χάνω

Νέα ελληνικά (el)

Ετυμολογία

χάνω < κληρονομημένο από τη μεσαιωνική ελληνική χάνω < μεσαιωνικά ελληνικά ἔχασα, ἐχάσα κατά το σχήμα έφθασα-φθάνω, έπιασα-πιάνω, < ελληνιστική κοινή αόριστος *ἐχάωσα (απαρέμφατο χαῶσαι) - *χαώνω του ρήματος χαόω - χαῶ < χάος

Προφορά

ΔΦΑ : /ˈxa.no/

τυπογραφικός συλλαβισμός : χά‐νω

ομόηχο: χάνο

Ρήμα

χάνω, αόρ.: έχασα, παθ.φωνή: χάνομαι, π.αόρ.: χάθηκα, μτχ.π.π.: χαμένος

1. παύω να έχω κάτι

   ⮡  Έχασε μια περιουσία στο χρηματιστήριο.

   1. (για υλικά αντικείμενα) παύω να έχω κάτι και δεν ξέρω πού βρίσκεται

      ⮡  Έχασα ξανά τα κλειδιά, μήπως ξέρεις πού τα άφησα;

   2. (μεταφορικά)

      ⮡  Δεν αξίζει να χάνεις τον ύπνο σου γι' αυτό.

      ⮡  Με τον τρόπο που χειρίστηκε την υπόθεση, έχασε την ευκαιρία να καθαρίσει το όνομά του.

   ≠ αντώνυμα: βρίσκω

2. δεν καταφέρνω να εκτελέσω μια ενέργεια

   ⮡  Έχασα το τελευταίο επεισόδιο της αγαπημένης μου σειρά στην τηλεόραση.

   1. δεν προλαβαίνω κάτι

      ⮡  Άργησε τόσο πολύ που έχασε το τρένο κι αναγκάστηκε να περιμένει το επόμενο.

3. παύω να έχω επαφή με κάποιο πρόσωπο
   1. λόγω τεχνικών προβλημάτων

      ⮡  Κάνει διακοπές το τηλέφωνο και σε χάνω.

   2. λόγω μετακίνησης σε μακρινό τόπο, απομόνωσης ή άλλων συνθηκών

      ⮡  Μετά από αυτό το γράμμα που μας έστειλε τον χάσαμε.

   3. λόγω θανάτου

      ⮡  Ο φίλος μας έχασε τον πατέρα του.

4. ηττώμαι σε αθλητικό ή άλλο αγώνα, δεν είμαι ο νικητής

   ⮡  Έχασε το κρίσιμο ματς η εθνική και δεν πέρασε στον ημιτελικό.

   ≠ αντώνυμα: κερδίζω, νικώ

Εκφράσεις

• χάνω αέρα
• χάνω λάδια
• χάνω μάθημα
• χάνω τ' αβγά και τα καλάθια, χάνω τ' αβγά και τα πασχάλια
• χάνω τα ίχνη κάποιου
• χάνω τη ζωή μου
• τα χάνω

Συγγενικά

• χάση
• χάσιμο
• χασούρα
• χάστης

Σύνθετα

• χασοδίκης
• χασομέρι

Κλίση

    Ενεργητική φωνή

Εξακολουθητικοί χρόνοι
πρόσωπα	Ενεστώτας	Παρατατικός	Εξ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική	Μετοχή
α' ενικ.	χάνω	έχανα	θα χάνω	να χάνω		χάνοντας
β' ενικ.	χάνεις	έχανες	θα χάνεις	να χάνεις
γ' ενικ.	χάνει	έχανε	θα χάνει	να χάνει
α' πληθ.	χάνουμε	χάναμε	θα χάνουμε	να χάνουμε
β' πληθ.	χάνετε	χάνατε	θα χάνετε	να χάνετε	χάνετε
γ' πληθ.	χάνουν(ε)	έχαναν χάναν(ε)	θα χάνουν(ε)	να χάνουν(ε)
Συνοπτικοί χρόνοι
πρόσωπα		Αόριστος	Συνοπτ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική	Απαρέμφατο
α' ενικ.		έχασα	θα χάσω	να χάσω		χάσει
β' ενικ.		έχασες	θα χάσεις	να χάσεις	χάσε
γ' ενικ.		έχασε	θα χάσει	να χάσει
α' πληθ.		χάσαμε	θα χάσουμε	να χάσουμε
β' πληθ.		χάσατε	θα χάσετε	να χάσετε	χάστε
γ' πληθ.		έχασαν χάσαν(ε)	θα χάσουν(ε)	να χάσουν(ε)
Συντελεσμένοι χρόνοι
πρόσωπα	Παρακείμενος	Υπερσυντέλικος	Συντελ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική
α' ενικ.	έχω χάσει	είχα χάσει	θα έχω χάσει	να έχω χάσει
β' ενικ.	έχεις χάσει	είχες χάσει	θα έχεις χάσει	να έχεις χάσει	έχε χαμένο
γ' ενικ.	έχει χάσει	είχε χάσει	θα έχει χάσει	να έχει χάσει
α' πληθ.	έχουμε χάσει	είχαμε χάσει	θα έχουμε χάσει	να έχουμε χάσει
β' πληθ.	έχετε χάσει	είχατε χάσει	θα έχετε χάσει	να έχετε χάσει	έχετε χαμένο
γ' πληθ.	έχουν χάσει	είχαν χάσει	θα έχουν χάσει	να έχουν χάσει
Συντελεσμένοι χρόνοι β΄ (μεταβατικοί)
Παρακείμενος	έχω (έχεις, έχει, έχουμε, έχετε, έχουν) χαμένο
Υπερσυντέλικος	είχα (είχες, είχε , είχαμε, είχατε, είχαν) χαμένο
Συντελ. Μέλλ.	θα έχω (θα έχεις, θα έχει, θα έχουμε, θα έχετε, θα έχουν) χαμένο
Υποτακτική	να έχω (να έχεις, να έχει, να έχουμε, να έχετε, να έχουν) χαμένο
Συντελεσμένοι χρόνοι β΄ (αμετάβατοι)
Παρακείμενος	είμαι, είσαι, είναι χαμένος - είμαστε, είστε, είναι χαμένοι
Υπερσυντέλικος	ήμουν, ήσουν, ήταν χαμένος - ήμαστε, ήσαστε, ήταν χαμένοι
Συντελ. Μέλλ.	θα είμαι, θα είσαι, θα είναι χαμένος - θα είμαστε, θα είστε, θα είναι χαμένοι
Υποτακτική	να είμαι, να είσαι, να είναι χαμένος - να είμαστε, να είστε, να είναι χαμένοι

    Παθητική φωνή

Εξακολουθητικοί χρόνοι
πρόσωπα	Ενεστώτας	Παρατατικός	Εξ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική	Μετοχή
α' ενικ.	χάνομαι	χανόμουν(α)	θα χάνομαι	να χάνομαι
β' ενικ.	χάνεσαι	χανόσουν(α)	θα χάνεσαι	να χάνεσαι	(χάνου)
γ' ενικ.	χάνεται	χανόταν(ε)	θα χάνεται	να χάνεται
α' πληθ.	χανόμαστε	χανόμαστε χανόμασταν	θα χανόμαστε	να χανόμαστε
β' πληθ.	χάνεστε	χανόσαστε χανόσασταν	θα χάνεστε	να χάνεστε	(χάνεστε)
γ' πληθ.	χάνονται	χάνονταν χανόντουσαν	θα χάνονται	να χάνονται
Συνοπτικοί χρόνοι
πρόσωπα		Αόριστος	Συνοπτ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική	Απαρέμφατο
α' ενικ.		χάθηκα	θα χαθώ	να χαθώ		χαθεί
β' ενικ.		χάθηκες	θα χαθείς	να χαθείς	χάσου
γ' ενικ.		χάθηκε	θα χαθεί	να χαθεί
α' πληθ.		χαθήκαμε	θα χαθούμε	να χαθούμε
β' πληθ.		χαθήκατε	θα χαθείτε	να χαθείτε	χαθείτε
γ' πληθ.		χάθηκαν χαθήκαν(ε)	θα χαθούν(ε)	να χαθούν(ε)
Συντελεσμένοι χρόνοι
πρόσωπα	Παρακείμενος	Υπερσυντέλικος	Συντελ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική	Μετοχή
α' ενικ.	έχω χαθεί	είχα χαθεί	θα έχω χαθεί	να έχω χαθεί		χαμένος
β' ενικ.	έχεις χαθεί	είχες χαθεί	θα έχεις χαθεί	να έχεις χαθεί
γ' ενικ.	έχει χαθεί	είχε χαθεί	θα έχει χαθεί	να έχει χαθεί
α' πληθ.	έχουμε χαθεί	είχαμε χαθεί	θα έχουμε χαθεί	να έχουμε χαθεί
β' πληθ.	έχετε χαθεί	είχατε χαθεί	θα έχετε χαθεί	να έχετε χαθεί
γ' πληθ.	έχουν χαθεί	είχαν χαθεί	θα έχουν χαθεί	να έχουν χαθεί
Συντελεσμένοι χρόνοι (β΄ τύποι)
Παρακείμενος	είμαι, είσαι, είναι χαμένος - είμαστε, είστε, είναι χαμένοι
Υπερσυντέλικος	ήμουν, ήσουν, ήταν χαμένος - ήμαστε, ήσαστε, ήταν χαμένοι
Συντελ. Μέλλ.	θα είμαι, θα είσαι, θα είναι χαμένος - θα είμαστε, θα είστε, θα είναι χαμένοι
Υποτακτική	να είμαι, να είσαι, να είναι χαμένος - να είμαστε, να είστε, να είναι χαμένοι

Μεταφράσεις

    παύω να έχω κάτι

αγγλικά : lose (en) γαλλικά : perdre (fr) γερμανικά : verlieren (de) εσθονικά : kaotama (et) ισπανικά : perder (es) ιταλικά : perdere (it) κορεατικά : 잃다 (ko) λατινικά : amitto (la) ολλανδικά : verliezen (nl) πολωνικά : gubić (pl) πορτογαλικά : perder (pt) ρουμανικά : pierde (ro) σερβικά : изгубити (sr) τουρκικά : kaybetmek (tr) φινλανδικά : kadottaa (fi)

    δεν προλαβαίνω κάτι

αγγλικά : miss (en) γαλλικά : manquer (fr), perdre (fr), rater (fr) γερμανικά : verpassen (de) ισπανικά : perder (es) ιταλικά : perdere (it) πορτογαλικά : perder (pt) φινλανδικά : menettää (fi)

Πηγές

• χάνω - Χαραλαμπάκης, Χριστόφορος (επιμέλεια) (2014). Χρηστικό λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας. Αθήνα: Ακαδημία Αθηνών.  (ψηφιοποιημένη έκδοση από το 2023, συντομογραφίες-σύμβολα)