Αρχή
Αρχή είναι μια πρόταση ή αξία που αποτελεί οδηγό συμπεριφοράς ή αξιολόγησης. Στο δίκαιο, είναι ένας κανόνας που πρέπει, ή συνήθως πρέπει, να ακολουθείται. Μπορεί να ακολουθηθεί επιθυμητά ή μπορεί να είναι μια αναπόφευκτη συνέπεια για κάτι, όπως οι νόμοι που παρατηρούνται στη φύση ή ο τρόπος με τον οποίο κατασκευάζεται ένα σύστημα. Οι αρχές ενός τέτοιου συστήματος κατανοούνται από τους χρήστες του ως τα βασικά χαρακτηριστικά του συστήματος ή αντικατοπτρίζουν τον σχεδιασμένο σκοπό του συστήματος και η αποτελεσματική λειτουργία ή χρήση του οποίου θα ήταν αδύνατη εάν αγνοηθεί κάποια από τις αρχές.[2] Ένα σύστημα μπορεί να βασίζεται ρητά και να υλοποιείται από ένα έγγραφο αρχών, όπως έγινε στις Αρχές Λειτουργίας 360/370 της IBM.
Παραδείγματα αρχών είναι, η εντροπία σε διάφορα πεδία, η ελάχιστη δράση στη φυσική, αυτές στο περιγραφικό περιεκτικό και θεμελιώδες δίκαιο: δόγματα ή υποθέσεις που διαμορφώνουν κανονιστικούς κανόνες συμπεριφοράς, διαχωρισμός εκκλησίας και κράτους στην πολιτεία, το κεντρικό δόγμα της μοριακής βιολογίας, η δικαιοσύνη στην ηθική, κ.λπ.
Είναι ένας ουσιαστικός και συλλογικός όρος που αναφέρεται στη διακυβέρνηση κανόνων, η απουσία του οποίου, όντας «χωρίς αρχές», θεωρείται ελάττωμα χαρακτήρα. Μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για να δηλώσει ότι μια πραγματικότητα έχει αποκλίνει από κάποιο ιδανικό ή κανόνα, όπως όταν κάτι λέγεται ότι είναι αληθινό μόνο «κατ΄ αρχήν» αλλά όχι στην πραγματικότητα.
Ως νόμος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ως ηθικός νόμος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Μια αρχή αντιπροσωπεύει αξίες που προσανατολίζουν και διέπουν τη συμπεριφορά των ατόμων σε μια συγκεκριμένη κοινωνία. Το να «δρας κατ΄ αρχήν» σημαίνει να ενεργείς σύμφωνα με τα ηθικά ιδανικά σου.[3] Οι αρχές απορροφώνται στην παιδική ηλικία μέσα από μια διαδικασία κοινωνικοποίησης. Υπάρχει ένα τεκμήριο της ελευθερίας των ατόμων που είναι περιορισμένο. Οι παραδειγματικές αρχές περιλαμβάνουν το Primum non nocere («Πρώτον, μην κάνετε κακό»), τον χρυσό κανόνα και το δόγμα του μέσου όρου.
Ως νομοθετικός νόμος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Αντιπροσωπεύει ένα σύνολο αξιών που εμπνέουν τους γραπτούς κανόνες που οργανώνουν τη ζωή μιας κοινωνίας, η οποία υποτάσσεται στις εξουσίες μιας αρχής, γενικά του κράτους. Ο νόμος θεσπίζει μια νομική υποχρέωση, με καταναγκαστικό τρόπο. Ως εκ τούτου, λειτουργεί ως βασικός όρος της δράσης που περιορίζει την ελευθερία των ατόμων. Δείτε, για παράδειγμα, την εδαφική αρχή, την αρχή της κατοικίας και την αρχή της προφύλαξης.
Ως επιστημονικός νόμος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η αρχή του Αρχιμήδη, που συσχετίζει την άνωση με το βάρος του εκτοπισμένου νερού, είναι ένα πρώιμο παράδειγμα νόμου στην επιστήμη. Ένα άλλο πρώιμο που αναπτύχθηκε από τον Τόμας Ρόμπερτ Μάλθους είναι η αρχή του πληθυσμού, που τώρα ονομάζεται Μαλθούσια αρχή.[4] Ο Σίγκμουντ Φρόυντ έγραψε επίσης σχετικά με τις αρχές, ειδικά την αρχή της πραγματικότητας που είναι απαραίτητη για να διατηρείται υπό έλεγχο η αρχή της ταυτότητας και της ευχαρίστησης. Οι βιολόγοι χρησιμοποιούν την αρχή της προτεραιότητας και την αρχή της διωνυμικής ονοματολογίας για την ακρίβεια στην ονομασία των ειδών. Υπάρχουν πολλές αρχές που παρατηρούνται στη φυσική, κυρίως στην κοσμολογία που τηρεί την αρχή της μετριότητας, την ανθρωπική αρχή, την αρχή της σχετικότητας και την κοσμολογική αρχή. Άλλες γνωστές αρχές περιλαμβάνουν την αρχή της απροσδιοριστίας στην κβαντομηχανική και την αρχή της περιστερότρυπας και την αρχή της επαλληλίας στα μαθηματικά.
Ως αξίωμα ή λογική βάση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Αρχή του επαρκούς λόγου
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η αρχή δηλώνει ότι κάθε γεγονός έχει μια λογική εξήγηση. Η αρχή έχει μια ποικιλία εκφράσεων, οι οποίες ίσως συνοψίζονται καλύτερα στα ακόλουθα:
- Για κάθε οντότητα x, αν υπάρχει x, τότε υπάρχει επαρκής εξήγηση για το γιατί υπάρχει το x.
- Για κάθε γεγονός e, εάν συμβαίνει e, τότε υπάρχει επαρκής εξήγηση για το γιατί συμβαίνει το e.
- Για κάθε πρόταση p, εάν το p είναι αληθές, τότε υπάρχει επαρκής εξήγηση για το γιατί το p είναι αληθές.
Ωστόσο, αντιλαμβάνεται κανείς ότι σε κάθε πρόταση υπάρχει μια άμεση σχέση μεταξύ του κατηγορήματος και του υποκειμένου. Το να πούμε ότι «η Γη είναι στρογγυλή», αντιστοιχεί σε μια άμεση σχέση μεταξύ του υποκειμένου και του κατηγορήματος.
Αρχή της μη αντίφασης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, «Είναι αδύνατον το ίδιο πράγμα να ανήκει και να μην ανήκει ταυτόχρονα στο ίδιο πράγμα και από την ίδια άποψη». Για παράδειγμα, δεν είναι δυνατόν στην ίδια ακριβώς στιγμή και θέση, να βρέχει και να μην βρέχει.[5]
Αρχή του εξαιρουμένου μέσου
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η αρχή του εξαιρουμένου τρίτου ή του principium tertium exclusum είναι μια αρχή της παραδοσιακής λογικής που διατυπώθηκε κανονικά από τον Γκότφριντ Βίλχελμ Λάιμπνιτς ως: είτε το Α είναι Β είτε το Α δεν είναι Β. Διαβάζεται ως εξής: είτε το P είναι αληθές, είτε η άρνησή του ¬ P είναι.[6] Είναι επίσης γνωστό ως «tertium non datur» («Ένα τρίτο (πράγμα) δεν είναι»). Κλασικά θεωρείται ως μια από τις σημαντικότερες θεμελιώδεις αρχές ή νόμους της σκέψης (μαζί με τις αρχές της ταυτότητας, της μη αντίφασης και του επαρκούς λόγου).
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Jacoby, Jeff. "Lady Justice's blindfold." Boston.com. 10 May 2009. 25 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ Alpa, Guido (1994) General Principles of Law, Annual Survey of International & Comparative Law, Vol. 1: Is. 1, Άρθρο 2. από το Golden Gate University School of Law
- ↑ "Full Transcript: Jeff Flake’s Speech on the Senate Floor." New York Times. 24 Οκτωβρίου 2017. 25 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ Elwell, Frank W. "T. Robert Mathus's Principle ...." Αρχειοθετήθηκε 2023-03-03 στο Wayback Machine. Rogers State University. 2013. 25 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ "Great Philosophers." Oregon State University. 2002. 25 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ Whitehead, Alfred North (2005). Principia mathematica, by Alfred North Whitehead ... and Bertrand Russell.