Rheilffordd Corris
 | |
| Shed locomotifau Cyffordd Maespoeth ar ddechrau'r 1980au, gydag aelodau o Gymdeithas Rheilffordd Corris yn trwsio'r lein | |
| Ardal leol | Canolbarth Cymru |
| Terminws | (Gwreiddiol) Machynlleth ac Aberllefenni (Presennol) Cyffordd Maespoeth a Chorris |
| Gweithgaredd masnachol | |
| Enw | Cwmni Rheilffordd Corris |
| Adeiladwyd gan | Corris, Machynlleth & River Dovey Tramroad |
| Maint gwreiddiol | 2 tr 3 modf (686 mm) |
| Yr hyn a gadwyd | |
| Gweithredir gan | Cwmni Rheilffordd Corris Cyf, cefnogwyd gan Gymdeithas Rheilffordd Corris |
| Gorsafoedd | 2 |
| Hyd | 0.75 milltir |
| Maint 'gauge' | 2 tr 3 modf (686 mm) |
| Hanes (diwydiannol) | |
| 1859 | Opened (ceffyl) |
| 1879 | Newidiwyd i stêm |
| 1883 | Dechrau defnyddio stêm ar gyfer cludo teithwyr |
| 1930 | Diwedd cludo teithwyr |
| 1948 | Ceuwyd |
| Hanes (Cadwraeth) | |
| 1966 | Sefydlu Cymdeithas Rheilffordd Corris |
| 1970 | Agor Amgueddfa Rheilffordd Corris |
| 1971 | Adeiladu'r lein prawf |
| 1981 | Prynnu shed Maespoeth |
| 2002 | Ailgychwyn cludo teithwyr |
| 2005 | Ailgychwyn defnyddio trenau stêm |
Mae Rheilffordd Corris yn rheilffordd 2 droedfedd 3 modfedd o led yn rhedeg o dref Machynlleth tua'r gogledd i Gorris ac ymlaen i Aberllefenni. Roedd canghennau yn gwasanaethu chwareli Corris Uchaf, Aberllefenni, Ratgoed ac ar hyd dyffryn Afon Dulas.
Hanes
[golygu | golygu cod]Agorodd y rheilffordd ym 1859 fel "Tramffordd Corris, Machynlleth ac Afon Dyfi", yn cysylltu chwareli llechi Corris, Corris Uchaf ac Aberllefenni ag Afon Dyfi, lle llwythid y llechi i gychod o'r cei yn Nerwenlas a Morben, i'r de-orllewin o Fachynlleth. Ym 1864 newidiwyd yr enw i "Gwmni Rheilffordd Corris" a chaniatawyd trenau ar y rheilffordd. Caewyd y rhan rhwng Machynlleth a Derwenlas pan ddaeth y rheilffordd fawr i gymeryd ei lle. Ym 1878 prynwyd y rheilffordd gan yr Imperial Tramways Company o Lundain a ddechreuodd gario teithwyr a defnyddio trenau stêm. Ym 1887 ymestynnwyd y rheilffordd o Gorris i Aberllefenni.
Gyda chaead chwareli llechi, bu llai o ddefnydd ar y rheilffordd. Rhoddwyd y gorau i gario teithwyr ym 1931 a chaewyd y lein ym 1948.
Ym 1966 ffurfiwyd Cymdeithas Reilffordd Corris, gyda'r bwriad o ail-agor y lein. Yn ystod y 1980au ail-osodwyd y rheilffordd rhwng Cyffordd Maespoeth a Chorris, tua 1.6 km, a dechreuwyd rhedeg trenau. Yn 2002 ail-ddechreuwyd cario teithwyr. Bwriedir ymestyn y rheilffordd i gyfeiriad Machynlleth.
Y Ffordd
[golygu | golygu cod]
Y Gorsafoedd
[golygu | golygu cod]- Quay Ward - Glanfa ar afon Dyfi ym Morben, a oedd yn brif bwynt trawslwytho i'r dramffordd wreiddiol a gafodd ei chau yn y 1860au.
- Machynlleth - Y brif bwynt trawslwytho i garreg las a chyfnewidfa gyda Rheilffordd y Cambria.
- Ffridd Gate
- Croesiad Doldderwen
- Lliwdy
- Llwyngwern
- Esgairgeiliog
- Cyffordd Maespoeth - Dim ond i ddefnydd locomotif a cherbyd trên, nid oes gorsaf i'r teithwyr.
- Corris
- Garneddwen
- Aberllefenni
