Μετάβαση στο περιεχόμενο

Στεατόρνις

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Στεατόρνις
Στεατόρνεις φωτογραφημένες σε σπήλαιο στο Τρίνινταντ
Στεατόρνεις φωτογραφημένες σε σπήλαιο στο Τρίνινταντ
Κατάσταση διατήρησης

Ελαχίστης Ανησυχίας (IUCN 3.1)
Συστηματική ταξινόμηση
Βασίλειο: Ζώα (Animalia)
Συνομοταξία: Χορδωτά (Chordata)
Ομοταξία: Πτηνά (Aves)
Τάξη: Αιγοθηλόμορφα (Caprimulgiformes)
Οικογένεια: Στεατορνιθίδες (Steatornithidae)
Γένος: Στεατόρνις (Steatornis) (Humboldt, 1814) M [i] [ii]
Είδος: S. caripensis
Διώνυμο
Steatornis caripensis (Στεατόρνις του Καρίπε)
Humboldt, 1817
Steatornis caripensis

Η Στεατόρνις (ορθότερα ο Στεατόρνις) [i] είναι νυκτόβιο, σπηλαιόβιο πτηνό της οικογενείας των Στεατορνιθιδών, που απαντάται σε περιοχές της Κ. και Ν. Αμερικής. Η επιστημονική ονομασία του είδους είναι Steatornis caripensis και δεν περιλαμβάνει υποείδη.[1][2]

  • Η στεατόρνις είναι το μοναδικό νυκτόβιο πτηνό -χωρίς απώλεια πτητικής ικανότητας- που τρέφεται με καρπούς. Υπέστη μεγάλες απώλειες των πληθυσμών του λόγω της θήρευσης από τον άνθρωπο, για εκμετάλλευση του λίπους που παράγεται και αποθηκεύεται στο σώμα της (βλ. Εκμετάλλευση από τον άνθρωπο).

Τάση παγκόσμιου πληθυσμού

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Καθοδική ↓ [3]

Ονοματολογία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η επιστημονική ονομασία του γένους Steatornis «στεατόρνις»", είναι αντιδάνειος όρος με ελληνική ρίζα και αποτελείται από τα συνθετικά στέαρ «λίπος» + όρνις «πτηνό», με σαφή αναφορά στο λίπος που αποθηκεύεται στο σώμα του πτηνού.[4] Την ίδια σημασία έχει και η αγγλική ονομασία του πτηνού, oilbird.

  • Η λέξη Στεατόρνις είναι αρσενικού γένους (sensu stricto).[1]

Ο όρος caripensis στην επιστημονική ονομασία του είδους, προέρχεται από την ορεινή περιοχή Καρίπε της Βενεζουέλας, από όπου περιγράφηκε.

Η στεατόρνις αποκαλείται στις περιοχές εξάπλωσής της, με την ευρύτατα διαδεδομένη ονομασία γκουάτσαρο (guácharo) [5]. Μάλιστα, ο τόπος της αρχικής περιγραφής του είδους (locus classicus) έχει πάρει την ονομασία του από αυτή την ισπανική λέξη (βλ. Γεωγραφική εξάπλωση). Άλλες ισπανικές ονομασίες είναι ave de las cavernas «πουλί των σπηλαίων» και pájaro aceitoso «λαδοπούλι».[6] Στο Τρινιντάντ αποκαλείται και diablotin «μικρός διάβολος», πιθανότατα λόγω των χαρακτηριστικών υψίσυχνων καλεσμάτων του (βλ. Φωνή).

Συστηματική Ταξινομική

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το είδος περιγράφηκε για πρώτη φορά από τον Γερμανό γεωγράφο και φυσιοδίφη Α. Χούμπολντ (Alexander von Humboldt, 1769-1859), το 1817, από την περιοχή Καρίπε, (locus classicus) της Βενεζουέλας, με τη σημερινή του ονομασία.[7]

Η ταξινομική της οικογένειας είναι αρκετά ξεκάθαρη, δεδομένου ότι οι στεατόρνεις είναι οπωροφάγα και όχι εντομοφάγα πτηνά όπως τα υπόλοιπα Αιγοθηλόμορφα. Ωστόσο, το ηθολογικό αυτό στοιχείο «πυροδότησε» διαφωνίες για τη θέση της οικογενείας, με κάποιους ερευνητές να θεωρούν ότι πρέπει να «περάσει» όχι μόνον στην υπερτάξη Κυψελόμορφα (Cypselomorphae), αλλά και να δημιουργηθεί ξεχωριστή τάξη για την οικογένεια. Από αυτά έγινε αποδεκτή μόνον η πρώτη πρόταση και η οικογένεια παραμένει στα Αιγοθηλόμορφα, με τη θεωρία ότι υπήρξε πρώιμος φυλογενετικός διαχωρισμός με κοντινότερα taxa τις οικογένειες Νυκτιβιίδες (Nyctibiidae) και Αιγοθηλίδες (Caprimulgidae).[7]

Γεωγραφική εξάπλωση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι στεατόρνεις απαντώνται σε εξειδικευμένα οικοσυστήματα, αρκετών περιοχών της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής, αλλά σε σχετικά «στενή» ζώνη γωγραφικών πλατών, ενδημικές στη νεοτροπική οικοζώνη.

Το locus classicus του είδους, δηλαδή η περιοχή στην οποία πρωτοπεριγράφηκε από τον Χούμπολντ, βρίσκεται στην ορεινή περιοχή Καρίπε της Βενεζουέλας. Εκείνη την εποχή, στις αρχές του 1800, οι ιθαγενείς εκμεταλλεύονταν το λίπος που αποθηκεύεται στο σώμα του πτηνού, από άτομα που παγίδευαν σε ένα πολύ μεγάλο σπήλαιο της περιοχής, περίπου 12 χιλιόμετρα από την ομώνυμη πόλη Καρίπε. Ενάμιση αιώνα, αργότερα, το συγκεκριμένο σπήλαιο πήρε την ονομασία του πτηνού καθώς και ολόκληρη η περιοχή, η οποία ανακηρύχθηκε Εθνικό Πάρκο (Cueva del Guácharo και Cueva del Guácharo National Park, αντίστοιχα).[8]

Οι στεατόρνεις απαντώνται σε ανάλογα σπηλαιώδη οικοσυστήματα και σε άλλες χώρες, πλην της Βενεζουέλας, τις εξής: Κόστα Ρίκα (;), Παναμάς, Αρούμπα, Κολομβία, Εκουαδόρ, Βολιβία, Περού, Β. Βραζιλία, Γουιάνα, Σουρινάμ (;) και Τρινιντάντ (από το Τρινιντάντ και Τομπάγκο). Ωστόσο, η κατανομή του πτηνού σε αυτές τις περιοχές, ως εκ της φύσης των ενδιαιτημάτων του, είναι εξαιρετικά περιορισμένη (βλ. και Κατάσταση πληθυσμού).[7][9]

Βιότοπος

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το σπήλαιο Cueva del Guácharo στη Βενεζουέλα νευραλγικό σημείο όπου απαντάται η στεατόρνις

Οι στεατόρνεις είναι σπηλαιόβια πτηνά των ορεινών, τροπικών και υποτροπικών δασικών οικοσυστημάτων, στις περιοχές εξάπλωσής τους. Επειδή η παρουσία των σπηλαίων είναι απαραίτητη για το είδος, η εξάπλωσή τους περιορίζεται αποκλειστικά σε περιοχές με τα συγκεκριμένα ενδιαιτήματα. Παρόλο που είναι -αναγκαστικά- καθιστικό είδος, εντούτοις παρατηρούνται μικρές τοπικές μετακινήσεις, ιδιαίτερα μετά την αναπαραγωγική περίοδο, από το επίπεδο της θαλάσσης μέχρι τα 3.400 μ. Επίσης, απαραίτητη είναι η παρουσία ομαλών πεδινών εκτάσεων στην περιοχή των σπηλαίων για την αναζήτηση της τροφής του.[10].

Μορφολογία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η στεατόρνις είναι σχετικά μεγάλου μεγέθους αιγοθηλόμορφο, με κυρίως κοκκινωπό-καφέ πτέρωμα και λευκά στίγματα στον αυχένα και τις πτέρυγες. Η κάτω επιφάνεια του σώματος έχει χρώμα κανελί-κιτρινωπό και είναι διάστικτη από λευκά στίγματα. Τα πηδαλιώδη, δύσκαμπτα φτερά της ουράς είναι καφέ, με λευκά περιθώρια και στις δύο πλευρές. Τα πόδια είναι μικρά και δεν χρησιμοποιούνται πολύ, εκτός από την προσκόλληση σε κάθετες επιφάνειες. Οι μακριές πτέρυγες καθιστούν το πτηνό ικανό να αιωρείται (hovering) και να ελίσσεται κατά την πτήση, μέσα από τις ζώνες περιορισμένης πρόσβασης στα σπήλαια όπου διαβιοί. Το ράμφος είναι γαμψό στο άκρο του, ενώ το μεγάλο στοματικό άνοιγμα περιβάλλεται από χαρακτηριστικές σμήριγγες, που μπορούν να φθάσουν τα 5 εκατοστά.

Βιομετρικά στοιχεία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Μήκος σώματος: (40-) 43 έως 49 εκατοστά
  • Άνοιγμα πτερύγων: 90 έως 95 εκατοστά
  • Βάρος: 350 έως 485 γραμμάρια (ενήλικες), 600 γραμμάρια (νεοσσοί πριν την πτέρωση) [11]

Τροφή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Οι στεατόρνεις είναι τα μοναδικά αιγοθηλόμορφα που τρέφονται αποκλειστικά με καρπούς (τα υπόλοιπα είδη είναι εντομοφάγα) και, τα μοναδικά φυτοφάγα νυκτόβια πτηνά -χωρίς απώλεια πτητικής ικανότητας-. Το μοναδικό άλλο νυκτόβιο πτηνό που τρέφεται με καρπούς είναι το κακάπο, αλλά έχει απωλέσει την πτητική του ικανότητα.

Οι καρποί που προτιμούν είναι εκείνοι των, πλουσίων σε φυτικά έλαια, οικογενειών Palmae, Burseraceae και Lauraceae των περιοχών όπου απαντώνται. Από μελέτες που πραγματοποιήθηκαν στο Τρινιντάντ, το Εκουαδόρ και τη Βενεζουέλα, το 90% των καρπών που συλλέγονται προέρχονται από τα εξής είδη: Nectandra membranacea, Ocotea floribunda, Persea coerulea, Phoebe cinammomifolia (Lauraceae) Euterpe precatoria, Genome densa Prestoea acuminata (Palmae) και Dacryodes trinitensis (Burseraceae).[12][13][14]

Το έλαιο βρίσκεται στο εξαιρετικά συμπαγές περικάρπιο, που περιέχει και πρωτεΐνες. Οι καρποί καταπίνονται ολόκληροι και τα σπέρματα εμέσσονται αργότερα. Πιθανότατα, έχουν ανεπτυγμένη την αίσθηση της όσφρησης και ξεχωρίζουν τους καρπούς που τους ενδιαφέρουν, αν και οι καρποί των Palmae είναι άοσμοι και εντοπίζονται με την όραση.

Η συλλογή των καρπών, στην πλειονότητα των περιπτώσεων, πραγματοποιείται εν πτήσει, χωρίς το πουλί να χρειαστεί να «προσγειωθεί» στα κλαδιά των δένδρων.

Ηθολογία και φωνή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Βαλσαμωμένη στεατόρνις σε μουσείο των ΗΠΑ

Οι στεατόρνιθες είναι αποκλειστικά νυκτόβια πτηνά, που αναπαύονται σε σπηλαιώδη ενδιαιτήματα κατά τη διάρκεια της ημέρας, ενώ βγαίνουν τη νύκτα προς αναζήτηση τροφής. Κουρνιάζουν σε οριζόντια, καθιστή/ξαπλωτή στάση όπως το γιδοβύζι, με το κεφάλι σε χαμηλότερο επίπεδο από την ουρά, ενώ όταν αναζητούν τροφή κάθονται στα γυμνά μέρη των κλαδιών των δένδρων. Τα πόδια τους είναι τόσο αδύναμα που, ακόμη και για μικρές αποστάσεις, προτιμούν να πετάξουν αντί να περπατήσουν. Όταν βγαίνουν για αναζήτηση τροφής, η συνήθης ακτίνα δράσης είναι τα 40 χλμ,, αλλά κάποια άτομα μπορεί να απομακρυνθούν μέχρι και 120 χλμ. από τις θέσεις κουρνιάσματος.[15][16]

Η πτήση τους είναι σχετικά αργή (20-25 χλμ/ώρα), αλλά η κατασκευή των πτερύγων είναι τέτοια, που τούς επιτρέπει σχετικά μεγάλη άντωση (lift). Αυτό είναι απαραίτητο ώστε να εξασφαλίζεται η παραμονή στον αέρα σε τόσο χαμηλές ταχύτητες, αλλά και όταν τα πουλιά έχουν αυξημένο βάρος μετά τη σίτισή τους.

  • Αν και βασίζονται στην όραση,[17] όταν βρίσκονται έξω από τα σπήλαια, είναι από τα λίγα πουλιά, και το μόνο νυκτόβιο, που χρησιμοποιεί την τεχνική του ηχοεντοπισμού (echolocation) σε συνθήκες αμυδρού φωτισμού, για να εντοπίζει αντικείμενα στον χώρο. Υπό αυτή την έννοια, είναι το μοναδικό πτηνό που μιμείται την τεχνική των νυχτερίδων.

Για να το πετύχει αυτό, παράγει σειρά από χαρακτηριστικά, «σκληρά» κλικ που, πολλά από αυτά εκπέμπονται στην περιοχή του ακουστικού φάσματος του ανθρώπου (περίπου 2-7 KH), γι’ αυτό γίνονται αντιληπτά από τους παρατηρητές-ακροατές. Αυτά τα φωνήματα αρθρώνονται ενστικτωδώς, μόλις το πτηνό εισέλθει σε κάποιο σπήλαιο ή χώρο με αμυδρό φως.

Επίσης, όταν μπαίνουν στα σπήλαια, αλλά και όταν προετοιμάζονται να βγούν από αυτά, αργά το σούρουπο, ακούγονται χαρακτηριστικά τραχέα «κακαρίσματα». Όταν βρίσκονται σε εγρήγορση ή ανησυχία παράγουν κακόφωνες κραυγές και γρυλισμούς, ενώ δεν φαίνεται να αρθρώνουν κάποιο «μελωδικό» φώνημα, πιθανόν περιττό στα ενδιαιτήματά τους.[18]

Αναπαραγωγή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η περίοδος αναπαραγωγής μπορεί να μην έχει κάποια ιδιαίτερη εποχή, στην πλειονότητα των περιπτώσεων, όμως, συμπίπτει με την αυξημένη καρποφορία των δένδρων.[18] Γενικά, είναι πολύ δύσκολο να μελετηθεί η αναπαραγωγική συμπεριφορά του πτηνού, λόγω της απουσίας φωτός και των αυξημένων αναθυμιάσεων από τα περιττώματα κάτω από τις φωλιές.

Οι στεατόρνεις φωλιάζουν κατά αποικίες σε σπήλαια. Είναι μονογαμικά πτηνά και τα ζευγάρια μένουν μαζί για πολλές αναπαραγωγικές περιόδους μερικά, μάλιστα, επιστρέφουν ακόμη και στην ίδια φωλιά. Η φωλιά τους δεν είναι παρά ένας σωρός από εμέσματα ή περιττώματα (γκουανό) που σκληραίνουν στον αέρα, σε κάποιο βραχώδες γείσο, σε απόσταση 4-30 μέτρων από το δάπεδο, συνήθως κοντά στην οροφή του σπηλαίου. Έχουν διαστάσεις 20 Χ 45 εκατοστά σε ύψος και 25 Χ 38 εκ. σε πλάτος, περίπου. Επαναχρησιμοποιούνται κάθε έτος και μεγαλώνουν σε ύψος, λόγω της αύξησης του υλικού εναπόθεσης.[18]

Η γέννα αποτελείται από 2-4 γυαλιστερά λευκά αβγά που, γρήγορα, χρωματίζονται καφέ από τα περιττώματα, διαστάσεων 41,2 Χ 33,2 χιλιοστών. Η επώαση ξεκινάει μετά την εναπόθεση του 1ου αβγού, πραγματοποιείται και από τα δύο φύλα και διαρκεί 32-35 ημέρες.

Οι νεοσσοί είναι φωλεόφιλοι (altricial), δηλαδή γεννιούνται γυμνοί, τυφλοί και με πολύ αραιό χνούδι, με χαρακτηριστικό οδόντα ράμφους και έχουν εξαιρετικά βραδύ ρυθμό ανάπτυξης. Το αρχικό αραιό χνούδι, αντικαθίσταται σταδιακά με το πρώτο πτέρωμα, μετά από 3 εβδομάδες, περίπου. Ενδιάμεση έκδυση (moulting) δεν υφίσταται και το κανονικό πτέρωμα εμφανίζεται στις 5 εβδομάδες. Στην αρχή σιτίζονται με μισοχωνεμένο πολτό και, σε 2 εβδομάδες, με μισοχωνεμένους ολόκληρους καρπούς.[18]

  • Οι νεοσσοί σιτίζονται εντατικά με πολλή τροφή, με αποτέλεσμα να αποθηκεύουν τόσο πολύ λίπος, που φθάνουν μέχρι και μιάμιση φορά το βάρος των γονέων τους, λίγο πριν φθάσουν στην πτέρωση (fledging) (βλ. Βιομετρικά στοιχεία), περίπου στις 70 ημέρες. Το βάρος αυτό μειώνεται όσο μεγαλώνει το πτέρωμα και, σε 100-120 ημέρες από τη γέννησή τους, τα νεαρά πουλιά εγκαταλείπουν τη φωλιά τους.[18]

Εκμετάλλευση από τον άνθρωπο

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι στεατόρνεις είναι από εκείνα τα είδη της ορνιθοπανίδας, τα οποία υπέστησαν σοβαρότατη πίεση από την ανθρώπινη εκμετάλλευση, έως το σημείο να απειληθεί η ύπαρξή τους. Αυτό γινόταν σε όλη τη Ν. Αμερική, κυρίως όμως στο Περού, τη Βενεζουέλα, το Εκουαδόρ και το Τρινιντάντ. Η εύκολη πρόσβαση στα σπήλαια, καθώς και η ανυπαρξία προσταστευτικών μέτρων εκ μέρους των πτηνών, οδήγησε στην εξόντωση μεγάλου μέρους των πληθυσμών τους, ιδιαίτερα των νεοσσών που, από τη φύση τους, συσσώρευαν λίπος, περισσότερο ακόμη και από τους γονείς τους. Οι απώλειες θα είχαν υπάρξει πολύ μεγαλύτερες, εάν το περιβάλλον μέσα στο οποίο φωλιάζουν τα πτηνά, δεν ήταν τόσο ανθυγιεινό (μεγάλες εκκρίσεις περιττωμάτων, με αυξημένο κίνδυνο από αναθυμιάσεις εκλυομένων αερίων).

Το λίπος -των νεοσσών κυρίως-, εξαγόταν με βράσιμο των πουλιών και χρησιμοποιείτο ευρέως στο μαγείρεμα και τον φωτισμό, επειδή είναι άοσμο και διατηρείται για αρκετό χρονικό διάστημα.

Κατάσταση πληθυσμού

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

To είδος, από τότε που ανακηρύχθηκε προστατευόμενο, έπαψε -τουλάχιστον θεωρητικά- να απειλείται από την ανθρώπινη εκμετάλλευση και δεν κινδυνεύει σε παγκόσμιο επίπεδο, ως εκ τούτου, χαρακτηρίζεται ως Ελαχίστης Ανησυχίας από την IUCN.[19]

Το σπήλαιο από όπου πρωτοπεριγράφηκε το είδος, ανακηρύχθηκε -το πρώτο- εθνικό μνημείο της Βενεζουέλας και έδωσε το όνομά του σε ολόκληρο το πάρκο (Cueva del Guácharo National Park), αποτελώντας το κεντρικό θέμα του. Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις μπορεί να υπάρχουν 15.000 ή περισσότερα πτηνά που ζουν εκεί.

Αλλά και η Κολομβία έχει επίσης ένα εθνικό πάρκο με το ίδιο όνομα, κοντά στα νότια σύνορα με τον Ισημερινό. Στεατόρνεις έχουν αναφερθεί σε διάφορα άλλα σημεία κατά μήκος της οροσειράς των Άνδεων, συμπεριλαμβανομένου του Cueva de los Tayos κοντά στο Εκουαδόρ και τη Βραζιλία. Επίσης, είναι γνωστό ότι υπάρχουν και στον μακρινό νότο, στο Εθνικό Πάρκο Carrasco στη Βολιβία. Το σπήλαιο Ντάνστον (Dunston) στο Τρινιντάντ, φιλοξενεί 200 ζεύγη, περίπου.

Σημειώσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

i. ^ Εκ της ετυμολογίας (sensu stricto) του όρου (βλ. Ονοματολογία), καθώς και από την επίσημη βιβλιογραφία, το γένος είναι αρσενικό, ως εκ τούτου η ορθότερη απόδοση είναι ο στεατόρνις [αντιστ. ο όρνις (πρβλ. Οι Όρνιθες -όχι Αι Όρνιθες- του Αριστοφάνη)]. Ωστόσο, έχει επικρατήσει η νεοελληνική απόδοση με το θηλυκό άρθρο η.[4][20]

ii. ^ Ο όρος στεατόρνιθα είναι προτιμητέο να αποφεύγεται, επειδή παράγεται από τον πρωτότυπο όρο όρνις, με παρέκταση του θέματος μέσω του θ, η δε σημασία της είναι πολύ μεταγενέστερη και η κατάληξη -όρνιθα, παραπέμπει στην οικιακή κότα.

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 Howard and Moore, p. 238
  2. ↑ http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=555524
  3. ↑ http://www.iucnredlist.org/details/full/22689633/0
  4. ↑ 4,0 4,1 ΠΛΜ, 55:421
  5. ↑ http://www.forvo.com/word/gu%C3%A1charo/
  6. ↑ http://es.wikipedia.org/wiki/Steatornis_caripensis
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 http://ibc.lynxeds.com/species/oilbird-steatornis-caripensis
  8. ↑ http://en.wikipedia.org/wiki/Cueva_del_Gu%C3%A1charo_National_Park
  9. ↑ «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Ιουλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 29 Οκτωβρίου 2014. 
  10. ↑ planetofbirds.com
  11. ↑ Burnie & Wilson
  12. ↑ Snow, 1962
  13. ↑ Bosque et al
  14. ↑ Snow, 1979
  15. ↑ animals.jrank.org
  16. ↑ Roca
  17. ↑ ΠΛΜ, 4:219
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 18,3 18,4 ΠΛΜ, 4:220
  19. ↑ http://www.iucnredlist.org/details/22689633/0
  20. ↑ ΠΛ, 12:17

Βιβλιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Howard and Moore, Checklist of the Birds of the World, 2003.
  • Bertel Bruun, Birds of Britain and Europe, Hamlyn 1980.
  • Bob Scott and Don Forrest, The Birdwatcher’s Key, Frederick Warne & Co, 1979
  • Christopher Perrins, Birds of Britain and Europe, Collins 1987.
  • Colin Harrison & Alan Greensmith, Birds of the World, Eyewitness Handbooks, London 1993
  • Colin Harrison, Nests, Eggs and Nestlings Of British and European Birds, Collins, 1988.
  • Dennis Avon and Tony Tilford, Birds of Britain and Europe, a Guide in Photographs, Blandford 1989
  • Detlef Singer, Field Guide to Birds of Britain and Northern Europe, The Crowood Press, Swindon 1988
  • Hermann Heinzel, RSR Fitter & John Parslow, Birds of Britain and Europe with North Africa and Middle East, Collins, 1995
  • Jim Flegg, Field Guide to the Birds of Britain and Europe, New Holland, London 1990
  • Rob Hume, RSPB Complete Birds of Britain and Europe DK, 2002
  • Mary Taylor Gray, The Guide to Colorado Birds, Westcliffe Publishers, 1998
  • Peter Colston and Philip Burton, Waders of Britain and Europe, Hodder & Stoughton, 1988
  • Killian Mullarney, Lars Svensson, Dan Zetterström, Peter J. Grant, Τα Πουλιά της Ελλάδας Της Κύπρου και της Ευρώπης, ΕΟΕ, 2007
  • Killian Mullarney, Lars Svensson, Dan Zetterström, Peter J. Grant, Τα Πουλιά της Ελλάδας Της Κύπρου και της Ευρώπης, Collins
  • Handrinos & Akriotis, The Birds of Greece, Helm 1997
  • R. Grimmett, C. Inskipp, T. Inskipp, Birds of Nepal, Helm 2000
  • Γιώργος Σφήκας, Πουλιά και Θηλαστικά της Κρήτης, Ευσταθιάδης, 1989
  • Γιώργος Σφήκας, Πουλιά και Θηλαστικά της Κύπρου, Ευσταθιάδης, 1991
  • Πάπυρος Λαρούς, εκδ. 1963 (ΠΛ)
  • Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, εκδ. 1996 (ΠΛΜ)
  • Ιωάννη Όντρια (I), Πανίδα της Ελλάδας, τόμος Πτηνά.
  • Ιωάννη Όντρια (II), Συστηματική Ζωολογία, τεύχος 3.
  • Ντίνου Απαλοδήμου, Λεξικό των ονομάτων των πουλιών της Ελλάδας, 1988.
  • Σημαντικές Περιοχές για τα Πουλιά της Ελλάδας (ΣΠΕΕ), ΕΟΕ 1994
  • «Το Κόκκινο Βιβλίο των Απειλουμένων Σπονδυλοζώων της Ελλάδας», Αθήνα 1992
  • Ιωάννου Χατζημηνά, Επίτομος Φυσιολογία, εκδ. Γρ. Παρισιάνου, Αθήνα 1979
  • Βασίλη Κλεισούρα, Εργοφυσιολογία, εκδ. Συμμετρία, Αθήνα 1990
  • Γεωργίου Δ. Μπαμπινιώτη, Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, Αθήνα 2002
  • Valpy, Francis Edward Jackson, An Etymological Dictionary of the Latin Language
  • Linnaeus, Carolus (1758). Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I. Editio decima, reformata (in Latin). Holmiae (Laurentii Salvii).

Πηγές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Bosque, C., R. R. Ramirez et D. Rodriguez. 1995. « The diet of the Oilbird in Venezuela ». Ornithological Neotropical. vol. 6 p. 67-80.
  • del Hoyo, J.; Elliott, A.; Sargatal, J. 1999. Handbook of the Birds of the World, vol. 5: Barn-owls to Hummingbirds. Lynx Edicions, Barcelona, Spain.
  • French, Richard (1991). A Guide to the Birds of Trinidad and Tobago (2nd edition ed.). Comstock Publishing. ISBN 0-8014-9792-2.
  • Herklots, G. A. C. (1961). The Birds of Trinidad and Tobago. Collins, London. Reprint 1965.
  • Hilty, Steven L (2003). Birds of Venezuela. London: Christopher Helm. ISBN 0-7136-6418-5.
  • Holland RA, Wikelski M, Kümmeth F, Bosque C, 2009 The Secret Life of Oilbirds: New Insights into the Movement Ecology of a Unique Avian Frugivore. PLoS ONE 4(12): e8264. doi:10.1371/journal.pone.0008264
  • Roca, R.L. 1991. Foraging Ecology and Conservation of Oilbirds, Steatornis cariensis, in Venezuela. PhD Dissertation, State University of New York, Albany, New York.
  • Snow, B.K. 1979. « The Oilbirds of Los Tayos ». Wilson Bulletin. vol. 91 p. 457-461. (ISSN 0043-5643)
  • Snow, D.W. (2008). Birds in Our Life. William Sessions Limited. ISBN 978-1-85072-381
  • Snow, D.W. 1962. « The natural history of the Oilbird, Steatornis cariensis, in Trinidad, W. I. Part 2. Population, breeding ecology and habits ». Zoologica. vol. 47 p. 199-221. (ISSN 0044-507X)
  • Stiles and Skutch, A guide to the birds of Costa Rica ISBN 0-8014-9600-4
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Στεατόρνις&oldid=10855992"