right' Sus apscheronicus daturik gabe
style='text-align:right' Sus arvernensis
daturik gabe
style='text-align:right' Sus attila daturik gabe
style='text-align:right' Sus babyrussa daturik gabe
style='text-align:right' Sus barbatus
style='text-align:right' Sus bucculentus daturik gabe
style='text-align:right' Sus cebifrons
daturik gabe
style='text-align:right' Sus celebensis
daturik gabe
style='text-align:right' Sus domesticus daturik gabe
style='text-align:right' Sus fasciatus daturik gabe
style='text-align:right' Sus gadarensis daturik gabe
style='text-align:right' Sus heureni daturik gabe
style='text-align:right' Sus houi daturik gabe
style='text-align:right' Sus hydrochaeris daturik gabe
style='text-align:right' Sus hysudricus daturik gabe
style='text-align:right' Sus larvatus daturik gabe
style='text-align:right' Sus leucomystax
daturik gabe
style='text-align:right' Sus lybicus daturik gabe
style='text-align:right' Sus madagascariensis daturik gabe
style='text-align:right' Sus mystaceus daturik gabe
style='text-align:right' Sus nicobaricus daturik gabe
style='text-align:right' Sus oi daturik gabe
style='text-align:right' Sus oliveri
style='text-align:right' Sus pecari daturik gabe
style='text-align:right' Sus philippensis
style='text-align:right' Sus porcus daturik gabe
style='text-align:right' Sus salvanius daturik gabe
style='text-align:right' Sus scrofa
daturik gabe
style='text-align:right' Sus sp. daturik gabe
style='text-align:right' Sus strozzii
daturik gabe
style='text-align:right' Sus tajacu daturik gabe
style='text-align:right' Sus timoriensis daturik gabe
style='text-align:right' Sus verrucosus
daturik gabe

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. (Ingelesez) «Pig And Human Digestive System» prezi.com (Noiz kontsultatua: 2024-03-22).
  2. (Ingelesez) Grush, Loren. (2015-03-24). «Why pigs are so valuable for medical research» Fox News (Noiz kontsultatua: 2024-03-22).
  3. (Ingelesez) Wickline, Kristin. «Sus scrofa (wild boar)» Animal Diversity Web (Noiz kontsultatua: 2024-03-22).
  4. (Ingelesez) Wickline, Kristin. «Sus scrofa (wild boar)» Animal Diversity Web (Noiz kontsultatua: 2024-03-22).

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]