Sega (lanabesa)

Artikulu hau lanabesari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Sega (argipena)».

Sega, beste izenez kodaina edo dailua, nekazaritzan erabiltzen den tresna da. Makila batean txertatuta doan kurbatutako aihotz batek osatzen du eta, orokorrean, belarra, abereentzako bazka edo laboreak biltzeko erabiltzen da. Herrialde aurreratuetan erabiltzen hasi diren baliabide mekanikoen agerpena dela-eta, haren erabilera gutxituz joan da. Hala eta guztiz ere, sega-jokoak egiten dira oraindik Euskal Herrian.

Gaur egun, jada segatzeko lana nagusiki belarra mozteko makina eta sega-makinaz egiten da.

Diseinua

Lanabes horrek diseinu landu baten beharra dauka, errendimendu ona eskaintzeko. Aihotzak eta kirtenak sega osatzen dute: aihotzak erradio handiko arku baten forma du eta altzairuzkoa izaten da, gogorra eta iraunkorra izateko. Hiru zati bereizten dira:

ahoa
ertza
burua (kirtenari lotzeko ahokadura bat izaten duena)

Kirtena zurezkoa izaten da, eta haren erdialdean helduleku bat izaten da. Sega guztiek forma bera izaten dute; ezberdintasunak, ordea, heldulekuan eta aihotzaren makurduran izaten dira normalean. Kirtena 120-180 cm luze izaten da, eta aihotza 80-92 cm; loturaren lekuan aihotzak 10 cm izaten ditu zabaleran.

Erabilpena

Erritmo eta postura bereziarekin erabiltzen da. Bi zangoak zabalik eta belaunen gainean bermaturik, segalariak aurrean duen belar-koska xerretan bezala ebaki behar du, xaflak lurzorua doi-doi ukitzen duela. Bi eskuekin tinko eutsita sega, besoen eta gerriaren mugimendua ere beharrezkoa da, eta erritmo jakin batean egiteak lagundu egiten du^[1].

Segaren erabilpen jarraiturako, ahoa zorrotz egotea ezinbestekoa da. Prozesu bikoitz batekin lortzen da hori: batetik, ahoa mailu berezi batekin ingudean pikatzen zaio; eta ondoan zorroztarri berezi batekin (arraitz edo segarria esaten zaio) pasatzen da. Segarria gordetzeko tresna osagarria sega-potoa da, aldean eramateko zurezko ontzi txikia^[1].

Erreferentziak

↑ ^a ^b «Sega, erreminta moderno hori» Argia (Noiz kontsultatua: 2021-03-20).

Ikus gainera

Kanpo estekak

Datuak: Q130912
Multimedia: Scythes / Q130912

[:0-1] «Sega, erreminta moderno hori» Argia (Noiz kontsultatua: 2021-03-20).

[1]

i e a Nekazaritza eta lorezaintzako tresnak
Ingelesezko Wikipediarako estekak Euskal Wikipedian oraindino sartu barik dauzkagun lanabes batzuentzat
Eskuzko tresnak	Aihotz Aireztatzeko sarde? (en) Aitzur Aizkora Belarra mozteko artazi? (en) Egur-laztabin Eskorga Eskuare Homi korear? (en) Hori hori japoniar? (en) Igeltsero-aitzur Igitai Hagaxka inauskai (en) Inauskai labur Inauskai luze Inausketa-ganibet? (en) Inausketa-zerra? (en) Jorrai (en) Kirpi indiar? (en) Laia Landatzaile? (en) Lorategi-palote? (en) Lorategi-sarde? (en) Loreontzi-mahai? (en) Lur-bahe Pala Pala estu? (en) Pikotx Sarde Sega Txertatzeko ganibet? (en) Ureztontzi Zelai sastatzaile? (en) Zutoinentzako zuloak egiteko makina? (en)
Eskuzko edo autoindartutakoak	Are Belarra mozteko makina Ertzak zehazteko tresna? (en) Golde Heskai-mozle? (en) Lur-laztabin Lurra aireztatzeko makina? (en:) Lurra lantzeko makina? (en) Orbela batzeko makina? (en)
Autoindartutako tresnak	Eskokatzeko makina (en) Hosto-haizatzaile? (en) Lorategi-mahuka? Motozerra Ureztatze-ihinztagailu? (en) Zuhaixka-mozle? (en)
Tresna motak Basozaintzakoak Ebaki eta arbastatzekoak Eskuz erabiltzekoak Garbitzekoak Metala lantzekoak Nekazaritza eta lorezaintzakoak Neurtu eta lerrokatzekoak Sukaldekoak energia-iturridunak Zura lantzekoak