Μετάβαση στο περιεχόμενο

Καλλιστώ (δορυφόρος)

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
 Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. Βοηθήστε συνδέοντας το κείμενο με τις πηγές χρησιμοποιώντας παραπομπές, ώστε να είναι επαληθεύσιμο.
Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 11/03/2019.
Για άλλες χρήσεις, δείτε: Καλλιστώ.
Καλλιστώ

Η Καλλιστώ σε φωτογραφία που τράβηξε το 2001 το διαστημικό σκάφος της NASA, το Γαλιλαίο. (Courtesy NASA/JPL-Caltech).

Ανακάλυψη
Ανακαλύφθηκε από Γαλιλαίος Γαλιλέι, Σίμων Μάγερ
Ημερομηνία Ανακάλυψης 7 Ιανουαρίου 1610
Χαρακτηριστικά τροχιάς
Ημιάξονας τροχιάς 1.882.700 Km
Εκκεντρότητα 0,0074
Περίοδος περιφοράς 16,6890184 ημέρες
Κλίση 0,192° (προς τον Ισημερινό του Δία)
Είναι δορυφόρος του Δία
Φυσικά χαρακτηριστικά
Μέση Ακτίνα 2.410,3 ± 1,5 Km
Έκταση επιφάνειας 73.000.000 Km²
Όγκος 5,9 × 1010 Km³
Μάζα 1,075938 ± 0,000137 × 1023 kg
Μέση πυκνότητα 1,8344 ± 0,0034 g/cm3
Ισημερινή βαρύτητα επιφάνειας 1,235 m/s²
Ταχύτητα διαφυγής 2,440 km/s
Περίοδος περιστροφής Σύγχρονη
Κλίση άξονα μηδέν
Λευκαύγεια 0,22
Επιφανειακή θερμοκρασία 134 ± 11 K-139,15 -262,15 c
Φαινόμενο μέγεθος 5,65

Η Καλλιστώ (αγγλικά: Callisto‎‎) ή Δίας IV είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος φυσικός δορυφόρος του πλανήτη Δία (μετά τον Γανυμήδη) και ο τρίτος μεγαλύτερος στο Ηλιακό σύστημα (μετά τον Γανυμήδη και τον Τιτάνα του Κρόνου). Ανακαλύφθηκε από τον Γαλιλαίο στις 7 Ιανουαρίου 1610, αν και ο Σίμων Μάγερ ισχυρίσθηκε ότι αυτός πρωτοείδε πρώτος και τους τέσσερις δορυφόρους ενώ ο Γαλιλαίος το βράδυ της 7ης Ιανουαρίου, με την ιδίας του κατασκευής διόπτρα, παρατήρησε τρεις μόνο από τους τέσσερις μεγάλους δορυφόρους του Δία.

Ετυμολογία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σύμφωνα με την Ελληνική μυθολογία η Καλλιστώ ήταν νύμφη της Αρκαδίας την οποία ερωτεύτηκε ο Δίας. Η Ήρα για να την τιμωρήσει τη μεταμόρφωσε σε αρκούδα και παραλίγο να σκοτωνόταν από την Άρτεμη ή τον ίδιο της τον γιο, τον Αρκάδα, στο κυνήγι. Ο Δίας τότε τη λυπήθηκε και την τοποθέτησε στον έναστρο ουρανό εκεί που τώρα είναι ο αστερισμός της Μεγάλης Άρκτου.

Βασικά στοιχεία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Καλλιστώ είναι πέμπτου μεγέθους (5,7) και μπορεί να παρατηρηθεί με κιάλια, ως ο τέταρτος κατά σειρά λαμπρότητας μεταξύ των τεσσάρων δορυφόρων του Γαλιλαίου (Γανυμήδης, Ιώ, Ευρώπη και Καλλιστώ). Ο δορυφόρος αυτός φέρει διακριτικό σύμβολο ΙV επειδή στην αρχή όταν ανακαλύφθηκε πίστευαν ότι ήταν ο τέταρτος σε απόσταση. Κινείται σε απόσταση από τον Δία 1.882.700 χιλιομέτρων και σε επίπεδο που σχηματίζει γωνία 2° 43΄ με το επίπεδο του ισημερινού του Δία. Η πραγματική του διάμετρος ανέρχεται σε 4.821 χλμ. και κινείται γύρω από τον Δία σε γήινο χρόνο 16 ημερών, 16 ωρών, 32΄ και 8,6΄΄ της ώρας. Είναι ο λιγότερο ανακλαστικός από τους δορυφόρους του Δία αν και διαθέτει μεγάλες ποσότητες παγωμένου νερού.

Συστατικά

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το εσωτερικό της Καλλιστούς. Ο φλοιός αποτελείται από ένα στρώμα πάγου, ο μανδύας πιθανόν από νερό σε υγρή κατάσταση και ο πυρήνας, ο οποίος αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος του σώματος, αποτελείται από πάγο ανακατεμένο με βράχους.

Σύμφωνα με τις μέχρι σήμερα γνώσεις μας η Καλλιστώ φέρει λεπτότατη και αραιότατη ατμόσφαιρα από διοξείδιο του άνθρακα σε πολύ μεγάλο ποσοστό, ενώ η επιφάνειά της καλύπτεται από πάγο και κρατήρες. Αποτελείται από έναν βραχώδη πυρήνα που είναι περιτριγυρισμένος από έναν παγωμένο μανδύα νερού. Η επιφάνειά της καλύπτεται από σκοτεινά πετρώματα, αν και η Καλλιστώ είναι στην πραγματικότητα μισή βράχια και μισή πάγος. Όπου κι αν χτυπήσει κάποιος μετεωρίτης ξεπετάγεται νερό, για να παγώσει αμέσως μετά πάνω στην επιφάνεια.

Χαρακτηριστικά της επιφάνειας

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Καλλιστώ είναι το ουράνιο σώμα με την πιο έντονη παρουσία κρατήρων στο Ηλιακό σύστημα. Επειδή η επιφάνειά της έχει περισσότερους κρατήρες από τους υπόλοιπους δορυφόρους, συμπεραίνουμε ότι το έδαφός της πρέπει να είναι ένα από τα πιο αρχέγονα στο Ηλιακό σύστημα. Η επιφάνεια πρέπει να είναι πολύ παλιά όσο και τα υψίπεδα της Σελήνης, του Άρη και του Ερμή. Το πιο αξιοσημείωτο σημάδι πάνω της είναι ένας γιγάντιος κρατήρας που ονομάστηκε Βαλχάλλα με διάμετρο 2.750 χιλιομέτρων. Είναι μια ξέβαθη κοιλάδα μεγάλη όσο και η Αυστραλία που περιβάλλεται από πολλαπλούς δακτυλίους οι οποίοι σχηματίστηκαν κατά τη διάρκεια της πρόσκρουσης ενός αστεροειδούς πάνω στην επιφάνεια της. Ένας άλλος μεγάλος κρατήρας με δακτυλίους ονομάζεται Άσγκαρντ και έχει διάμετρο 1.200 χιλιομέτρων. Εκτός από τους δύο αυτούς τεράστιους κρατήρες της αξιοσημείωτη είναι η έλλειψη κρατήρων με διάμετρο πάνω από μερικές δεκάδες χιλιόμετρα. Το γεγονός αυτό ίσως να οφείλεται στη χαλάρωση και εξαφάνισή τους εξαιτίας της θερμικής ιστορίας της παγωμένης επιφάνειας του δορυφόρου. Οι μεγάλοι κρατήρες στην Καλλιστώ είναι πρώτου πληθυσμού, έχουν δηλαδή ηλικία τεσσάρων δισεκατομμυρίων ετών περίπου, ενώ οι μικρότεροι είναι πιο πρόσφατοι. Όλοι τους πάντως δημιουργήθηκαν από την πτώση αστεροειδών καθώς και κομητών υπό την επίδραση της βαρύτητας του Δία και του δορυφορικού του συστήματος. Οι φωτογραφίες που έστειλε η διαστημική συσκευή Γαλιλαίος μας έχουν δείξει ότι στην Καλλιστώ η πυκνότητα των κρατήρων είναι μικρότερη στο ημισφαίριο που δεν αντικρίζει τον Δία.

Εξερεύνηση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Την Καλλιστώ φωτογράφησαν ήδη από κοντά οι διαστημικές συσκευές Βόγιατζερ 1 τον Μάρτιο-Απρίλιο του 1979, ενώ αμέσως μετά η μελέτη συνεχίστηκε από τον Βόγιατζερ 2 τον Μάιο-Ιούλιο του ιδίου έτους. Η διαστημική συσκευή Γαλιλαίος την προσπέρασε αρκετές φορές στη διάρκεια του 1996 και 1997, με πιο κοντινή προσέγγιση τον Ιούνιο του 1997 σε απόσταση 416 χιλιομέτρων από την επιφάνειά της. Το 2000, το διαστημόπλοιο Κασίνι καθ' οδόν προς τον Κρόνο απέκτησε υψηλής ποιότητας υπέρυθρα φάσματα των δορυφόρων του Γαλιλαίου συμπεριλαμβανομένου της Καλλιστούς.[1] Τον Φεβρουάριο–Μάρτιο του 2007, το διαστημόπλοιο Νέοι Ορίζοντες στον δρόμο του προς τον Πλούτωνα έλαβε νέες εικόνες και φάσματα της Καλλιστούς.[2]

Πιθανός αποικισμός

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Καλλιτεχνική απεικόνιση μιας βάσης στην Καλλιστώ.

Το 2003 η ΝΑΣΑ πραγματοποίησε μια εννοιολογική μελέτη που ονομάστηκε Ανθρώπινη Εξερεύνηση Εξωτερικών Πλανητών (Human Outer Planets Exploration (HOPE)), σχετικά με το μέλλον της ανθρώπινης εξερεύνησης του εξωτερικού Ηλιακού συστήματος. Ο στόχος που επιλέχθηκε να εξεταστεί λεπτομερώς ήταν η Καλλιστώ.

Προτάθηκε ότι θα μπορεί να είναι δυνατή η οικοδόμηση μιας βάσης στην επιφάνεια της Καλλιστούς η οποία θα παράγει καύσιμα για περαιτέρω εξερεύνηση του Ηλιακού συστήματος. Τα πλεονεκτήματα μιας τέτοιας βάσης θα είναι η χαμηλή ακτινοβολία (λόγω της χαμηλής απόστασης του δορυφόρου από τον Δία) και η γεωλογική σταθερότητα. Επιπλέον, θα μπορούσε να βοηθήσει στην εξ αποστάσεως παρατήρηση της Ευρώπης ή θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως βάση για εκτόξευση μη επανδρωμένων αποστολών για κοντινά περάσματα από τον Δία ή για εξερεύνηση του εξωτερικού Ηλιακού συστήματος, χρησιμοποιώντας τη βοήθεια της βαρύτητας μετά από την αναχώρηση από την Καλλιστώ.

Σε μια έκθεση το 2003, η ΝΑΣΑ ανακοίνωσε πως το 2040 θα μπορούσε να είναι εφικτή μια επανδρωμένη αποστολή στην Καλλιστώ.

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Brown, R. H.; Baines, K. H.; Bellucci, G.; Bibring, J-P.; Buratti, B. J.; Capaccioni, F.; Cerroni, P.; Clark, R. N. και άλλοι. (2003). «Observations with the Visual and Infrared Mapping Spectrometer (VIMS) during Cassini's Flyby of Jupiter». Icarus 164 (2): 461–470. doi:10.1016/S0019-1035(03)00134-9. Bibcode: 2003Icar..164..461B. 
  2. ↑ Morring, F. (7 May 2007). «Ring Leader». Aviation Week & Space Technology: 80–83. https://archive.aviationweek.com/issue/20070507. Ανακτήθηκε στις 30 September 2020. 
  • Σιμόπουλος, Διονύσης Π. Πλανήτες και Δορυφόροι, Εκδόσεις Ερευνητές, 1999, ISBN 960-368-154-7.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]


Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Καλλιστώ_(δορυφόρος)&oldid=10742535"