Muzeum Narodowe w Poznaniu

Muzeum Narodowe w Poznaniu
	; Gmach główny muzeum
Państwo	Polska
Miejscowość	Poznań
Adres	Al. Karola Marcinkowskiego 9; 61-745 Poznań
Data założenia	18 kwietnia 1919
Dyrektor	mgr Tomasz Łęcki
Kustosz	mgr Agnieszka Kunicka-Goldfinger (główny konserwator)
	Oddziały
	Gmach główny (dawniej Galeria Malarstwa i Rzeźby); Muzeum Etnograficzne; Muzeum Historii Miasta Poznania; Muzeum Instrumentów Muzycznych; Muzeum Sztuk Użytkowych; Wielkopolskie Muzeum Wojskowe; Pałac w Rogalinie; Muzeum Adama Mickiewicza w Śmiełowie; Zamek w Gołuchowie;
	Położenie na mapie Poznania Muzeum Narodowe w Poznaniu
	Położenie na mapie Polski Muzeum Narodowe w Poznaniu
	Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Muzeum Narodowe w Poznaniu
	52°24′30,67″N 16°55′47,84″E/52,408519 16,929956
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Muzeum Narodowe w Poznaniu (MNP) – muzeum sztuki w Poznaniu, narodowa instytucja kultury, założone w 1919^[2] jako Muzeum Wielkopolskie w Poznaniu, od 1950 nosi obecną nazwę^[3].

Muzeum jest wpisane do Państwowego Rejestru Muzeów, prowadzonego przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, zgodnie z art. 13 ustawy z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach^[4].

Historia powstania

Logo MNP

Muzeum Narodowe w Poznaniu powstało z połączenia kilku historycznych kolekcji; najstarsza z nich, Muzeum Starożytności Polskich i Słowiańskich w Wielkim Księstwie Poznańskim powstało w 1857 roku przy Poznańskim Towarzystwie Przyjaciół Nauk. Kolejnym elementem który położył podwaliny pod powstanie dzisiejszej placówki były darowizny Seweryna Mielżyńskiego dla PTPN. W 1870 kupił on zbiory Edwarda Rastawieckiego, a w 1871 przekazał towarzystwu należącą do swojej rodziny kolekcję miłosławską. Ponadto zakupił teren, gdzie zorganizowano wystawę zgromadzonych zbiorów. W 1881 PTPN nadało im nazwę Muzeum im. Mielżyńskich, dla publiczności otwarto je ostatecznie w 1882 roku.

Nieco później w Poznaniu powstało pierwsze niemieckie muzeum. Było to założone w 1894 roku Provinzial Museum in Posen (Prowincjonalne Muzeum w Poznaniu), które w 1902 roku przemianowano na Kaiser Friedrich Museum (Muzeum Cesarza Fryderyka III). W 1904 pruskie muzeum otrzymało na siedzibę budynek przy placu Wolności (wówczas Wilhelmsplatz), specjalnie zaprojektowany do celów wystawienniczych przez Karla Hinkeldeyna, który mieści obecnie Galerię Malarstwa i Rzeźby.

W 1919 roku, po odzyskaniu niepodległości przez Polskę, Muzeum Cesarza Fryderyka III przemianowano na Muzeum Wielkopolskie. Kolejne lata to intensywny rozwój Muzeum. Przyjęto wówczas w depozyt zbiory z Muzeum im. Mielżyńskich oraz dokonano nowych zakupów, zwłaszcza w zakresie ówczesnego malarstwa i rzeźby. Ostatecznie podzielono w okresie międzywojennym muzeum na trzy oddziały: Galerię Malarstwa i Rzeźby, zajmującą budynek po Muzeum Fryderyka III, Muzeum Archeologiczne w gmachu PTPN (dawna siedziba Muzeum Mielżyńskich) oraz Muzeum Przyrodnicze przy Ogrodzie Zoologicznym (obecnie pod opieką Polskiej Akademii Nauk).

Podczas II wojny światowej władze niemieckie całość ponownie przemianowały na Kaiser Friedrich Museum Posen. Wiele dzieł wywieziono w głąb Rzeszy, zaś reszty zniszczenia dokonały działania wojenne, zwłaszcza walki w 1945. Największe straty poniosły zbiory przyrodnicze i etnograficzne.

Jeszcze w 1945 poznańscy historycy sztuki rozpoczęli odbudowę zbiorów Muzeum Wielkopolskiego. W 1949 ze zbiorów malarstwa Edwarda A. Raczyńskiego utworzono Muzeum w Rogalinie, oraz wyodrębniono Dział Kultury i Sztuki Ludowej (dziś Muzeum Etnograficzne w Poznaniu). Starania poznańskich muzealników sprawiły, że w 1950 roku Muzeum Wielkopolskie w Poznaniu zostało przekształcone w Muzeum Narodowe w Poznaniu. Jednocześnie zbiory Muzeum Prehistorycznego, oddziału wyodrębnionego jeszcze w 1945, przekształcono w oddzielne Muzeum Archeologiczne w Poznaniu z siedzibą w pałacu Górków. W kolejnych latach kolekcję rozbudowywano tworząc nowe działy:

w 1952 Muzeum Instrumentów Muzycznych w Poznaniu
w 1954 Muzeum Historii Miasta Poznania z siedzibą w poznańskim ratuszu
w 1962 Muzeum w Gołuchowie
w 1963 Wielkopolskie Muzeum Wojskowe
w 1965 Muzeum Rzemiosł Artystycznych (dziś Muzeum Sztuk Użytkowych w Poznaniu) z siedzibą na zamku królewskim w Poznaniu
w 1970 Muzeum im. Adama Mickiewicza w Śmiełowie.

W latach siedemdziesiątych odrestaurowano elewację gmachu głównego Muzeum Narodowego i zmontowano na fasadzie głównej mozaiki wg projektu Zbigniewa Bednarowicza. Uzupełnione zostały również, przez Józefa Murlewskiego, elementy uszkodzone jeszcze podczas działań wojennych.

Jednocześnie rozwijała się Galeria Malarstwa i Rzeźby przy której w 1975 roku powstał Dział Plakatu i Designu, który w 1982 objął także zbiory wzornictwa. W roku 1992 istniejąca przy Galerii Malarstwa i Rzeźby Galeria Sztuki Współczesnej wzbogaciła się o Dział Fotografii, Filmu i Video.

W 1990 roku przy Muzeum Narodowym w Poznaniu Edward B. Raczyński w swoją setną rocznicę urodzin ustanowił Fundację im. Raczyńskich, która wniosła do muzeum jako depozyt zbiory rodu Raczyńskich zgromadzone w Rogalinie.

W 2001 otwarto nowe skrzydło Galerii Malarstwa i Rzeźby, którego budowę planowano już na przełomie lat 60. i 70. XX wieku. Z uwagi na kontrowersyjną architekturę obiekt bywa nazywany jamnikiem^[5].

W 2006 w zbiorach Muzeum Narodowego w Poznaniu znajdowało się 309 569 obiektów umieszczonych w 203 304 pozycjach inwentarzowych oraz 4 119 depozytów.

Nagrody

Grand Prix w Konkursie na Wydarzenie Muzealne Roku w Wielkopolsce „IZABELLA 2023” (2024)^[6]

Dyrektorzy

prof. dr hab. Kazimierz Malinowski (1948–1956)
prof. dr hab. Zdzisław Kępiński (1956–1966)
prof. dr hab. Kazimierz Malinowski (1966–1977)
dr Henryk Kondziela (1978–1990)
prof. dr hab. Konstanty Kalinowski (1990–2000)
prof. dr hab. Wojciech Suchocki (2000–2018)
dr Adam Soćko (p.o., 2018–2019)
mgr Tomasz Łęcki (od 2019)

Oddziały Muzeum

Zdjęcie	Oddział	Adres
	Gmach główny (dawniej Galeria Malarstwa i Rzeźby)	Poznań, Al. Marcinkowskiego 9
	Muzeum Historii Miasta Poznania	Poznań, Stary Rynek 1 (Ratusz)
	Muzeum Sztuk Użytkowych	Poznań, ul. Góra Przemysła 1 (Zamek królewski)
	Wielkopolskie Muzeum Wojskowe	Poznań, Stary Rynek 9
	Muzeum Instrumentów Muzycznych	Poznań, Stary Rynek 45
	Muzeum Etnograficzne	Poznań, ul. Grobla 25
	Pałac w Rogalinie	Rogalin
	Zamek w Gołuchowie	Gołuchów
	Muzeum im. Adama Mickiewicza w Śmiełowie	Śmiełów

Przypisy

↑ O Muzeum. Muzeum Narodowe w Poznaniu. [dostęp 2020-05-04].
↑ Edward Chwalewik: Zbiory polskie : archiwa, bibljoteki, gabinety, galerje, muzea i inne zbiory pamiątek przeszłości w ojczyżnie i na obczyźnie. T. 2: N–Ż. Warszawa: Wydawnictwo Jakuba Mortkowicza, 1927, s. 107.
↑ Zarządzenie Ministra Kultury i Sztuki z dnia 23 maja 1950 r. w sprawie zmiany nazwy Muzeum Wielkopolskiego w Poznaniu na „Muzeum Narodowe w Poznaniu” (M.P. z 1950 r. nr 64, poz. 750).
↑ Ustawa z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach (Dz.U. z 1997 r. nr 5, poz. 24)
↑ Grzegorz Sporakowski, Z teki Henryka Kota.Tajemnicze przejście, w: Głos Wielkopolski, 17-18.5.2008, s.14
↑ Główna nagroda w konkursie na Wydarzenie Muzealne Roku w Wielkopolsce dla Muzeum Narodowego w Poznaniu [online], dzieje.pl [dostęp 2024-05-24] (pol.).

Linki zewnętrzne

Strona internetowa Muzeum Narodowego w Poznaniu
Audycja „Mój Poznań, moja Wielkopolska - Jacek Malczewski w rocznicowym Muzeum” w serwisie YouTube, Ratajska Telewizja Kablowa
Audycja „Mój Poznań, moja Wielkopolska - Jedyne takie obrazy” w serwisie YouTube, Ratajska Telewizja Kablowa

[O_Muzeum-1] O Muzeum. Muzeum Narodowe w Poznaniu. [dostęp 2020-05-04].

[2] Edward Chwalewik: Zbiory polskie : archiwa, bibljoteki, gabinety, galerje, muzea i inne zbiory pamiątek przeszłości w ojczyżnie i na obczyźnie. T. 2: N–Ż. Warszawa: Wydawnictwo Jakuba Mortkowicza, 1927, s. 107.

[3] Zarządzenie Ministra Kultury i Sztuki z dnia 23 maja 1950 r. w sprawie zmiany nazwy Muzeum Wielkopolskiego w Poznaniu na „Muzeum Narodowe w Poznaniu” (M.P. z 1950 r. nr 64, poz. 750).

[ustawa-4] Ustawa z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach (Dz.U. z 1997 r. nr 5, poz. 24)

[5] Grzegorz Sporakowski, Z teki Henryka Kota.Tajemnicze przejście, w: Głos Wielkopolski, 17-18.5.2008, s.14

[6] Główna nagroda w konkursie na Wydarzenie Muzealne Roku w Wielkopolsce dla Muzeum Narodowego w Poznaniu [online], dzieje.pl [dostęp 2024-05-24] (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

Muzeum Narodowe w Poznaniu	gmach główny (dawniej Galeria Malarstwa i Rzeźby) Muzeum Etnograficzne Muzeum Historii Miasta Poznania Muzeum Instrumentów Muzycznych Muzeum Sztuk Użytkowych Wielkopolskie Muzeum Wojskowe
Muzeum Archeologiczne	Rezerwat Archeologiczny Genius Loci
Wielkopolskie Muzeum Niepodległości	Muzeum Armii Poznań Muzeum Martyrologii Wielkopolan – Fort VII Muzeum Powstania Wielkopolskiego 1918–1919 Muzeum Uzbrojenia Muzeum Powstania Poznańskiego – Czerwiec 1956 Przeciwatomowy Schron dla Władz Miasta Poznania
Biblioteka Raczyńskich	Mieszkanie-Pracownia Kazimiery Iłłakowiczówny Muzeum Literackie Henryka Sienkiewicza Pracownia-Muzeum Józefa Ignacego Kraszewskiego Izba Pamięci Jerzego Pertka
Pozostałe biograficzne	Salon Muzyczny-Muzeum Feliksa Nowowiejskiego Gabinet Krzysztofa Skubiszewskiego
Pozostałe techniczne	Izba Pamięci Oddziału Regionalnego PKP PLK Centrum Szyfrów Enigma Muzeum Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu Muzeum Farmacji Wielkopolskiej Okręgowej Izby Aptekarskiej Muzeum Broni Pancernej Muzeum Piwa Muzeum Policji Muzeum Komunikacji Miejskiej Muzeum Unitry Muzeum Instrumentów i Przyrządów Geodezyjnych im. Bolesława Indyka
Inne	Muzeum Archidiecezjalne Muzeum Prowincji św. Franciszka z Asyżu Muzeum Wiedzy o Środowisku Muzeum Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Muzeum Ziemi Muzeum Bambrów Poznańskich Makieta Dawnego Poznania Rogalowe Muzeum Poznania Brama Poznania ICHOT Zbiory przyrodnicze Wydziału Biologii UAM Muzeum Katedry i Zakładu Medycyny Sądowej Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu Muzeum Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu Muzeum Historii Zoo i Lwa
Nieistniejące	Muzeum Motoryzacji Wielkopolskie Muzeum Wojska Zbiory Sprzętu Ratownictwa Kolejowego (przeniesione do Wolsztyna)

Pierzeja zachodnia	Arkadia
Pierzeja północna (od zachodu)	Kamienica Towarzystwa Ubezpieczeniowego Union Winda Carla Flohra Bank Wschodni Bank Gospodarstwa Krajowego Budynek Komendantury Królewskiej (nieistniejący) Dom Kupiecki (nieistniejący) Dom Przemysłowy (nieistniejący) Biblioteka Raczyńskich Fontanna Higiei
Pierzeja wschodnia (od północy)	Muzeum Narodowe Hotel Bazar
Pierzeja południowa (od zachodu)	Bank Włościański Dom Brandtów Dom handlowy Haase & Co. Budynek Oddziału 1 PKO BP Kinoteatr Słońce (nieistniejący) Księgarnia Świętego Wojciecha Hotel Rzymski
Obiekty nieistniejące poza pierzejami	Cmentarz żydowski na Muszej Górze Pomnik Fryderyka III Pomnik nachodzki
Przyległe ulice	Aleje Karola Marcinkowskiego Ulica 27 Grudnia