Νέδωνας

Νέδωνας ή Νέδοντας
37°1′28.2″N 22°6′3.6″E
Πηγές	δυτικές πλαγιές του Ταϋγέτου, σε υψόμετρο 1.100 μέτρων
Εκβολές	μεσσηνιακός κόλπος, δυτικά της Καλαμάτας
Ελλάδα (Νομός Μεσσηνίας)	Ελλάδα (Νομός Μεσσηνίας)
Μήκος	30 χλμ.
Λεκάνη απορροής	δυτική πλευρά του βόρειου τμήματος του Ταϋγέτου
Παραπόταμοι	το Καρβελιώτικο Ρέμα, της Γριάς το Ρέμα, το Δαφνόρεμα και το Σκούρα Ρέμα
wikidata ()

Ο Νέδωνας ή Νέδοντας ή Δαφνώνας, είναι ποταμός της Μεσσηνίας. Πηγάζει από τον Ταΰγετο και εκβάλει στον Μεσσηνιακό κόλπο δυτικά της Καλαμάτας. Ο ποταμός έχει μήκος τριάντα χιλιόμετρα.

Ονοματολογία

• Νέδων, Νέδωνας, Νέδοντας: Η ονομασία είναι αρχαιότατη και αναφέρεται από τον Στράβωνα στα Γεωγραφικά του (Η’ 4.4.). Και οι δυο ποταμοί, ο Νέδων (Καλαμάτας) και η Νέδα (Τριφυλίας), πήραν το όνομά τους από τη νύμφη Νέδα.
• Δαφνώνας: Το όνομα αυτό απέδωσε στον ποταμό Νέδοντα, το 1840, ο σχολάρχης Κυριακίδης, επειδή οι όχθες του «από τη θέση Λιθωμένο Φίδι μέχρι την παραλία Καλαμάτας, ήταν κατάφυτες από δάφνες».

Γεωγραφικές πληροφορίες

Ο ποταμός πηγάζει από τις δυτικές πλαγιές του Ταΰγετου σε υψόμετρο 1.100 μέτρων. Στην πορεία του συμβάλλει με τον χείμαρρο Νέδουσα που πηγάζει κοντά στο ομώνυμο χωριό. Στην συνέχεια ο ποταμός ακολουθεί τον εθνικό δρόμο Καλαμάτας - Σπάρτης.

Η λεκάνη απορροής του βρίσκεται στη δυτική πλευρά του βόρειου τμήματος του Ταϋγέτου. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό αυτής της περιοχής είναι η βαθιά στενή χαράδρα, μήκους εννιά χιλιομέτρων που βρίσκεται μεταξύ της περιοχής Χάνι Λαγού και το Λιθωμένο φίδι, πάνω από το στρατιωτικό πεδίο βολής, ακριβώς βόρεια της Καλαμάτας. Το αντιπροσωπευτικό τοπίο αυτής της περιοχής διαμορφώθηκε από ασβεστόλιθους με βαθιές διαβρώσεις, που απαντούν κατά μήκος της χαράδρας, καθώς επίσης και των παραποτάμων.

Περιγραφή

Οι κυριότεροι παραπόταμοι είναι: το Καρβελιώτικο Ρέμα (το συναντάμε στην εθνική οδό Καλαμάτας Σπάρτης στη θέση διπόταμα), της Γριάς το Ρέμα (απέναντι από τις Γανιές), το Δαφνόρεμα (στο Λιδωμένο φίδι) και Σκούρα Ρέμα. Οι ασβεστόλιθοι ανήκουν στη γεωτεκτονική ζώνη Τριπόλεως και είναι έντονα καρστικοποιημένοι. Η σχετική τους αδιαπερατότητα εξασφαλίζει υψηλό ποσοστό επιφανειακής απορροής του νερού της βροχής που κινείται προς τη χαράδρα του Νέδωνα. Μεγάλο ποσοστό επιφανειακού νερού της κοίτης του Νέδωνα διηθείται μέσω των ασβεστόλιθων συμβάλλοντας έτσι στον εμπλουτισμό των υπόγειων υδάτων και διατηρώντας σχετικά χαμηλή απορροή προς την εκβολή του ποταμού. Η γεωμορφολογική εξέλιξη της χαράδρας του Νέδωνα, μήκους 9 χιλιομέτρων, οφείλεται σε εκτεταμένη διάβρωση με αποτέλεσμα να παρατηρούνται πτώσεις βράχων και κατολισθήσεις στα πρανή. Αυτό οδήγησε σε περιοδικές εμφράξεις της κοίτης του ποταμού και τον σχηματισμό μικρών λιμνών, πίσω από τα φράγματα των υλικών κατολίσθησης. Αυτές οι επιμήκεις λίμνες δεν ήταν μόνιμες. Κατά κανόνα καταστρέφονταν μετά από μια πλημμύρα αφήνοντας στην περιοχή ιλυώδη ιζήματα, που αποτελούσαν ένα μαλακό υπόβαθρο για την ανάπτυξη φυτών. Σπηλιές παρατηρούνται σε πολλά σημεία κατά μήκος της χαράδρας. Αυτές καταδεικνύουν και θέσεις παλαιοπηγών, που λειτουργούσαν πριν από την εκβάθυνση της χαράδρας στο σημερινό της επίπεδο. Αυτές οι κοιλότητες είναι σημαντικοί βιότοποι για πολλά άγρια ζώα (νυχτερίδες, αλεπούδες, λαγοί, πουλιά, κ.λπ.), ως προς τη θέση, την πρόσβαση σε νερό, και το βαθμό ασφάλειας που προσφέρουν. Η βλάστηση έχει μεγάλη ανάπτυξη, είναι καλής ποιότητας και με ιδιαίτερη βιοποικιλότητα.

Καθεστώς προστασίας

• Εθνικό και Περιφερειακό επίπεδο: Περιβαλλοντικό Πάρκο Νέδοντα (ή Νέδωνα).
• Διεθνές επίπεδο: Περιοχή Ταϋγέτου Natura.

Σύμφωνα με μελέτη του αρμόδιου υπουργείου: "Κατά διαστήματα εντός του πολεοδομικού ιστού της πόλης της Καλαμάτα, λόγω ανεπάρκειας της διατομής της κοίτης του ποταμού", παρουσιάζεται κίνδυνος πλημμύρας στην περιοχή "κατάντη της γέφυρας Σπάρτης έως την εκβολή του ποταμού στη θάλασσα".

Σπουδαιότητα

Η περιοχή είναι πολύ σημαντική και μπορεί να συγκριθεί σε ωραιότητα με τη χαράδρα της Λαγκάδας Ταΰγετου, στο ανατολικό τμήμα της διάβασης Καλαμάτας-Σπάρτης. Η Λαγκάδα είναι η φυσική συνέχεια του περάσματος Νέδωνα - Λαγκάδας ανάμεσα στην Καλαμάτα και στη Σπάρτη. Η σπουδαιότητα της περιοχής οφείλεται σε πολλούς παράγοντες όπως στο πολύ εντυπωσιακό τοπίο, στην πολύ καλή ποιότητα της βλάστησης που αποτελείται από πουρνάρι, αριά, σχίνο, αγριελιά, χαρουπιά, κουμαριά, φιλύκι, σφενδάμι, δάφνη κά. Ακόμη, στην ανάπτυξη αμιγούς παρόχθιας βλάστησης, στη συνεχή επιφανειακή ροή ύδατος για αρκετούς μήνες, ιδιαίτερα στο ΒΑ τμήμα της χαράδρας και τέλος στην ύπαρξη σπάνιων και φυτογεωγραφικά ενδιαφερόντων φυτών.

Δείτε επίσης

• Κατάλογος ποταμών της Ελλάδας

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Ποταμός Νέδων, από την ιστοσελίδα: www.kalamata.gr του Δήμου Καλαμάτας.
• Αναστασία Μηλίτση-Νίκα, Χριστίνα Θεοφιλοπούλου-Στεφανούρη, Καλαμάτα 1830-1940: Οδοιπορικό σε πλατείες και δρόμους της πόλης μέσα από τα τεκμήρια δημοσίων και ιδιωτικών αρχείων, Έκδοση Υπουργείο Παιδείας, Γ.Α.Κ. Νομού Μεσσηνίας, Καλαμάτα 2010, σελ. 157-169.
• Νέδοντας Αρχειοθετήθηκε 2021-06-18 στο Wayback Machine., στην ιστοσελίδα: www.eoskal.gr του Ορειβατικού Συλλόγου Καλαμάτας.
• Ο Νέδοντας γύρω στα 1900, 03/10/2015, στην ιστοσελίδα: eleftheriaonline.gr
• Ποταμός Νέδοντας: “Ο πάλαι ποτέ εφιάλτης των Καλαματιανών” (φωτογραφίες), 22/09/2014, στην ιστοσελίδα: www.tharrosnews.gr της εφημερίδας Θάρρος.
• Τα πέτρινα γεφύρια του Νέδοντα στη Μεσσηνία, 23/03/2014, στην ιστοσελίδα: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου - Stone Bridges of Peloponnese.