Celsius
| Enghraifft o'r canlynol | System Ryngwladol o Unedau, System Ryngwladol o Unedau gydag enw arbennig, uned o dymheredd, uned sy'n deillio o UCUM, uned heb drosi safonol i SI, unit of Celsius temperature  |
|---|---|
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
Celsius yw graddfa uned fesur ar gyfer tymheredd[1][2]. Fel uned o'r System Ryngwladol o Unedau (SI) mae'n cael ei ddefnyddio ymhob gwlad ar draws y byd heblaw am Unol Daleithiau America a Liberia. Fe'i enwir ar ôl yr astromegydd o Sweden, Anders Celsius (1701–1744), a datblygodd graddfa tebyg ar gyfer mesur tymheredd. Yr enw swyddogol ar yr uned fesur oedd y ‘canradd’ neu ‘sentigred’ ond newidiwyd hyn yn 1948 mewn teyrnged i'w sefydlydd, Anders Celsius. Mae'r enw canradd yn gyfieithiad benthyg ar ddelw'r Saesneg centigrade o'r Lladin centum a olygir ‘100’ a gradus a olygir ‘gradd’.
Gall y gradd Celsius (°C) gyfeirio at dymheredd benodol ar y raddfa Celsius yn ogystal â uned i fesur tymheredd interval mathemategol, y gwahaniaeth rhwng dau dymeredd ac ansicrwydd.
Cyn 1954, roedd graddfa Celsius wedi'i seilio ar 0 °C ar gyfer pwynt rhewi dŵr a 100 °C ar gyfer y pwynt berwi dŵr ar 1 pwysedd wrth wraidd. Roedd hyn yn dilyn newid a gyflwynwyd yn 1743 gan Jean-Pierre Christin i wrthdroi graddfa thermometr Celsius (o ddŵr yn berwi ar radd 0 a rhew yn toddi ar 100 gradd). Mae'r raddfa hon yn cael ei addysgu'n eang mewn ysgolion heddiw.
Trwy gytundeb rhyngwladol, ers 1954 "gradd Celsius" mae'r uned graddfa Celsius yn cael eu diffinio gan sero absoliwt a phwynt triphlyg 'Vienna Standard Mean Ocean Water' (VSMOW), dŵr puro arbennig. Mae'r diffiniad hwn hefyd yn ymwneud yn fanwl gywir â graddfa Celsius i raddfa Kelvin, sy'n diffinio'r uned sylfaen SI o dymheredd thermodynamig gyda'r symbol K. Diffinnir sero, y tymheredd isaf posibl, wedi'i ddiffinio fel 0K a -273.15 °C yn union. Diffinnir tymheredd y pwynt driphlyg fel yn union 273.16 K (0.01 °C; 32.02 °F).[3] Mae hyn yn golygu bod gwahaniaeth tymheredd o un gradd Celsius ac un kelvin yn union yr un fath.[4]
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ "Celsius temperature scale". Encyclopædia Britannica. Cyrchwyd 19 Chwefror 2012.
Celsius temperature scale, also called centigrade temperature scale, scale based on 0 ° for the freezing point of water and 100 ° for the boiling point of water at 1 atm pressure.
- ↑ Helmenstine, Anne Marie (15 Rhagfyr 2014). "What Is the Difference Between Celsius and Centigrade?". Chemistry.about.com. About.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2015-04-02. Cyrchwyd 16 Mawrth 2015.
- ↑ "SI brochure, section 2.1.1.5". International Bureau of Weights and Measures. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 26 Medi 2007. Cyrchwyd 9 Mai 2008. Unknown parameter
|deadurl=ignored (help) - ↑ "Essentials of the SI: Base & derived units". Cyrchwyd 9 Mai 2008.
Dolenni allanol
[golygu | golygu cod]- NIST, Basic unit definitions: Kelvin
- The Uppsala Astronomical Observatory, History of the Celsius temperature scale
- TAMPILE, Comparison of temperature scales Archifwyd 2019-06-13 yn y Peiriant Wayback
- Trawsnewidydd C i F, Celsius to Fahrenheit Converter