Kārlis Skalbe
| Kārlis Skalbe | |
|---|---|
 | |
| Rođenje | 7. novembar 1879. Vidzeme, Ruska Imperija |
| Smrt | 14. april 1945 (65 godina) Stockholm, Švedska |
| Zanimanje | pisac, pjesnik, aktivista |
| Nacionalnost | Latvijac |
| Nagrade | Orden triju zvijezda, Orden litvanskog velikog vojvode Gediminasa |
Kārlis Skalbe (7. novembra 1879 – 14. aprila 1945) bio je latvijski pisac, pjesnik i aktivist. Najpoznatiji je po svoje 72 bajke, koje su napisane za odrasle. Zvali su ga "Kralj bajki",[1] a njegove riječi Tēvzemei un Brīvībai (Za domovinu i slobodu) ispisane su na spomeniku slobode u Rigi.[2]
Djetinjstvo i školovanje
[uredi | uredi izvor]Skalbe je rođen u župi Vecpiebalga u središtu pokrajine Vidzeme. Njegov otac Jānis bio je kovač, a majka Ede je, kao i njegov otac, bila rodom iz Piebalge. Skalbovi su imali desetero djece, od kojih je Kārlis bio najmlađi; petero njegove braće i sestara umrlo je u djetinjstvu.[3]
Skalbeovi roditelji bili su pobožni kršćani. Otac mu je bio strastveni čitatelj savremenih djela i Biblije, koju je znao citirati napamet, te izvrstan pripovjedač. Skalbe je također sa sedam godina naučio čitati, a naučila ga je majka. Skalbeova majka preuzela je domaćinstvo kada mu je otac umro u 55. godini, kada je Skalbe imao samo 8 godina. Sredstva su im bila skromna – Skalbejeva majka radila je kod susjeda kao pomoćna radnica. Snagu je našla u vjeri; bila je aktivna članica društva Herrnhuter Brüdergemeine, posjećivala sastanke i bogoslužja, a navodno je bila i izvrsna pjevačica. Njezina religioznost snažno je utjecala na mladog Skalbea, koji je kasnije ovo razdoblje svog djetinjstva uprizorio u pjesmi Gurstot (Umoran), koja je dio zbirke Cietumnieka sapņi (Zatvorenikov san).
Skalbe je prvi put počeo pohađati školu u župi Veļķe koju je pohađao između 1887. i 1890. godine, a najdraži predmet bio mu je proučavanje Biblije. S poezijom se nije prvi put susreo u školi, već tokom četiri pastirska ljeta, kada je u svom krevetu ispod madraca od sijena pronašao knjigu pjesama Pēterisa Carinska, lirskog pjesnika aktivnog tokom 1860-ih i 1870-ih godina. Skalbe je svoju prvu pjesmu napisao s 12 godina, a ubrzo nakon toga napisao je i svoju prvu bajku.
Od 1890. do 1895. Skalbe je pohađao zbornu školu u Vecpiebalgi, gdje je njegova sestra Līze pomogla platiti njegovo obrazovanje. Među njegovim kolegama iz razreda bili su H. Albāts, koji je postao diplomat, i Jānis Roze, koji je postao izdavač knjiga, čija prva izdavačka kuća djeluje i danas. Skalbe je nastavio proučavati religiju, naučio pisati eseje, učio o romanima Turgenjeva i Dostojevskog koji su snažno utjecali na njega.
Karijera
[uredi | uredi izvor]Radio je kao nastavnik i novinar. Nakon revolucije 1905. selio se u Švicarsku, Finsku i Norvešku. U Latviju se vratio 1909, a kasnije je zbog revolucionarnih aktivnosti bio u zatvoru na 18 mjeseci. Godine 1916. borio se kao Latvijski Strijelac. U Latviji je ostao do 1944, kada je postalo jasno da će SSSR ponovno okupirati Latviju. Potom se preselio u Švedsku, gdje je umro nekoliko mjeseci kasnije.[4]
Godine 1987. u njegovom bivšem ljetnikovcu otvoren je javni muzej posvećen njegovom životu i radu.[5] Skalbe je tokom života dobio Orden triju zvijezda 3. stupnja i Orden litvanskog velikog vojvode Gediminasa.
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ Rubulis, Aleksis (1970). Baltic Literature: A Survey of Finnish, Estonian, Latvian, and Lithuanian Literatures. University of Notre Dame Press. str. 125.
- ^ "Monument of Freedom". Arhivirano s originala, 15. 5. 2008. Pristupljeno 27. 1. 2008.
- ^ Ērnmanis, P. biographer, Kārlis Skalbe—Kopoti Raksti (Collected Works). Auseklis (UNRRA authorized), Stuttgart, 1947.
- ^ Eksteins, Modris (1999). Walking Since Daybreak: A Story of Eastern Europe, World War II, and the Heart of Our Century. Houghton Mifflin Books. str. 101. ISBN 0-618-08231-X.
- ^ "KARLIS SKALBE MEMORIAL MUSEUM "SAULRIETI"". Arhivirano s originala, 1. 12. 2002. Pristupljeno 27. 1. 2008.