Jump to content

Anarkismo

Gikan sa Wikipedia, ang gawasnong ensiklopedya

Ang anarkismo usa ka politikal nga pilosopiya ug kalihukan nga supak sa tanang porma sa awtoridad ug nagtinguha nga wagtangon ang mga institusyon nga giangkon niini nga nagmintinar sa dili kinahanglan nga pagpamugos ug hierarchy, kasagaran naglakip sa estado ug kapitalismo. Ang anarkismo nagpasiugda alang sa pag-ilis sa estado sa walay estado nga mga katilingban ug boluntaryong libreng mga asosasyon. Isip usa ka kalihokan sa wala nga bahin sa kasaysayan, kini nga pagbasa sa anarkismo gibutang sa pinakalayo nga wala sa politikanhong spectrum, kasagaran gihulagway nga libertarian nga pako sa sosyalistang kalihukan (libertarian socialism).

Bisan tuod ang mga timailhan sa anarkista nga mga ideya makita sa tibuok kasaysayan, ang modernong anarkismo mitumaw gikan sa Enlightenment. Sa ulahing bahin sa ika-19 ug sa unang mga dekada sa ika-20 nga siglo, ang anarkista nga kalihukan milambo sa kadaghanang bahin sa kalibutan ug adunay dakong papel sa mga pakigbisog sa mga mamumuo alang sa kagawasan. Nagkalainlain nga anarkista nga mga tulunghaan sa panghunahuna nga naporma niining panahona. Ang mga anarkista miapil sa daghang mga rebolusyon, labi na sa Paris Commune (1871), ang Gubat Sibil sa Russia (1917-1922) ug ang Gubat Sibil sa Espanya (1936-1939), kansang katapusan nagtimaan sa katapusan sa klasikal nga panahon sa anarkismo. Sa katapusang mga dekada sa ika-20 ug ngadto sa ika-21 nga siglo, ang anarkista nga kalihukan nabanhaw pag-usab, nga nagkadako sa pagkapopular ug impluwensya sulod sa mga kalihukang anti-kapitalista, anti-gubat ug anti-globalisasyon.

Ang mga anarkista naggamit ug lain-laing mga pamaagi, nga kasagarang mabahin ngadto sa rebolusyonaryo ug ebolusyonaryong estratehiya; adunay mahinungdanong pagsapaw tali sa duha. Ang ebolusyonaryong mga pamaagi naningkamot sa pagsundog kon unsa kaha ang anarkista nga katilingban, apan ang mga rebolusyonaryong taktika, nga sa kasaysayan nahimong bayolente, nagtumong sa pagpukan sa awtoridad ug sa estado. Daghang bahin sa sibilisasyon sa tawo ang naimpluwensyahan sa anarkista nga teorya, pagsaway, ug praktis.

Anarkista

[usba | usba ang wikitext]

Tan-awa usab

[usba | usba ang wikitext]

Mga pakisayran

[usba | usba ang wikitext]