Voĉa velara frikativo: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [atendante kontrolon] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e kor vikitekston (P:KV #001) per JWB |
Neniu resumo de redakto Etikedoj: Vida redakto Poŝtelefona redakto Redakto de poŝaparata retejo Altnivela poŝaparata redaktado |
||
| (2 pliaj ĝisaj versioj de la sama uzanto ne montriĝas) | |||
| Linio 16: | Linio 16: | ||
== Priskribo == |
== Priskribo == |
||
* Ĝia artikulacio estas [[Frikativo|frikativa]]. |
* Ĝia [[Maniero de artikulacio|artikulacio]] estas [[Frikativo|frikativa]]. |
||
* Ĝiaj artikulaciaj organoj estas langodorso kaj la [[palata velo]], ĝi estas [[velsono]]. |
* Ĝiaj [[Loko de artikulacio|artikulaciaj organoj]] estas langodorso kaj la [[palata velo]], ĝi estas [[velsono]]. |
||
* Ĝi estas voĉa konsonanto. |
* Ĝi estas voĉa konsonanto. |
||
* Ĝi estas buŝa (la aero eliras ''nur'' per la buŝo). |
* Ĝi estas buŝa (la aero eliras ''nur'' per la buŝo). |
||
| Linio 26: | Linio 26: | ||
* En la [[belorusa lingvo]] kaj en la sudaj dialektoj de la [[rusa lingvo]] [{{IPA|ɣ}}] funkcias kiel realigo de la praslava [[fonemo]] /g/, kaj estas signata per la cirila litero '''г'''; ekz-e {{lang|by|'''г'''алава}} {{IPA|[ɣalava]}}). |
* En la [[belorusa lingvo]] kaj en la sudaj dialektoj de la [[rusa lingvo]] [{{IPA|ɣ}}] funkcias kiel realigo de la praslava [[fonemo]] /g/, kaj estas signata per la cirila litero '''г'''; ekz-e {{lang|by|'''г'''алава}} {{IPA|[ɣalava]}}). |
||
* En la norma [[rusa lingvo]] ĝi aperas en kelkaj vortoj eklezislavaj (ekz-e {{lang-ru|'''г'''осподи}} = «ho, Sinjoro!») kaj [[interjekcio]]j (ekz-e {{lang-ru|a'''г'''a!}}). Ĝi krome aperas rezulte de voĉigo de /x/ (la [[vela frotsono senvoĉa]]) en la pozicio antaŭ voĉa konsonanto. |
* En la norma [[rusa lingvo]] ĝi aperas en kelkaj vortoj eklezislavaj (ekz-e {{lang-ru|'''г'''осподи}} = «ho, Sinjoro!») kaj [[interjekcio]]j (ekz-e {{lang-ru|a'''г'''a!}}). Ĝi krome aperas rezulte de voĉigo de /x/ (la [[vela frotsono senvoĉa]]) en la pozicio antaŭ voĉa konsonanto. |
||
* En la cirila skribo de kelkaj [[Tjurka lingvaro|lingvoj tjurkaj]] (en la [[kazaĥa lingvo]], [[uzbeka lingvo]]) ĝi estas signata per '''ғ'' (ekz-e {{lang|kz|аға}} {{IPA|[aˈɣa]}}, «pli aĝa frato»). |
* En la [[Cirila alfabeto|cirila skribo]] de kelkaj [[Tjurka lingvaro|lingvoj tjurkaj]] (en la [[kazaĥa lingvo]], [[uzbeka lingvo]]) ĝi estas signata per '''ғ'' (ekz-e {{lang|kz|аға}} {{IPA|[aˈɣa]}}, «pli aĝa frato»). |
||
* Kelkaj dialektoj de la [[turka lingvo]] retenis tiun sonon kiel sonvaloron de la litero ğ: {{lang-tr|ağa}} {{IPA|[aˈɣa]}}, «pli aĝa frato»). |
* Kelkaj dialektoj de la [[turka lingvo]] retenis tiun sonon kiel sonvaloron de la litero ğ: {{lang-tr|ağa}} {{IPA|[aˈɣa]}}, «pli aĝa frato»). |
||
* Novgreke: γάτα {{IPA|[ˈɣata]}} (kato). |
* [[Greka lingvo|Novgreke]]: γάτα {{IPA|[ˈɣata]}} (kato). |
||
En la norma Esperanto la parolsono [{{IPA|ɣ}}] ne ekzistas. Tamen iuj lerniloj por ruslingvanoj (mis)rekomendas la sonon [{{IPA|ɣ}}] kiel surogaton por [{{IPA|h}}]. Tio estas nepre evitinda: dum la (por la rusa orelo tre simila) ĉeĥa [[glota frotsono voĉa]] [{{IPA|ɦ}}] estas tolerebla surogato por /h/, la sono [{{IPA|ɣ}}] por multaj alilingvaj esperantistoj estas nerekonebla. |
En la norma [[Esperanto]] la parolsono [{{IPA|ɣ}}] ne ekzistas. Tamen iuj lerniloj por ruslingvanoj (mis)rekomendas la sonon [{{IPA|ɣ}}] kiel surogaton por [{{IPA|h}}]. Tio estas nepre evitinda: dum la (por la rusa orelo tre simila) ĉeĥa [[glota frotsono voĉa]] [{{IPA|ɦ}}] estas tolerebla surogato por /h/, la sono [{{IPA|ɣ}}] por multaj alilingvaj esperantistoj estas nerekonebla. |
||
== Vidu ankaŭ == |
== Vidu ankaŭ == |
||
Nuna versio ekde 19:36, 14 jan. 2024
| Voĉa velara frikativo | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ɣ | |||||||||
| Priskribo de la signo de la IFA | greka minusklo ĥio | ||||||||
| IPA-numero | 141 | ||||||||
| Kodoj | |||||||||
| HTML, dekume | ɣ | ||||||||
| Unikodo, deksesume | U+0263 | ||||||||
| X-SAMPA | G | ||||||||
| Kirshenbaum | Q | ||||||||
| Brajlo de IFA |  
| ||||||||
| Sono | |||||||||
| |||||||||
La voĉa velara frikativo estas voĉa konsonanto uzata en diversaj lingvoj. Ĝia IFA-simbolo estas [ɣ] (la greka litero gamo); en SAMPA, G.
Priskribo
[redakti | redakti fonton]- Ĝia artikulacio estas frikativa.
- Ĝiaj artikulaciaj organoj estas langodorso kaj la palata velo, ĝi estas velsono.
- Ĝi estas voĉa konsonanto.
- Ĝi estas buŝa (la aero eliras nur per la buŝo).
- Ĝi estas centra (la aerfluo pasas meze super la lango, ne flanke).
- Ĝi estas pulma (la aerfluon produktas la pulmoj).
Uzado
[redakti | redakti fonton]- En la belorusa lingvo kaj en la sudaj dialektoj de la rusa lingvo [ɣ] funkcias kiel realigo de la praslava fonemo /g/, kaj estas signata per la cirila litero г; ekz-e галава [ɣalava]).
- En la norma rusa lingvo ĝi aperas en kelkaj vortoj eklezislavaj (ekz-e ruse господи = «ho, Sinjoro!») kaj interjekcioj (ekz-e ruse aгa!). Ĝi krome aperas rezulte de voĉigo de /x/ (la vela frotsono senvoĉa) en la pozicio antaŭ voĉa konsonanto.
- En la cirila skribo de kelkaj lingvoj tjurkaj (en la kazaĥa lingvo, uzbeka lingvo) ĝi estas signata per 'ғ (ekz-e аға [aˈɣa], «pli aĝa frato»).
- Kelkaj dialektoj de la turka lingvo retenis tiun sonon kiel sonvaloron de la litero ğ: turke ağa [aˈɣa], «pli aĝa frato»).
- Novgreke: γάτα [ˈɣata] (kato).
En la norma Esperanto la parolsono [ɣ] ne ekzistas. Tamen iuj lerniloj por ruslingvanoj (mis)rekomendas la sonon [ɣ] kiel surogaton por [h]. Tio estas nepre evitinda: dum la (por la rusa orelo tre simila) ĉeĥa glota frotsono voĉa [ɦ] estas tolerebla surogato por /h/, la sono [ɣ] por multaj alilingvaj esperantistoj estas nerekonebla.