Καστέλ ντελ Μόντε
Συντεταγμένες: 41°05′03″N 16°16′17″E / 41.084167°N 16.271389°E
| Καστέλ ντελ Μόντε | |
|---|---|
| Επίσημο όνομα στον κατάλογο μνημείων Π.Κ. | |
 | |
 | |
| Χώρα μέλος | Ιταλία |
| Τύπος | Αρχιτεκτονικό |
| Κριτήρια | (i) (ii) (iii) |
| Ταυτότητα | 398 |
| Περιοχή | Επαρχία Μπάρι, Περιφέρεια Απουλίας (Puglia) |
| Συντεταγμένες | N41 5 5.3 E16 16 15.4 |
| Ιστορικό εγγραφής | |
| Εγγραφή | 1996 ( συνεδρίαση) |
| Σε κίνδυνο | Όχι |
Το Καστέλ ντελ Μόντε (Castel del Monte, αποδίδεται ως το Κάστρο του Βουνού) είναι κάστρο στην επαρχία του Μπάρι της περιοχής της Απουλίας (Puglia). Βρίσκεται κοντά στις πόλεις Άντρια (Andria) και Κοράτο (Corato) σε σχετικά απομονωμένη περιοχή και σε υψόμετρο 540 μ., στην κορυφή ενός λόφου κοντά στο (κατεστραμμένο σήμερα) μοναστήρι Santa Maria del Monte. Εμπνευστής της κατασκευής και επιβλέπων ήταν ο Φρειδερίκος Β' Χοενστάουφεν, Αυτοκράτορας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας του Γερμανικού Έθνους.[1] Στην Enciclopedia Italiana αναφέρεται ως "το πλέον εντυπωσιακό κάστρο από όσα έκτισε ο Φρειδερίκος Β'"[2] Αυτό οφείλεται κυρίως στο εντυπωσιακό σχήμα της κατασκευής του. Η αρχιτεκτονική του είναι ένα επιτυχημένο μίγμα στοιχείων της κλασικής αρχαιότητας, της Ισλαμικής Ανατολής και της βορειοευρωπαϊκής κιστερκιανής - γοτθικής αρχιτεκτονικής.[3]
Ιστορικό
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Τον 13ο αιώνα ο Φρειδερίκος Β' αποφάσισε να κατασκευάσει ένα κάστρο στην περιοχή της Άντρια. Για τον σκοπό αυτό κάλεσε τον Ρικάρντο ντα Μοντεφουσκόλο (Riccardo da Montefuscolo), Διοικητή της επαρχίας της Φότζια (Giustiziere di Capitanata)[4] και του έδωσε εντολή να συγκεντρώσει τα απαραίτητα υλικά για την κατασκευή ενός κάστρου, κοντά στο (κατεδαφισμένο σήμερα) μοναστήρι της Sancta Maria de Monte.[1] Ο Φρειδερίκος κατασκεύασε, για αμυντικούς λόγους, αρκετά φρούρια στις περιοχές της Απουλίας, της Καλαβρίας και στη Σικελία, μεγαλύτερο από τα οποία ήταν το Καστέλ ντελ Μόντε.[3] Το μόνο έγγραφο της εποχής του Φρειδερίκου στο οποίο αναφέρεται το κάστρο χρονολογείται από τις 29 Ιανουαρίου 1240. Σύμφωνα με αυτό δίνεται η εντολή στον Μοντεφουσκόλο να αναλάβει τη συγκέντρωση των υλικών. Το απόσπασμα αναφέρει "... Cum pro castro, quod apud Sanctam Mariam de Monte fieri volumus, per te, licet de tua iurisdictione non sit, instanter fieri velimus actractum, fidelitati tue precipiendo mandamus, quatenus actractum ipsum in calce, lapidibus et omnibus aliis oportunis fieri facias sine mora...". Το πρόβλημα που ανέκυψε από αυτό το κείμενο ήταν η χρήση του όρου "actractum", καθώς οι λόγιοι διαφωνούσαν επί μακρόν για την απόδοσή του: Άλλοι υποστήριζαν ότι σήμαινε "δάπεδο", άλλοι "λιθόστρωτο", όπως όμως έδειξε με πειστικό τρόπο ο Dankwart Leistikow το 1994, η σωστή απόδοση του όρου είναι "οικοδομικό υλικό".[2]
Περιγραφή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το κάστρο έχει οκταγωνικό σχήμα και από κάθε κορυφή του οκταγώνου προβάλλει ένας επίσης οκταγωνικός πύργος. Το σχήμα αυτό, το οποίο δεν είναι ιδιαίτερα σύνηθες αλλά χωρίς το κάστρο να αποτελεί το μοναδικό του δείγμα, έχει δώσει λαβή σε πολλές, συχνά ευφάνταστες, ερμηνείες από πολλούς μελετητές.[2] Αυτό που δεν είναι μέχρι σήμερα βέβαιο είναι για ποια χρήση κατασκευάστηκε αυτό το κτίσμα: Δεν αποτελεί κλασικό φρούριο, δεδομένου ότι δεν προστάτευε κάποια περιοχή ή εγκατάσταση. Κάποιοι ερευνητές θεωρούν ότι κτίστηκε για να αποτελέσει κυνηγετικό περίπτερο (αναφέρεται ότι ο Φρειδερίκος ήταν φανατικός κυνηγός), άλλοι το θεωρούν ως αμυντική εγκατάσταση, κάποιοι έπαυλη ρωμανικού τύπου, άλλοι το έχουν αποκαλέσει "τόπο απολαύσεων".[5]
Το κάστρο είναι κτισμένο σε βραχώδες έδαφος και έχει οκταγωνικό σχήμα. Από κάθε κορυφή του οκταγώνου προβάλλει ένας επίσης οκταγωνικός πύργος. Οι τοίχοι είναι κατασκευασμένοι από τις τοπικές ασβεστολιθικής σύστασης χαλαζιομιγείς πέτρες, ενώ ένα γείσο στο μέσο του τείχους περιβάλλει το κάστρο. Κάθε πάτωμα έχει οκτώ δωμάτια ίδιου μεγέθους, που αντιστοιχούν στο οκτάγωνο σχήμα του κτίσματος. Τα τραπεζοειδή δωμάτια του κάτω πατώματος έχουν θόλους σε κωνική μορφή με έντονες ραβδώσεις, οι οποίοι στηρίζονται σε ενσωματωμένες κολώνες. Τα άνω δωμάτια είναι αντίστοιχα με αυτά του κάτω πατώματος, αλλά είναι πολύ περισσότερο διακοσμημένα, με τις θολωτές κατασκευές να υποστηρίζονται από κιονόκρανα σε σχήμα Καρυάτιδων σε στυλ ίδιο με αυτό που απαντάται στην Βουργουνδία και την Καμπανία, τα οποία στηρίζονται σε τριπλές κολώνες από ελληνικό μάρμαρο. Η κορυφή κάθε θολωτής κατασκευής κοσμείται από κιονόκρανο σε βουργουνδιανό στυλ. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η υδραυλική κατασκευή για τις εγκαταστάσεις για μπάνιο και τουαλέτα, η οποία έχει σαφώς ανατολική προέλευση.[3] Υπάρχουν οκτώ μονά παράθυρα στο κάτω πάτωμα, επτά μονά και ένα τριπλό παράθυρο στο επάνω, το οποίο "βλέπει" προς την πόλη της Άντρια. Χαρακτηριστική είναι επίσης η εσωτερική οκταγωνική αυλή, η οποία χαρακτηρίζεται, όπως άλλωστε και ολόκληρο το κτίσμα, από τις χρωματικές αντιθέσεις των οικοδομικών υλικών: Πέτρες στο χρώμα του κοραλλιού, ασβεστόλιθος και μάρμαρο συνθέτουν τα δομικά υλικά του. Τμήμα μιας πλάκας που παριστάνει παρέλαση ιπποτών και θραύσμα ανθρωπόμορφης φιγούρας είναι τα μοναδικά απομεινάρια των γλυπτών τα οποία κάποτε κοσμούσαν το κάστρο.[6]
Το ιδιαίτερο ενδιαφέρον του κάστρου εστιάζεται στην απουσία χαρακτηριστικών που είναι κοινά στην συντριπτική πλειοψηφία στρατιωτικών κατασκευών εκείνης της περιόδου: Απουσιάζουν το διπλό τείχος, η τάφρος, οι στάβλοι, τα μαγειρεία, οι αποθήκες και το παρεκκλήσιο. Αντίθετα, σε αυτό υπάρχουν η μαθηματική και αστρονομική ακρίβεια της φόρμας και του σχεδίου του, η αυστηρή επιλογή των πολιτιστικών στοιχείων του, τα οποία προέρχονται από την αρχαιότητα, η κιστερσιανή παράδοση της βόρειας Ευρώπης και των οχυρωμένων μονών της Εγγύς Ανατολής και της βορείου Αφρικής.[3] Τα χαρακτηριστικά αυτά έχουν δώσει έναυσμα για την ανακάλυψη / επινόηση αποκρυφιστικών χαρακτηριστικών και συμβολισμών σε πολλούς ερευνητές.[5]
Σήμερα το κάστρο είναι διατηρημένο σε άριστη κατάσταση και είναι πλήρως επισκέψιμο.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 «Istituto Italiano dei Castelli: Castel del Monte». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 20 Ιανουαρίου 2012.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Hubert Houben, "Castel del Monte". Federiciana. Enciclopedia Italiana
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Unesco: Castel del Monte
- ↑ "Capitanata" ήταν η μεσαιωνική ονομασία της επαρχίας της Φότζια (Provincia di Foggia, αρχική ονομασία Catapanata) καθώς ο διοικητής της ονομαζόταν "catepano" - πρόκειται για διοικητικό τίτλο του Βυζαντίου, ο οποίος αποτέλεσε δάνειο στην ιταλική και αποδόθηκε ως "capitano", εξ ου και το ελληνικό αντιδάνειο "καπετάνιος". Γιάννης Γιαννόπουλος, Τσιταντίνοι οι snob της Βενετικής Περιφέρειας, εκδ. Παπαζήση, Αθήνα, 2011, σελ. 157, 231
- ↑ 5,0 5,1 «Zenit, Rivista di Cultura Sapienziale: Aldo Tavolaro, Castel del Monte tempio iniziatico». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Σεπτεμβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 20 Ιανουαρίου 2012.
- ↑ «Ministerio per i beni e le attivita Culturali, Direttore Regionale Puglia: Castel del Monte». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Δεκεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 21 Ιανουαρίου 2012.