Wikipedia:Na današnji dan/maj

januar - februar - mart - april - maj - juni - juli - august - septembar - oktobar - novembar - decembar

Danas je petak, 30. august 2024

1. maj

Međunarodni praznik rada

1707 – Stupanjem na snagu Zakona o Uniji između Engleske i Škotske nastala Kraljevina Velika Britanija.
1753 – Švedski botaničar Carl von Linné objavio Species Plantarum, što se računa kao početak biljne taksonomije.
1900 – Izašao prvi broj časopisa Behar (na slici).
1994 – U Bologni od posljedica nesreće na stazi umro Ayrton Senna, brazilski vozač i trostruki svjetski prvak u Formuli 1.
2004 – Estonija postala članica Evropske unije.

Obližnji datumi:

vidi - diskusija - uredi - historija

2. maj

1519 – Umro Leonardo da Vinci (na slici), italijanski kipar, naučnik i slikar.
1967 – U Stockholmu počeo rad Međunarodni sud za ratne zločine, koji je kasnije presudio da su SAD krive za agresiju na Vijetnam.
1990 – Afrički nacionalni kongres Nelsona Mandele i vlada Južne Afrike u Cape Townu počeli razgovore o okončanju vlasti bijele manjine u toj zemlji.
1992 – Rat u BiH: Jedinice JNA zadržale predsjednika Predsjedništva BiH Aliju Izetbegovića u Lukavici, ali su u okršajima po Sarajevu doživjele poraz; od ovog dana počela je 4-godišnja opsada Sarajeva.
1995 – Završena operacija "Bljesak". Dalekometni artiljerijski napad samoproglašene Republike Srpske Krajine na Zagreb.
1997 – Tony Blair, u dobi od 44 godine, postao najmlađi britanski premijer u 185 godina.

Obližnji datumi:

vidi - diskusija - uredi - historija

3. maj

Svjetski dan slobode štampe

1481 – Umro Mehmed II, sultan Osmanlijskog Carstva.
1493 – Papa Aleksandar VI objavio prvu bulu, Inter caetera, kojom je podijelio Novi svijet između Španije i Portugala.
1616 – Umro najpoznatiji engleski dramatičar i komediograf William Shakespeare (na slici), autor Romea i Julije i Hamleta.
1791 – Poljski Sejm proglasio "Majski ustav", prvi moderni ustav u Evropi.
1898 – Rođena Golda Meir, izraelska političarka i premijerka.

Obližnji datumi:

vidi - diskusija - uredi - historija

4. maj

1904 – SAD počele izgradnju Panamskog kanala.
1929 – Rođena Audrey Hepburn (na slici), američka glumica.
1951 – Rođen Jackie Jackson, američki pjevač.
1979 – Margaret Thatcher postala prva žena premijer Ujedinjenog Kraljevstva.
1980 – Umro maršal Josip Broz Tito, jugoslavenski političar, suosnivač Pokreta nesvrstanih zemalja.

Obližnji datumi:

vidi - diskusija - uredi - historija

5. maj

1747 – Rođen Leopold II, njemačko-rimski car, ugarsko-hrvatski i češki kralj.
1818 – Rođen Karl Marx, njemački filozof i politički teoretičar.
1821 – Umro Napoléon Bonaparte (na slici), francuski car.
1835 – U Belgiji otvorena prva željeznička pruga u kontinentalnoj Evropi, i to od Bruxellesa do Mechelena.
1864 – Umro Henryk Sienkiewicz, poljski književnik.

Obližnji datumi:

vidi - diskusija - uredi - historija

6. maj

1870 – Rođen Safvet-beg Bašagić, bh. književnik, pjesnik, prevodilac i političar.
1889 – Eiffelov toranj (na slici) zvanično otvoren za javnost.
1942 – Umro Hasan Kikić, bh. književnik.
2001 – Papa Ivan Pavao II tokom posjete Siriji posjetio džamiju, čime je postao prvi papa koji je ušao u džamiju.
2007 – Umro Đorđe Novković, hrvatski kompozitor.

Obližnji datumi:

vidi - diskusija - uredi - historija

7. maj

1892 – Rođen maršal Josip Broz Tito (na slici), jugoslavenski predsjednik i državnik, suosnivač Pokreta nesvrstanih zemalja.
1901 – Rođen Gary Cooper, američki glumac.
1919 – Rođena Eva Perón, argentinska političarka.
1946 – Osnovana kompanija Tokyo Telecommunications Engineering, koja je kasnije postala poznata pod novim nazivom, Sony.
1993 – Srpski nacionalisti minirali Ferhat-pašinu džamiju u Banjoj Luci.

Obližnji datumi:

vidi - diskusija - uredi - historija

8. maj

Dan pobjede u Evropi

1794 – Umro Antoine Lavoisier, francuski hemičar.
1880 – Umro Gustave Flaubert, francuski književnik, poznat po romanu Gospođa Bovary.
1884 – Rođen Harry Truman, američki političar i 33. predsjednik SAD-a (na slici).
1945 – Drugi svjetski rat: Njemačke snage prihvatile bezuvjetnu predaju.
1975 – Rođen Enrique Iglesias, španski pop-pjevač.

Obližnji datumi:

vidi - diskusija - uredi - historija

9. maj

Dan pobjede nad fašizmom

1502 – Kristofor Kolumbo napušta Španiju i odlazi na četvrto, posljednje putovanje u "Novi svijet".
1805 – Umro Friedrich Schiller (na slici), njemački pjesnik i historičar.
1874 – Rođen Howard Carter, britanski arheolog, pronalazač Tutankhamonove grobnice.
1931 – Umro Albert Abraham Michelson, američki fizičar poljskog porijekla.
1945 – Drugi svjetski rat: Crvena armija ulazi u Prag (kapitulacija nacističkih okupacionih snaga); ratificirana bezuvjetna kapitulacija Nacističke Njemačke.

Obližnji datumi:

vidi - diskusija - uredi - historija

10. maj

1503 – Kristofor Kolumbo i njegova posada postali prvi Evropljani koji su kročili na Kajmanska ostrva.
1774 – Umro Luj XV, kralj Francuske. Naslijedio ga je Luj XVI (na slici).
1876 – Rođen Ivan Cankar, slovenski književnik.
1940 – Drugi svjetski rat: Njemačka napada Belgiju, Holandiju i Luksemburg.
1960 – Rođen Bono, irski kantautor i pjevač grupe U2.

Obližnji datumi:

vidi - diskusija - uredi - historija

11. maj

330 – Posvećen Konstantinopolj kao novi glavni grad Rimskog carstva, poslije poznat kao Carigrad, a danas kao Istanbul.
1916 – Umro Max Reger (na slici), njemački kompozitor.
1981 – Umro Bob Marley, najpoznatiji predstavnik reggae muzike.
1904 – Rođen Salvador Dalí, španski slikar, pisac, dizajner, autor filmova i jedna od ključnih ličnosti nadrealizma.
1941 – Rođen Esad Jogić, bh. novinar i književnik.

Obližnji datumi:

vidi - diskusija - uredi - historija

12. maj

1820 – Rođena Florence Nightingale, britanska bolničarka i humanitarna radnica.
1884 – U Pragu umro češki kompozitor Bedřich Smetana (na slici), autor kompozicije Vltava.
1911 – Umro Vasilij Osipovič Ključevski, ruski historičar i pisac.
1942 – Drugi svjetski rat: Druga bitka za Harkiv.
1967 – U dvorani Queen Elizabeth Hall u Londonu britanska grupa Pink Floyd održala prvi kvadrofonijski rock koncert u historiji.

Obližnji datumi:

vidi - diskusija - uredi - historija

13. maj

1717 – Rođena Marija Terezija (na slici), austrijska nadvojvotkinja, kraljica Mađarske i Češke, rimsko-njemačka carica.
1940 – Drugi svjetski rat: Počinje njemačka okupacija Francuske.
1961 – Umro Gary Cooper, američki glumac.
1961 – Rođen Dennis Rodman, američki košarkaš.
2006 – Umro Jaroslav Pelikan, američki historičar.

Obližnji datumi:

vidi - diskusija - uredi - historija

14. maj

1872 – Rođen Mihail Cvet, ruski botaničar.
1922 – Rođen Franjo Tuđman, hrvatski državnik i historičar, prvi predsjednik samostalne Republike Hrvatske.
1948 – Odlukom UN-a uspostavljena cionistička država Izrael.
1973 – Lansirana prva američka svemirska stanica, Skylab.
1998 – Umro Frank Sinatra (na slici), američki glumac i pjevač.

Obližnji datumi:

vidi - diskusija - uredi - historija

15. maj

1756 – Počeo Sedmogodišnji rat između Engleske i Francuske.
1859 – Rođen Pierre Curie, francuski fizičar i dobitnik Nobelove nagrade za fiziku 1903.
1886 – Umrla Emily Dickinson, američka pjesnikinja (na slici).
1992 – Sukob JNA i pripadnika TO Tuzla u Tuzli.
2007 – Umrla Yolanda King, američka glumica i kćerka Martina Luthera Kinga.

Obližnji datumi:

vidi - diskusija - uredi - historija

16. maj

1770 – Vjenčani Marija Antoaneta Austrijska (na slici) i dofen Luj August, budući Luj XVI.
1845 – Rođen Ilja Iljič Mečnikov, ruski biolog, dobitnik Nobelove nagrade za medicinu 1908.
1953 – Umro Jean Baptiste Reinhardt, belgijski džez-muzičar.
1967 – Nakon Šestodnevnog rata Jerusalem pripojen Izraelu.
2005 – Kuvajt daje pravo glasa ženama.

Obližnji datumi:

vidi - diskusija - uredi - historija

17. maj

1395 – Pod nerazjašnjenim okolnostima umrla Marija Anžuvinska, kraljica Ugarske i Hrvatske.
1727 – Nakon 2 godine samostalne vladavine umrla Katarina I Aleksejevna (na slici), carica Rusije.
1808 – Napoleon Bonaparte naredio pripajanje Papinskih država Francuskoj.
1950 – Rođen Janez Drnovšek, slovenski političar.
1995 – Jacques Chirac inauguriran kao novi predsjednik Francuske.

Obližnji datumi:

vidi - diskusija - uredi - historija

18. maj

Međunarodni dan muzeja

1048 – Rođen Omar Hajjam, perzijski matematičar, pjesnik i filozof.
1910 – Zemlja prošla kroz rep Halleyeve komete.
1911 – Umro Gustav Mahler, austrijski kompozitor.
1918 – Rođen Naim ef. Hadžiabdić, bosanskohercegovački reisu-l-ulema.
1920 – Rođen papa Ivan Pavao II (na slici).
1944 – Drugi svjetski rat: Nakon 4 mjeseca teških borbi pobjedom Saveznika, ali uz velike gubitke, okončana Bitka za Monte Cassino.

Obližnji datumi:

vidi - diskusija - uredi - historija

19. maj

1536 – Pogubljena Anne Boleyn, druga supruga engleskog kralja Henrika VIII.
1635 – Francuska u Tridesetogodišnjem ratu objavila rat Španiji.
1649 – Prvi put upotrijebljen naziv Commonwealth, kojim je Oliver Cromwell označio englesku republiku.
1881 – Rođen Mustafa Kemal Atatürk (na slici), turski političar i državnik, osnivač moderne Turske.
1930 – Bjelkinje u Južnoafričkoj Republici dobile pravo glasa.
1991 – U Hrvatskoj održan referendum o nezavisnosti.

Obližnji datumi:

vidi - diskusija - uredi - historija

20. maj

1506 – Umro Kristofor Kolumbo (na slici), italijanski istraživač i trgovac koji je 1492. doplovio do Amerike.
1799 – Rođen Honoré de Balzac, francuski pisac.
1902 – SAD priznale nezavisnost Kube.
1941 – Drugi svjetski rat: Njemačke snage izvršile invaziju na grčko ostrvo Kretu.
2002 – Istočni Timor proglašen nezavisnom državom.

Obližnji datumi:

vidi - diskusija - uredi - historija

21. maj

996 – Oton III krunisan za cara Svetog Rimskog Carstva.
1471 – Rođen Albrecht Dürer, njemački slikar i grafičar.
1527 – Rođen Filip II (na slici), kralj Španije, Portugala i Engleske.
1991 – U atentatu ubijen Rajiv Gandhi, indijski premijer i sin Indire Gandhi.
2003 – Sjeverni Alžir pogodio zemljotres od 6,8 stepeni, u kojem je stradalo 2.266 žrtava.

Obližnji datumi:

vidi - diskusija - uredi - historija

22. maj

1859 – Rođen Arthur Conan Doyle (na slici), britanski autor kriminalističkih romana, najpoznatiji kao "otac" Sherlocka Holmesa i dr. Watsona.
1885 – Umro Victor Hugo, francuski pisac.
1939 – Hitler i Mussolini potpisali "Čelični pakt" o desetogodišnjem vojnom i političkom savezu Njemačke i Italije.
1960 – Najsnažniji zemljotres ikad zabilježen (9,5 po Richteru) pogodio Čile.
1967 – 323 osobe poginule u požaru u Bruxellesu.
1992 – Bosna i Hercegovina primljena u Ujedinjene nacije.

Obližnji datumi:

vidi - diskusija - uredi - historija

23. maj

1430 – Ivana Orleanska (na slici) zarobljena i predana Englezima, koji su je potom izveli na crkveni sud i 1431. osudili na smrt i spalili na lomači.
1857 – Umro Augustin Louis Cauchy, francuski matematičar.
1891 – Rođen Pär Lagerkvist, švedski književnik.
1915 – Italija objavila rat Austro-Ugarskoj, napuštajući neutralnost u Prvom svjetskom ratu.
1949 – Utemeljena Savezna republika Njemačka, sa Bonnom kao glavnim gradom.

Obližnji datumi:

vidi - diskusija - uredi - historija

24. maj

1543 – Umro Nikola Kopernik, poljski astronom.
1819 – Rođena kraljica Viktorija (na fotografiji), kraljica Ujedinjenog Kraljevstva Velike Britanije i Irske (1837–1901) i carica Indije (1877–1901).
1844 – Izumitelj telegrafa Samuel Finley Breese Morse poslao prvu telegrafsku poruku na udaljenost od 65 km, iz Washingtona u Baltimore. Poruka je glasila: "Šta je to Bog uradio?"
1940 – Igor Sikorski izveo prvi uspješan let helikopterom s jednim rotorom.
1993 – Eritreja stekla nezavisnost od Etiopije poslije 30 godina građanskog rata.

Obližnji datumi:

vidi - diskusija - uredi - historija

25. maj

1803 – Rođen Ralph Waldo Emerson (na slici), američki filozof, esejist i pjesnik.
1950 – Na sceni Narodnog pozorišta u Sarajevu Sarajevski balet izveo svoju prvu samostalnu predstavu.
1974 – Umro Gabrijel Jurkić, bosanskohercegovački slikar i jedan od najznačajnijih impresionista na ovim prostorima.
1995 – Masakr na Kapiji, poznat i kao Zločin nad tuzlanskom mladosti.
2002 – U padu aviona kineske aviokompanije China Airlines u Tajvanskom prolazu poginulo 225 putnika i članova posade.

Obližnji datumi:

vidi - diskusija - uredi - historija

26. maj

1421 – Umro Mehmed I, sultan Osmanlijskog Carstva.
1865 – Predajom posljednje jedinice Konfederacije završio je Američki građanski rat.
1943 – Rođen Ismet Bekrić, bosanskohercegovački književnik, poznat po djelima namijenjenim djeci.
1972 – U Moskvi potpisan prvi sporazum SSSR-a i SAD-a o ograničenju strategijskog nuklearnog naoružanja.
2002 – Francusko-poljski režiser Roman Polanski (na slici) osvojio Zlatnu palmu na filmskom festivalu u Cannesu za film Pijanist.

Obližnji datumi:

vidi - diskusija - uredi - historija

27. maj

1840 – Umro Niccolò Paganini, italijanski violinist i kompozitor.
1868 – Rođen Aleksa Šantić (na slici), bh. pjesnik.
1941 – Drugi svjetski rat: u sjevernom Atlantiku potopljen ratni brod Bismarck, najveći njemački brod te vrste u historiji. Stradalo 2.100 ljudi.
1992 – Masakr na Markalama: granate ispaljene sa srpskih položaja ubile civile koji su na tržnici pokušavali nabaviti sredstva i hranu da prežive još nekoliko dana.
1999 – Međunarodni sud za ratne zločine u Haagu optužio predsjednika SR Jugoslavije Slobodana Miloševića i još četvoricu najviših funkcionera Jugoslavije i Srbije za zločine protiv čovječnosti i ratne zločine.

Obližnji datumi:

vidi - diskusija - uredi - historija

28. maj

1871 – Pad Pariske komune.
1937 – Franklin D. Roosevelt službeno otvorio za saobraćaj most "Golden Gate" (na slici) u San Francisku.
1962 – Rođen Branko Đurić, bosanskohercegovačko-slovenski glumac, režiser i muzičar.
1995 – Poginuo bosanskohercegovački ministar vanjskih poslova Irfan Ljubijankić kad je helikopter u kojem se nalazio oboren raketom u blizini Cetingrada.
1999 – Nakon što je avijacija NATO-a pojačala napade na SR Jugoslaviju, jugoslavenski predsjednik Slobodan Milošević prihvatio uvjete zapadnih zemalja za prekid bombardiranja.

Obližnji datumi:

vidi - diskusija - uredi - historija

29. maj

1453 – Turska vojska, sa sultanom Mehmedom II na čelu, zauzela Konstantinopolj i u borbi ubila cara Konstantina XI Paleologa.
1829 – Umro Humphry Davy (na slici), britanski hemičar.
1875 – Rođen Svetozar Ćorović, bosanskohercegovački prozni i dramski pisac.
1953 – Novozelandski alpinista Edmund Hillary i Nepalac (Sherpa) Tenzing Norgay postali prvi ljudi u historiji koji su osvojili najviši vrh na Zemlji, Mount Everest (8.848 m) u Himalajima.
1992 – Nakon granatiranja sa srpskih položaja, srušena i zapaljena džamija Magribija na Marindvoru u Sarajevu.

Obližnji datumi:

vidi - diskusija - uredi - historija

30. maj

1431 – Pod optužbama za herezu i vještičarenje, u Rouenu na lomači spaljena Ivana Orleanska (na slici), francuski vojskovođa i kasnije svetica.
1913 – Potpisan Londonski mir, kojim je okončan Prvi balkanski rat.
1959 – Rođen Blaž Slišković, bosanskohercegovački nogometaš i nekadašnji selektor reprezentacije BiH.
1984 – Umro Šukrija Pandžo, bosanskohercegovački književnik.
1992 – Ujedinjene nacije izglasale embargo protiv krnje Jugoslavije (Srbije i Crne Gore).

Obližnji datumi:

vidi - diskusija - uredi - historija

31. maj

Svjetski dan nepušenja; Dan bijelih traka

1773 – Rođen Ludwig Tieck, njemački književnik.
1809 – Umro Joseph Haydn (na slici), austrijski kompozitor i dirigent.
1924 – Kina priznala SSSR.
1992 – Masakr u Vrhpolju kod Sanskog Mosta.
2004 – Slijetanjem na aerodrom "Charles de Gaulle" u Parizu, nadzvučni avion Concorde francuske kompanije Air France obavio svoj posljednji let. Četiri takva aviona bit će izložena u muzejima u Francuskoj, a peti na tom pariskom aerodromu.

Obližnji datumi:

vidi - diskusija - uredi - historija

januar - februar - mart - april - maj - juni - juli - august - septembar - oktobar - novembar - decembar