Харезм

Харезм (фарсча خوارزم‎ - Xwārazm, озьбекче Xorazm, тюркмендже Horezm) - Аму Дарья озенининъ Арал денъизине тёкюльген еринде эр эки янында булунгъан, Озьбекистан ве Тюркменистан сынъырлары ичинде тарихий региондыр.

Археолог Сергей Толстовнынъ айткъанынен "Асиянынъ Мысыры" олгъан Харезм, тарихнынъ энъ эски чагъларындан берли медениет меркези олгъан ве озюне хас ичтимаий ве медений кимлигине саип олгъан. Харезм идареджилерине Харезмшах дениле эди. Аму Дарья онъ тарафында Кят, сол тарафында Урьгенч (Джурьджание) эки муим меркези бар эди.

Ислямнынъ къабулындан сонъ Харезмде илим ве эдебиятта буюк бир инкишаф олды. Могъол истилясына къадар Ислям дюньясынынъ энъ муим меркезлеринден бири алына кельди. Харезми ве Бируни киби эмиетли алимлер Харезмде догъып буюди. Эвеллери Харезмде Иран тиллерине аит олгъан харезм тили лаф этильген эди. XI ве XII асырларда регион Огъуз ве Къыпчакъ къабилелерининъ ерлешмесинен тюрклешти. Харезм тюрк тили ортагъа чыкъты. Могъол истилясындан сонъраки меркези Хиве олды.