Η γέννηση της τραγωδίας

Η γέννηση της τραγωδίας

Συγγραφέας	Φρειδερίκος Νίτσε
Τίτλος	Die Geburt der Tragödie aus dem Geiste der Musik
Γλώσσα	Γερμανικά
Ημερομηνία δημιουργίας	1872
Ημερομηνία δημοσίευσης	1872
Θέμα	Τραγωδία
Επόμενο	Untimely Meditations
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα ()

Η γέννηση της τραγωδίας μέσα από το πνεύμα της μουσικής (Γερμανικά: Die Geburt der Tragödie aus dem Geiste der Musik) είναι το πρώτο βιβλίο που δημοσίευσε το 1872 σε ηλικία είκοσι οκτώ ετών ο μεγάλος Γερμανός φιλόσοφος Φρειδερίκος Νίτσε. Το έργο αυτό, που έκανε διάσημο τον Νίτσε, ξεσήκωσε οξύτατη πολεμική ανάμεσα στους πανεπιστημιακούς γερμανικούς κύκλους. Επανεκδόθηκε δεκατέσσερα χρόνια μετά, το 1886, υπό τον τίτλο Η γέννηση της τραγωδίας ή ελληνισμός και απαισιοδοξία (Γερμανικά: Die Geburt der Tragödie, Oder: Griechentum und Pessimismus). Στον πρόλογο αυτής της δεύτερης έκδοσης του βιβλίου του ο Νίτσε αναφέρεται σε αυτό ως ένα «δυσάρεστο» και «φτωχά γραμμένο» βιβλίο και το θεωρεί «αδύνατο» και «ζαχαρένιο». Παρ' όλ' αυτά, όμως, λίγο πιο κάτω το υπερασπίζεται με ζέση ενάντια στις πνευματικές συνθήκες του καιρού του.

Ο Νίτσε θεωρεί την τραγωδία ως το ύψιστο δημιούργημα της ελληνικής τέχνης. Η ένωση των δυο θεών που βρίσκονταν σε διαμάχη –του Απόλλωνα, θεού του μέτρου και της ακρίβειας, και του Διόνυσου, θεού της μέθης και της θέλησης για ζωή– δημιουργεί μέσω της ενοποίησης των τεχνών αυτό το μεταφυσικό θαύμα.

Στα Ελληνικά το βιβλίο κυκλοφορεί από αρκετούς εκδοτικούς οίκους: Εστία, Κάκτος, Δαμιανός, Πανοπτικόν, Γκοβόστης, Βάνιας και Εκδοτική Θεσσαλονίκης.

Περιεχόμενο

Για τον Νίτσε η τραγωδία προέκυψε από τη σύζευξη του απολλώνειου πνεύματος και του διονυσιακού ενστίκτου, της απολλώνειας συνείδησης και του διονυσιακού βάθους. Η τραγωδία είναι η απολλώνεια αναπαράσταση διονυσιακών ιδεών. Σύμφωνα πάντα με τον Νίτσε, ώς τον Ευριπίδη ο Διόνυσος δεν έπαψε ποτέ να είναι ο τραγικός ήρωας και όλα τα περίφημα πρόσωπα της ελληνικής σκηνής, ο Προμηθέας, ο Οιδίποδας κ.λπ., είναι μονάχα προσωπίδες αυτού του αρχέγονου ήρωα Διονύσου. Με τον Ευριπίδη όμως η τραγωδία φτάνει στο τέλος της, αφού η νέα θεότητα που μιλούσε με το στόμα του Ευριπίδη δεν ήταν ούτε ο Διόνυσος, ούτε ο Απόλλωνας, μα ένας ολότελα νέος δαίμονας, ο Σωκράτης. Ο Νίτσε αναγνώρισε στον Σωκράτη τον αντίπαλο του Διονύσου.

Το βιβλίο, το οποίο στην πρώτη έκδοση ήταν αφιερωμένο στον Ριχάρδο Βάγκνερ, αποτελείται από 25 κεφάλαια, τα οποία είναι:

1. Απόλλωνας και Διόνυσος. Όνειρο και μέθη.
2. Ο Απόλλωνας και ο Διόνυσος στην Ελλάδα. Ελληνικά διονύσια και βαρβαρικά όργια. Η διονυσιακή μουσική. Ο διθύραμβος.
3. Ο απολλώνειος κόσμος του Ολύμπου. Ξεπέρασμα της φρίκης με την αυταπάτη του ωραίου. Ο Όμηρος, ολοκλήρωση του απολλώνειου πνεύματος.
4. Ο αφελής καλλιτέχνης και η αποστολή του. Ο Απόλλωνας, θεός της εξατομίκευσης, της σαφήνειας, του μέτρου. Η διονυσιακή μουσική. Η δωρική τέχνη.
5. Όμηρος και Αρχίλοχος. Εποποιία και λυρισμός. Η λυρική ποίηση, έκφραση της παγκόσμιας βούλησης. Ορισμός του τραγουδιού απ' τον Σοπενχάουερ.
6. Το λαϊκό τραγούδι. Η σχέση ανάμεσα στη μουσική και το λόγο, τη μουσική και την εικόνα. Η μουσική, έκφραση της παγκόσμιας βούλησης.
7. Ο χορός της τραγωδίας. Η μεταφυσική παρηγοριά που προσφέρει. Η διονυσιακή έκσταση. Η αηδία του Άμλετ.
8. Ο σάτυρος. Ο Διόνυσος, μοναδικός ήρωας του δράματος. Οι θεατές, ο χορός, οι ηθοποιοί.
9. Ο τραγικός διάλογος. Οιδίπους και Προμηθέας. Ο ήρωας, απολλώνεια μορφή και προσωπείο του Διονύσου. Το έγκλημα του Αριανού, το αμάρτημα του Σημίτη.
10. Το πάθος του Διονύσου, η ανάστασή του. Ο μύθος στην υπηρεσία του Διονύσου. Μουσική και μύθος. Ευριπίδης.
11. Ο θάνατος της τραγωδίας. Η νέα αττική κωμωδία. Ο Ευριπίδης και το κοινό. Ο Ευριπίδης, κριτικός της τραγωδίας.
12. Ο ορθολογισμός του Ευριπίδη. Ο νατουραλισμός. Η εξαφάνιση του μύθου. Ο πρόλογος και ο Deus ex machina. Ο Σωκράτης ενάντια στο Διόνυσο.
13. Ο Σωκράτης, άνθρωπος της συνειδητής γνώσης και εχθρός της τραγικής τέχνης. Το «δαιμόνιο» του Σωκράτη. Ο Σωκράτης γκρεμιστής του αρχαίου ελληνισμού.
14. Ο Πλάτωνας και η τραγωδία. Ο πλατωνικός διάλογος. Διαλεχτική και οπτιμισμός. Ο Σωκράτης καλλιεργεί τη μουσική.
15. Η προτεραιότητα των Ελλήνων. Ο θεωρητικός άνθρωπος, άνθρωπος οπτιμιστής. Ο πραχτικός πεσιμισμός. Στα όρια της επιστήμης, η τραγική γνώση.
16. Μουσική και πλαστική τέχνη. Σχέση ανάμεσα στη μουσική και την πραγματικότητα. Η μουσική, μητέρα του μύθου. Το τραγικό, πράξη πίστης στη ζωή.
17. Τραγική και θεωρητική αντίληψη του κόσμου. Ο νέος διθύραμβος. Παρακμή της μουσικής, μιμητική μουσική. Παρακμή μύθου, ευτυχισμένη λύση. Deus ex machina.
18. Ο αλεξανδρινός πολιτισμός. Η καταστροφή που περικλείνεται σ' αυτόν. Ο τραγικός πεσιμισμός στον Καντ και τον Σοπενχάουερ. Η απελπισία της λογικής.
19. Το μελόδραμα. Το stilo rappresentativo. Λόγια και μουσική. Η ειδυλλιακή τάση. Η αφύπνιση του διονυσιακού πνεύματος. Μουσική γερμανική, φιλοσοφία γερμανική.
20. Ο γερμανικός ελληνισμός. Ο Σοπενχάουερ. Έκκληση στους μαθητές του Διονύσου.
21. Το μουσικό δράμα. Τριστάνος και Ιζόλδη.
22. Ανάλυση της τραγικής συγκίνησης. Ο «κριτικός θεατής». Η αναγέννηση του θεατή καλλιτέχνη. Η αθλιότητα του σύγχρονου κοινού.
23. Η αναγκαιότητα του μύθου. Η αναγέννηση του γερμανικού μύθου. Το παράδειγμα των Ελλήνων.
24. Ο τραγικός μύθος. Η μουσική παρατονία. Αφύπνιση της γερμανικής ψυχής.
25. Η ένωση του Διονύσου και του Απόλλωνα. Πόσο στ' αλήθεια θα υπόφεραν οι Έλληνες;

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Ελεύθερο βιβλίο Die Geburt der Tragödie στο Project Gutenberg (Γερμανικά)
• as translated to English by Ian C. Johnston, at the Internet Archive
• Το αυθεντικό γερμανικό κείμενο
• Summary of the book