بۆ ناوەڕۆک بازبدە

یاسای کێشکردن (ڕاکێشان)

لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە

یاسای ڕاکێشان بریتییە لە باوەڕێکی ڕۆحی بیری نوێ کە بیرکردنەوە ئەرێنییەکان یان نەرێنییەکان ئەزموونی ئەرێنی یان نەرێنی دەھێننە ناو ژیانی مرۆڤەوە. ئەم باوەڕە لەسەر ئەو بیرۆکەیە دامەزراوە کە مرۆڤەکان و بیرکردنەوەکانیان لە وزەی پاک پێکھاتوون و وزەی لەیەکچوو دەتوانێت وزەی لەیەکچوو ڕابکێشێت، بەمەش مرۆڤەکان دەتوانن تەندروستی، سامان یان پەیوەندییە کەسییەکانیان باشتر بکەن. ھیچ بەڵگەیەکی زانستی ئەزموونی نییە کە پشتگیری لە یاسای ڕاکێشان بکات و بە شێوەیەکی بەرفراوان بە زانستی ساختە دادەنرێت. لایەنگرانی پارادایمی ھێزی دەروون بە گشتی تەکنیکەکانی داڕشتنەوەی مەعریفی لەگەڵ دووپاتکردنەوە و بینینی داھێنەرانە تێکەڵ دەکەن بۆ سنووردارکردنی بیرکردنەوە ئەرێنی و گونجاوەکان و جێگەیان بە بیرکردنەوە نەرێنی و خۆ تێکدەرەکان.

پێکھاتەیەکی سەرەکی ئەم فەلسەفەیە ئەوەیە کە مرۆڤ بۆ ئەوەی بە شێوەیەکی کاریگەر شێوازی بیرکردنەوەی نەرێنی مرۆڤ بگۆڕێت، دەبێت ھەست بکات (لە ڕێگەی بینینی داھێنەرانە) کە دەیانەوێت ئەم گۆڕانکاریانە ڕوو بدەن. تێکەڵبوونی بیرکردنەوە ئەرێنییەکان و ھەستە ئەرێنییەکان ڕێگە بە مرۆڤ دەدات لە ڕێگەی یاسای وزەبەخشی پێشنیارەوە ئەزموون و دەرفەتە ئەرێنییەکان بکێشێت. یاسای کێشکردن(ڕاکێشان) ھیچ بنەمایەکی زانستی نییە و ناوی لێنراوە زانستی ساختە. ژمارەیەک توێژەران ڕەخنەیان لە خراپ بەکارھێنانی چەمکی زانستی لەلایەن ھەوادارانەوە گرتووە.

پرسی دارایی و سامان

[دەستکاری]

بانگەشەی ئەوە دەکرێت ئەگەر مرۆڤ بەردەوام بیری سەرکەوتنی ھەبێت، بەبێ گوێدانە دۆخی ڕاستەقینەی خۆی، ئەوا لە داھاتوودا ئەزموونی خۆشگوزەرانی و خۆشگوزەرانی دەکات، چونکە لایک لایک ڕادەکێشێت. ئەگەر مرۆڤ بەردەوام بیر لە ھەژاری بکاتەوە، ئەوا داھاتووی پەیوەست دەبێت بە ئەزموونی ھەژارییەوە. نموونەیەک کە لیزا نیکۆڵ لە فیلمی نھێنیدا ھاتووە ئەمەیە: ئەگەر ھەر جارێک سەیری پۆستەکەت دەکەیت، چاوەڕوانی فەسڵێک دەکەیت، پێشبینی چی بکە؟ بە دڵنیایییەوە پڕۆژە یاساکە لەوێ دەبێت. ھەموو ڕۆژێک دەچیتە دەرەوە و لە فەسڵەکان دەترسیت، ھەرگیز چاوەڕێی ئەوە ناکەیت ھیچ شتێکی باش ڕووبدات، بیر لە قەرزەکەت دەکەیتەوە، چاوەڕێی قەرزەکە دەکەیت. کەواتە قەرزەکە دێتە سەرت… دێت، چونکە یاسای ڕاکێشان ھەمیشە گوێڕایەڵی بیرکردنەوەکانتە. ئایا دڵخۆش و سوپاسگوزاری ئەو پارەیەی کە ھەتە؟ بانگەشەی ئەوە دەکرێت کە خێراترین ڕێگایە بۆ ڕاکێشانی پارەی زیاتر بۆ ناو ژیانت

تەندروستی جەستەیی و دەروونی

[دەستکاری]

ئیدیعای سەرەکی نووسەر ئەوەیە کە بیرکردنەوەکانمان دەتوانن ڕاستەوخۆ کاریگەری لەسەر تەندروستیمان ھەبێت و ئەمەش بەھۆی یاسای ڕاکێشانەوەیە. ئەوان پێیان وایە نیگەرانی و ترس و سترێس و بیرکردنەوە نەرێنییەکانی تر مرۆڤ نەخۆش دەکەن، لەکاتێکدا بیرکردنەوە ئەرێنییەکان سەبارەت بە دڵخۆشی و خۆشەویستی مرۆڤەکان تەندروست دەھێڵنەوە و تەنانەت نەخۆشییەکانیشی چارەسەر دەکەن. لایەنگرانی بانگەشەی ئەوە دەکەن کە بەشێکی گرنگی مانەوە لە تەندروست و چارەسەرکردنی نەخۆشی ئەوەیە کە بتوانیت خۆت بە تەندروستەوە خەیاڵ بکەیت. کاتێک بیر لە لیمۆ دەکەیتەوە یان باسی خواردنی دەکەیت، لیکت لێدێت و ئەگەر بیر لە تەندروستی یان نەخۆشی بکەیتەوە جەستە کاردانەوەی دەبێت بەرامبەری.

مێژوو

[دەستکاری]

بزووتنەوەی بیری نوێ لە سەرەتای سەدەی نۆزدەھەمەوە بە فێرکارییەکانی فینێس کویمبی دەستی پێکرد. لە سەرەتای ژیانیدا تووشی نەخۆشی سیل بووە. بەداخەوە چارەسەری ماددە ھۆشبەرەکان سەری نەگرت، بۆیە بڕیاریدا لە زێدی خۆیەوە کە لوبنان بوو، بچێتە نیو ھامپشایر. تەندروستی خۆی وەرگرتەوە و چاک بووەوە. دەستی کرد بە لێکۆڵینەوە لە بابەتی عەقڵ بەرامبەر بە جەستە. ھەرچەندە ھەرگیز زاراوەی یاسای ڕاکێشانی بەکارنەھێناوە، بەڵام وەسفە بنەڕەتییەکانی ھاوشێوە بوون، بەڵام تەنھا تایبەت بوون بە تەندروستی:کێشەکە لە عەقڵدایە، چونکە جەستە تەنھا ماڵی عەقڵە و بەھاکەی بە پشتبەستن بە گرنگییەکەی دیاری دەکەین؛ کەواتە ئەگەر عەقڵت لەلایەن دوژمنێکی شاراوە، بە زانست یان بەبێ زانیاری، گۆڕاوە بۆ باوەڕ، دەبێت وەک جۆرێک لە نەخۆشی مامەڵەی لەگەڵ بکەیت. بەم تیۆرە، یان ڕەنگە ڕاستییەکە، چاوم بە دوژمنەکەت کەوتووە و تەندروستی و بەختەوەریم بەدەست ھێناوەتەوە. من ئەمە ھەندێک جار بە شێوەیەکی دەروونی و ھەندێک جار بە زارەکی دەکەم تا ئەو کاتەی چەواشەکارییەکان ڕاست دەکەمەوە و ڕاستییەکان چەسپێنم و ڕاستییەکە خۆی چارەسەرە. لە ساڵی ١٨٧٧ دەستەواژەی یاسای ڕاکێشان لە کتێبێکدا بڵاوکرایەوە کە زانای ڕووسی، ھێلێنا بلاڤاتسکی نووسیویەتی. کتێبەکەی بە عیرفانی نھێنی و کۆن دەکۆڵێتەوە.

لە کۆتایی سەدەی نۆزدەھەمدا ئەم دەستەواژەیە لەلایەن نووسەرانی بزووتنەوەی ھزری نوێ بەکارھێنرا. وەک پرێنتیس مولفۆرد و ڕالف والدۆ تراین، بەڵام بۆ ئەوان یاسای ڕاکێشان نەک تەنھا کاریگەری لەسەر تەندروستی ھەبوو، بەڵکو کاریگەری لەسەر ھەموو لایەنەکانی ژیان ھەبوو. ئەم بابەتە لە سەدەی بیستەمدا بایەخێکی زۆری پێدرا و لە زۆر کتێبدا باسی لێوەکرا کە ھەندێکیان لە پڕفرۆشترین کتێبەکانی مێژوودان. بیربکەرەوە و دەوڵەمەند بە (١٩٣٧) لە نووسینی ناپلیۆن ھیڵ و دەتوانیت خۆت چاک بکەیتەوە (١٩٨٤) لە نووسینی لویس ھای. ھەرچەندە بزووتنەوەی سەردەمی نوێ زۆر بیرۆکەی نوێی وەرگرتووە، لەوانەش یاسای ڕاکێشان، بەڵام یاسای ڕاکێشان وەک چەمکێکی فەلسەفەی بیری نوێ دەمێنێتەوە. ساڵی ٢٠٠٦ لەگەڵ بڵاوبوونەوەی فیلمی ڕەعز، یاسای ڕاکێشان سەرنجی زۆری بۆ لای خۆی ڕاکێشا. ھەروەھا لە ساڵی ٢٠٠٧ ئەم فیلمە وەک کتێبێک بڵاوکرایەوە. ئەم فیلم و کتێبە سەرنجی زۆری لە میدیاکاندا ڕاکێشا. ھەروەھا کتێبەکەی ڕۆندا بێرن کاریگەرییەکی زۆری لەسەر دروستکردنی فیلمی نھێنی ھەبوو کە کەیتی ھۆڵمز ڕۆڵی سەرەکی تێدا دەگێڕێت

ئەمانەش ببینە

[دەستکاری]

سەرچاوەکان

[دەستکاری]