Petrisen
| Petrisen | |
|---|---|
.jpg)
| |
| Dosbarthiad gwyddonol | |
| Teyrnas: | Animalia |
| Ffylwm: | Chordata |
| Dosbarth: | |
| Urdd: | Galliformes |
| Teulu: | Phasianidae |
| Genws: | Perdix |
| Rhywogaeth: | P. perdix |
| Enw deuenwol | |
| Perdix perdix (Linnaeus, 1758) | |
Mae'r Betrisen (Perdix perdix) yn aelod o deulu'r Phasianidae, y ffesantod. Mae'n nythu ar draws Ewrop a gorllewin Asia ond mae hefyd wedi ei ollwng yn fwriadol mewn rhannau eraill o'r byd, megis Gogledd America oherwydd ei fod yn boblogaidd gyda saethwyr.
Ar lawr y mae'r Betrisen yn nythu, yn aml ger ymylon caeau ŷd. Dodwyir hyd at 20 ŵy. Nid yw'r Betrisen yn aderyn mudol ac mae'n casglu yn heidiau yn y gaeaf, er nad yw'r niferoedd yn yr haid yn fawr fel rheol. Hadau yw'r prif fwyd, ond mae'r cywion yn cael eu bwydo ar bryfed.
Gellir adnabod y Betrisen yn weddol hawdd os ceir golwg dda arni. Mae'n aderyn canolig o ran maint, 28–32 cm o hyd, felly yn llai na'r Ffesant, gyda brown ar y cefn a llwyd ar y bol, wyneb oren a darn browngoch ar y bol. Nid oes fawr o wahaniaeth rhwng yr iâr a'r ceiliog.
Mae niferoedd y Betrisen wedi gostwng yn sylweddol yng Nghymru yn yr hanner can mlynedd diwethaf, yn ôl pob tebyg oherwydd newidiadau amaethyddol. Erbyn hyn mae'n aderyn eithaf prin mewn llawer o ardaloedd.
Hanesyddol
[golygu | golygu cod]Pan oeddwn yn fachgen ifanc yn y chwedegau ac yn mynd i saethu gyda fy nhad roeddwn yn gweld yr aderyn yma yn aml ond bellach mae yn aderyn gweddol brin yng Nghymru. Nid oeddwn yn disgwyl gweld yr aderyn yma wrth i mi deithio i Lanrwst ar draws fynydd Hiraethog. Mawrth 28, 2012. SH842550[1]
Dyma gofnodion o ddyddiadur DO Jones, Padog o’r un ardal:
- Awst 20fed 1934: Torri gwair hefo pladur yn Nghae Tan Ty. Cael andros o fraw — petrisen yn ymosod arnaf. Honno hefo nyth a llawer iawn o gywion bach yn y gwair. Dechrau torri gwair yn pen arall i'r cae. Dipio wyn a defaid yn twb dipio Ty Nant yn y Foty.[2]