Salgótarján

Larĝa montara panoramo de Salgótarján

Salgótarján
urbo kun departementaj rajtoj (1994–) Hungaria urbo vd
Flago	Blazono
Administrado
Ĝemelurboj Banská Bystrica (1967–) Gliwice Vantaa Kemerovo Doncaster Vigarano Mainarda vd
Poŝtkodo	3100
En TTT	Oficiala retejo [+]
Demografio
Loĝantaro	30 910  (2024) [+]
Loĝdenso	332 loĝ./km²
Geografio
Geografia situo	48° 5′ N, 19° 47′ O (mapo)48.08527777777819.786666666667 [+]
Alto	299 m [+]
Areo	93 km² (9 300 ha) [+]
Horzono	Mezeŭropa tempo [+]
Salgótarján (Hungario) DEC Situo de Salgótarján
Partoj Partoj Rónabánya • Zagyvaróna vd
Alia projekto
Vikimedia Komunejo Salgótarján [+]

Salgótarján [ŝalgOtarjAn] estas urbo en Hungario, en regiono Norda Hungario hungare: Észak-Magyarország, en departemento Nógrád, kies departementejo estas kune kun departementorajto, en Distrikto Salgótarján, kies administra centro ĝi estas. Tarján estas prahungara tribonomo.

En la proksimeco troviĝas mezepoka fortikaĵo Salgó, pri kiu Petőfi verkis poemon.

Panoramo de Salgótarján

Historio

Fortikaĵo de Salgó

La unua mencio okazis en 1397. La tiama vilaĝo senhomiĝis dum la turka erao. Ekfunkciis karbonminejo en 1850. La regiono iĝis industria centro. En 1919 la ĉeĥa armeo komencis ekokupi la urbon. La ministoj en laborkostumo tuj prenis armilojn kaj sukcese defendis la vilaĝon. En 1922 la minista vilaĝo iĝis urbo. Ekde 1950 la urbo iĝis departementejo kaj iĝis prospera urbo dum la socialismo. En 1970 ĉesis la minado, sekve ankaŭ la industrio iom retiriĝis.

Salvo

Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Salvo en Salgótarján.

Nepre menciinda aparte la fifama salvo en 1956. Post la revolucio en decembro okazis tutlanda striko kontraŭ la komunistoj. Kunvenis protestantoj en la ĉefplaco. Abrupte komunistoj salvis al la protestantoj. Estis multe da mortintoj kaj vunditoj. La placo estas malebenaĵa, tial ricevis kuglon kaj tuj mortis homo, kiu en la kelo prenis brulbriketon. La komunistoj raportis parton da mortintoj en la proksimajn komunumojn, por ne esti okulfrapa multe da mortintoj.

Vidindaĵoj

• baroka ĉefparoĥa preĝejo Naskiĝo de Maria (Salgótarján), la turo estas 27 m alta
• paroĥa franciskana preĝejo Sankta Jozefo (Salgótarján) (1936)
• mezepoka preĝejo apostolo Sankta Andreo (Salgótarján) en loĝkvartalo Zagyvaróna
• Preĝejo Koro de Jesuo (Salgótarján) en loĝkvartalo Zagyvapálfalva (1933)
• Kalvinana preĝejo (Salgótarján) (1929)
• Luterana preĝejo (Salgótarján) (1882)
• Luterana preĝejo (Salgótarján-Zagyvapálfalva) (1937)

Loĝkvartalo en Salgótarján

Famuloj

Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Listo de famuloj naskiĝintaj en Salgótarján.

• en Salgótarján naskiĝis kaj mortis: Ferenc Szojka, futbalisto
• en Salgótarján naskiĝis:
  • aktoroj Pál Kocsis, Csaba Pindroch kaj Ferenc Zenthe
  • bankisto Zoltán Bodnár
  • botanikisto Géza Lengyel
  • pentristo István ef Zámbó
  • gitaristoj István Alapi kaj Ferenc Snétberger
  • historiisto Ágnes R. Várkonyi
  • inĝenieroj Ernő Cotel, Jenő Schlattner kaj Róbert Tuschák
  • juĝisto Tünde Handó
  • kemiistoj Sándor Doubravszky kaj Csaba Szántay
  • mikrobiologo György Pántos
  • ministro Gábor Juhász
  • operokantistino Erzsébet Komlóssy
  • reĝisoro István Gaál
  • skulptisto Károly Vasas
• en Zagyvapálfalva naskiĝis:
  • aktoro Tibor Molnár
  • inĝeniero Aladár Schleicher
• en Zagyvaróna naskiĝis:
  • Gyula Rónai (inĝeniero)
  • pentristo József Bátki
• en Salgótarján mortis:
  • aktoro József Szép
  • futbalisto Iván Menczel
  • grafikisto Ferenc Czinke
  • historiisto János Belitzky
  • János Balázs (pentristo, poeto)
  • pentristo József Bátki

Esperanto

En la urbo estas delegito de UEA.

Ĝemelurboj

• Banská Bystrica, Slovakio (1975)
• Gliwice, Pollando (1991)
• Lučenec, Slovakio (2003)
• Vantaa, Suomio (1977)
• Vigarano Mainarda, Italio (1996)
• Uricani, Rumanio (2010)

Komunumoj pri Tarján en Hungara reĝlando

Tarján apartenas al la 7 hungaraj gentoj.

Köröstarján

Salgótarján

Tarján

Tarjánpuszta

Tiszatarján

Eksteraj ligiloj

• Oficiala retejo (hungare)