Madonna (abeslaria)

Madonna (abeslaria)
	; (2015) Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Madonna Louise Ciccone
Jaiotza	Bay City, 1958ko abuztuaren 16a (66 urte)
Herrialdea	Ameriketako Estatu Batuak
Lehen hizkuntza	ingelesa
Familia
Aita	Silvio Ciccone
Ama	Madonna Louise Fortin
Ezkontidea(k)	Sean Penn (1985eko abuztuaren 16a - 1989ko irailaren 14a); Guy Ritchie (2000ko abenduaren 22a - 2008ko azaroaren 21a)
Bikotekidea(k)	ikusi Carlos Leon (en) ; Timor Steffens (en) ; Vanilla Ice; Brahim Zaibat; Jesus Luz (en) ; Alex Rodriguez (en) ; Jenny Shimizu; Tupac Shakur; Jose Canseco (en) ; Tony Ward; John Fitzgerald Kennedy Jr.; Jean-Michel Basquiat; John Benitez; Dennis Rodman; Dan Gilroy; Sandra Bernhard; Warren Beatty; Josh Popper (en) ; Akim Moris (en) ;
Seme-alabak	ikusi Lourdes Leon; Rocco Ritchie; David Ciccone Ritchie (en) ; Mercy James (en) ; Stella Ciccone (en) ; Esther Ciccone (en) ;
Haurrideak	ikusi Christopher Ciccone; Melanie Ciccone (en) ; Paula Ciccone (en) ; Anthony Ciccone (en) ; Martin Ciccone (en) ; Jennifer Ciccone (en) ; Mario Ciccone (en) ;
Familia	ikusi Joan Ciccone (en) (amaorde);
Hezkuntza
Heziketa	University of Michigan School of Music, Theatre & Dance (en) ; Rochester Adams High School (en)
Hizkuntzak	ingelesa
Jarduerak
Jarduerak	abeslaria, kantugilea, aktorea, film-zuzendaria, musikagilea, zinema ekoizlea, idazlea, dantzaria, ekintzailea, disko-ekoizlea, artista eszenikoa, enpresaburua, gidoilaria, poeta, modeloa, haur literaturaren idazlea, ekoizlea, errealizadorea, filantropoa, gitarra-jotzailea, zinema aktorea, arte bildumagilea eta ahots-aktorea
	Parte-hartzailea Live Aid (en) ;
Altuera	164 zentimetro
Enplegatzailea(k)	Dunkin' Donuts (en)
Lan nabarmenak	ikusi Material Girl; Into the Groove; Like a Virgin; Papa Don't Preach (en) ; La Isla Bonita (en) ; Die Another Day; Open Your Heart (en) ; Holiday;
Jasotako sariak	ikusi Grammy Award for Best Music Film (1992) : Blond Ambition World Tour Live (en) ; Grammy Award for Best Pop Vocal Album (1999) : Ray of Light; Grammy Award for Best Dance/Electronic Recording (1999) : Ray of Light; Grammy Award for Best Music Video (1999) : Ray of Light; Grammy Award for Best Song Written for Visual Media (2000) : Beautiful Stranger (en) ; Grammy Award for Best Dance/Electronic Album (2007) : Confessions on a Dance Floor; Grammy Award for Best Music Film (2008) : The Confessions Tour; Golden Globe Award for Best Actress in a Motion Picture – Musical or Comedy (1997) : Evita; Golden Globe Award for Best Original Song (2012) : Masterpiece (en) ; Rock and Roll Hall of Fame (2008) ; Golden Raspberry Award for Worst Screen Couple/Ensemble (2002) : Swept Away (en) ; Golden Raspberry Award for Worst Supporting Actress (1995) : Four Rooms; Amadeus Austrian Music Awards ; Brit Sariak ; Golden Raspberry Award for Worst Actress (1987) : Shanghai Surprise; Golden Raspberry Award for Worst Actress (1988) : Who's That Girl (en) ; ECHO Awards (2006) ; American Music Award for Artist of the Year ;
Influentziak	David Bowie, Deborah Harry, Chrissie Hynde, Marta Graham eta Mae West
Kidetza	Breakfast Club; Emmy & The Emmys (en)
Izengoitia(k)	Madonna, Louise Ciccone, Madonna Ritchie, Boy Toy, Nonnie, Maddy, Mo, The Material Girl, Queen of Pop, Madge, Veronica Electronica, Dita, Madame X, M-Dolla eta M
Genero artistikoa	pop musika; dantza; musika elektronikoa; dance popa; pop rock; R&B garaikidea; adult contemporary musika; jazza; rock opera; herri-kanta
Ahots mota	mezzosopranoa; sopranoa
Musika instrumentua	gitarra; bateria; ukelelea; ahotsa
Diskoetxea	Sire Records; Warner Bros. Records; Maverick Records; Interscope Records; Warner Music Group; Live Nation Entertainment
Sinesmenak eta ideologia
Alderdi politikoa	Ameriketako Estatu Batuetako Alderdi Demokrata
	madonna.com

Artikulu hau abeslariari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Madonna (argipena)».

Madonna, jaiotzez Madonna Louise Ciccone (Bay City, Michigan, 1958ko abuztuaren 16a), Ameriketako Estatu Batuetako abeslari, kantautore, aktore eta enpresaburu estatubatuarra da.^[1] 2023an Birjina

Biografia

Italiar amerikar familia handi batean jaioa, Madonnak dantza ikasi zuen Michigango Unibertsitatean eta New Yorkeko Alvin Ailey American Dance Theatre-n 1970eko hamarkadaren amaieran, Patrick Hernandezen taldeko kide gisa Parisera joan aurretik. New Yorkera itzulita, rock talde batzuekin aritu zen Sire Recordsekin sinatu aurretik. Bere lehen arrakasta, Holiday, 1983koa da.^[2] Erregistro zabalekoa da Madonnaren pop melodikoa: koru itsaskorrak txertatu izan ditu eta bere letrek maitasunari, sexuari eta harremanei egiten diete aipamen. ^[1]

Madonna izan zen bideo musikalaren potentziala erabat ustiatu zuen lehen emakume artista. Goi mailako diseinatzaileekin (Jean-Paul Gaultier), argazkilariekin (Steven Meisel eta Herb Ritts) eta zuzendariekin (Mary Lambert eta David Fincher) kolaboratu zuen. Abangoardiatik hartu zituen ideiak irudi sexual eta satiriko bereizgarriak sortzeko: Like a Virgin (1984) Like a Prayer (1989) bezalakoetan eskandaluak sortuz.^[3] ^[4]1991rako, Estatu Batuetan 21 top-ten lortu zituen, eta nazioartean 70 milioi album saldu zituen, 1.200 milioi dolarreko salmentak lortuz.^[5]

Gogorra naiz, anbizio handikoa, eta badakit zer nahi dudan. Horrek putakume bihurtzen banau, ados. (Madonna)^[1]

2000 eta 2008 bitartean Guy Ritchie ingeles zinema zuzendari eta gidoilariarekin ezkonduta egon zen.

Madonna eta Euskal Herria

Kalakan Madonnarekin, *Open Your Heart* biran, Berlin 2012

2011n Biarritzeko uda, 2012an Kalakan taldearekin lankidetza, Jon Kortajarenarekiko adiskidetasuna... Hainbat lotura ditu Parisko kontzertu batean euskaraz kantatu zuen poparen erreginak Euskal Herriarekin.^[6]

2023ko 40. urteurreneko biran berriro erakutsi zuen euskal musika tradizionalarekin zuen lotura. Zehazki, Parisen eskaini dituen kontzertuetan, ‘Birjina gaztetto bat zegoen’ meza-abestia erabili zuen ‘Like a Prayer’ mitikoaren sarrera gisa, fraile itxuran jantzita. XIX. mendeko Iparragirreren abesti bat da. Eusko ikaskuntaren arabera, Charles Bordesek batu zuen Euskaldun Eliza Kantuak (1906) abesti-liburuan.^[7] ^[8]^[9]^[10]^[11]

Diskografia

Albumak

1983: Madonna
1984: Like a Virgin
1986: True Blue
1987: Who's That Girl
1987: You Can Dance
1989: Like a Prayer
1990: I'm Breathless
1990: The Immaculate Collection
1992: Erotica
1994: Bedtime Stories
1995: Something to Remember
1996: Evita
1998: Ray of Light
2001: GHV2
2003: American Life
2003: Remixed & Revisited
2005: Confessions on a Dance Floor
2007: The Confessions Tour
2008: Hard Candy
2012: MDNA
2015: Rebel Heart
2019: Madame X

Birak

1998: The Girlie Show Live Down Under
1999: Ciao Italia: Live From Italy
2001: Live Drowned World Tour
2006: I'm Going To Tell You A Secret
2007: The Confessions Tour

Bideoak

1999: Madonna: The Immaculate Collection
1999: Madonna: 93:99
2001: What It Feels Like For A Girl

Filmografia

Aktorea

1979: A Certain Sacrifice, Stephen Jon Lewicki: Bruna
1985: Vision Quest, Harold Becker: Klubeko abeslaria
1985: Desperately Seeking Susan, Susan Seidelman: Susan
1986: Shanghai Surprise, Jim Goddard: Gloria Tatlock
1987: Who's That Girl, James Foley: Nikki Finn
1988: Bloodhounds of Broadway, Howard Brookner: Hortense Hathaway
1990: Dick Tracy, Warren Beatty: Breathless Mahoney
1991: Madonna: Truth or Dare, Alek Keshishian: Madonna
1992: Shadows and fog, Woody Allen: Marie
1992: A League of Their Own, Penny Marshall: Mae Mordabito
1993: Body of Evidence, Uli Edel: Rebecca Carlson
1994: Dangerous Game, Abel Ferrara: Sarah Jennings
1995: Four Rooms, Allison Anders, Alexandre Rockwell, Robert Rodriguez, Quentin Tarantino: « The Missing Ingredient » atala
1996: Evita, Alan Parker: Eva Perón
2000: The Next Best Thing, John Schlesinger: Abbie Reynolds
2001: The Hire: Star, Guy Ritchie
2002: Die Another Day, Lee Tamahori: Verity
2002: Swept Away, Guy Ritchie: Amber Leighton
2006: Arthur and the Minimoys, Luc Besson: Printzesa Selenia (ahotsa ingelesa)