Gandhi (1982)

Gandhi
Originalni poster za film
Režiser	Richard Attenborough
Producent	Richard Attenborough Michael Stanley-Evans Rani Dube
Scenarist(i)	John Briley
Uloge	Ben Kingsley Candice Bergen John Gielgud Martin Sheen Edward Fox Trevor Howard Ian Charleson
Muzika	Ravi Shankar
Žanr	drama, biografija
Kinematografija	Ronnie Taylor Billy Williams
Montaža	John Bloom
Produkcija	International Film Investors
Distributer	Columbia Pictures
Premijera	2. decembar 1982.
Trajanje	191 minuta
Zemlja	Ujedinjeno Kraljevstvo
Jezik	engleski
Budžet	22 miliona dolara
Zarada	52,7 miliona dolara

Gandhi biografski je film snimljen 1982. baziran na životu Mohandasa Karamchanda Gandhija, koji je vodio pokret nenasilnog otpora protiv britanske kolonijalne vladavine u Indiji tokom prve polovine 20.-og vijeka. Režiser i producent filma je bio sir Richard Attenborough a glavnu ulogu je tumačio Ben Kingsley kao Gandhi. Oni su obojica osvojili nagrade Oskara za svoj rad na ovom filmu. Film je također osvojio nagradu Oskara za najbolji film osvojivši ih ukupno 8 u različitim kategorijama. To je bila međunarodna ko-produkcija između filmskih kompanija Indije i Velike Britanije. Film je imao premijeru u New Delhiju 30. novembra 1982. Scenarij Gandhija se može nabaviti kao štampana knjiga. Film počinje sa izjavom autora filma objašnjavajući njihov pristup problemu snimanja Gandhijeve složene životne priče: radnja počinje sa atentatom na Gandhija 30. januara 1948. i sa njegovom sahranom. Nakon večernje molitve, stari Gandhi uz teškoće i pomoć ostalih izlazi u svoju večernju šetnju da se susretne sa velikim brojem obožavalaca i poštovalaca. Jedan od ovih posjetilaca, Nathuram Godse, puca mu pravo u prsa. Gandhi uzvikuje historijsko, "Oh, Bože!" ("Hē Ram!"), i zatim pada mrtav.

Radnja

Prvi dio

New Delhi, Indija, 30. januar 1948. nad Mahatmom Gandhijem je izvršen atentat i održan je državni pogreb.

Južna Afrika, 1893. Gandhi, mladi indijski advokat, izbačen je iz voza zato što je putovao prvom klasom, što nije bilo dopušteno za njegovu rasu. Pod zastavom Indijske partije kongresa Južne Afrike, on odlučuje da protestuje protiv tretmana indijskih imigranata, uz pomoć jednog indijskog biznismena, g. Khana. Nakon što Gandhi ohrabruje narod da spale isprave usprkos zakonu, policija ga premlaćuje a Khan je uhapšen. Britanske novine su izvještavale o incidentu. G. Walker, američki novinar, zainteresirao se za Gandhijevu stvar i posjećuje ga u njegovom ashramu. Gandhi održava govor u prepunoj sali, pozivajući na nenasilni otpor generalu Smutsu koji je predložio promjene u zakonu o segregaciji, koji bi zahtijevao od svakog indijca da ostavi otiske prstiju i da svaki nekršćanski brak se proglasi nevažećim. On uspješno predvodi marš rudara u štrajku. Kasnije, Gandhi, zajedno sa hiljdama indijskih protestanata, biva pritvoren, ali rudnici ostaju zatvoreni. General Smuts se dogovara sa Gandhijem i poništava zakon o segregaciji, ali indijska imigracija mora da se zaustavi. Svi protestanti su oslobođeni.

Bombay, 1915. Gandhi stiže u Indiju, i biva dočekan od strane članova Partije kongresa, uključujući Pandit Nehrua i Sardara Patela. Oni ga upoznaju sa Mohammedom Alijem Jinnahom, članom Kongresa i liderom Muslimanske lige. Gandhi putuje kroz Indiju kako bi više naučio o stanju u zemlji. On se suočava sa siromaštvom i svjedokom je ubistava pobunjenika od strane britanskih snaga.

Nakon završetka Prvog svjetskog rata, Partija kongresa vrši pritisak za samoopredjeljenje. Gandhi kritikuje partijske vođe zbog njihovih povlastica, propagirajući jednostavniji život. U svom ashramu, Gandhi živi kao indijac, ali ubrzo počinje da shvata da u njegovoj sopstvenoj zemlji upravo su britanci ti koji upravljaju sa sudskim sistemom i donose sve odluke. Gandhi napada na siromaštvo uzrokovano od strane britanca, ali savjetuje nenasilan otpor. Kad je bio uhapšen, nemiri izbijaju. Gandhi je ponovo pušten na slobodu. Nakon nekoliko mjeseci zamjenik guvernera udovoljava zahtjevima protestanata da im se vrati dio novca od najma, da im se omogući sloboda koje usjeve da uzgajaju i da bude mješovita komisija koja bi primala žalbe. Gandhi predlaže štrajk glađu i molitve, nakon što je saznao za predloženi zakon koji dozvoljava hapšenje bez naloga i automatsko zatvaranje za posjedovanje nezakonitih materijala. Štrajk zakazan na 6. april, datum kad su zakoni trebali stupiti na snagu, dovodi Indiju do zastoja. Gandhi je ponovo uhapšen, ali britanci, u namjeri da suzbiju pobune, slažu se da oslobode Gandhija zato što on propagira nenasilje. Britanski general Dyer naređuje svojim trupama da pucaju na javni skup. Masakr u Amritsaru odnosi 1,516 života.

Drugi dio

Kraljev namjesnik insistira da Britanija osudi masakr, ali Gandhi zahtijeva nezavisnost Indije. On apeluje na jedinstvo hindusa i muslimana, pozivajući indijce za spale svu odjeću uvezenu iz Velike Britanije. Britanci proglašavaju policijski sat u Bengalu. Tokom marša spaljivanja britanske odjeće, gomila napada policajce, i ubija ih. Gandhi štrajkuje glađu kao znak protesta protiv nasilja, i uspješno ga zaustavlja. On biva uhapšen zbog pobune i priznaje krivnju. Sud ga osuđuje na kaznu od šest godina zatvora, ali sudija izražava nadu da bi kazna mogla biti kraća. Država Porbandar, nekoliko godina kasnije. Gandhi se vraća u svoje rodno mjesto. Walker ga posjećuje i saznaje da on ima novi plan. Gandhi podstiče marš do mora dug 380 kilometara kako bi proizveli so, što je bilo nezakonito bez odobrenja vlasti, nadajući se da bi mogao stići na more do godišnjice masakra u Amritsaru. Walker osigurava globalnu medijsku pažnju. Javna proizvodnja soli posvuda se širi. Britanci hapse skoro 100,000 ljudi ali ne mogu nikako da zaustave mirne proteste. Gandhi obavještava lorda Irwina da će on predvoditi nenasilni upad u fabriku soli u gradu Dharasana. Gandhi je uhapšen, ali to ne ometa upad; mnogi indijci su teško pretučeni. Gandhi putuje u Englesku da bi prisustvovao konferenciji okruglog stola u Londonu i da raspravlja o mogućoj nezavisnosti Indije. On je bio jedini predstavnik Indijskog nacionalnog kongresa. Nijedan trajni ugovor nije bio postignut zbog zabrinutosti oko odnosa između hindusa i muslimana. Gandhi i njegova supruga Kasturba, su bili uhapšeni tokom Drugog svjetskog rata zato što su govorili protiv rata. Nehru je također bio uhapšen. Margaret Bourke-White, foto-reporterka magazina Life, posjećuje Gandhija. Gandhi je zabrinut pošto je Jinnah prigrabio previše moći kroz saradnju sa britancima, i što širi strah među muslimanima šta bi se moglo desiti sa njima u pretežno hinduističkoj zemlji. Kasturba umire u zatvoru od srčanog udara.

Nakon završetka rata, lord Mountbatten stiže u Indiju kao novi kraljevski namjesnik, nadajući se da će olakšati rođenje Indije kao dijela britanskog komonvelta. Gandhi, u naporu da ujedini zemlju, predlaže Jinnahu da bude prvi indijski premijer, ali Jinnah se zalaže za odvajanje pošto se boji građanskog rata. Nezavisna Indija i nezavisni Pakistan su rođeni. August 1947. muslimanske i hinduističke izbjeglice se sukobljavaju na indijsko-pakistanskoj granici. Gandhi odlazi u Kalkutu nakon izvještaja o nasilnim sukobima. On započinje štrajk glađu kako bi apelovao na mir. Gandhi je u opasnosti da umre ukoliko ne prestane sa gladovanjem i ukoliko sve borbe ne prestanu. Gandhi se sprema na put za Pakistan. Prije nego što je krenuo, na njega je izvršen atentat. Gandhijev pepeo je prosut u rijeku Ganges.

Uloge

• Ben Kingsley - Mahatma Gandhi
• Candice Bergen - Margaret Bourke-White
• Edward Fox - general Dyer
• John Gielgud - lord Irwin
• Trevor Howard - sudija Broomfield
• John Mills - Kraljev namjesnik
• Martin Sheen - Walker
• Ian Charleson - Charlie Andrews
• Athol Fugard - general Smuts
• Günther Maria Halmer - Herman Kallenbach
• Saeed Jaffrey - Sardar Patel
• Geraldine James - Mirabehn
• Alyque Padamsee - Mohammed Ali Jinnah
• Amrish Puri - Khan
• Roshan Seth - Pandit Nehru

Nagrade

Oscar

• Oskar za najbolji film
• Ben Kingsley - Oskar za najbolju glavnu mušku ulogu
• Richard Attenborough - Oskar za najbolju režiju
• John Briley - Oskar za najbolji originalni scenarij
• Stuart Craig, Robert W. Laing, Michael Seirton - Oskar za najbolju scenografiju
• Billy Williams, Ronnie Taylor - Oskar za najbolju fotografiju
• John Mollo, Bhanu Athaiya - Oskar za najbolji kostim
• John Bloom - Oskar za najbolju montažu

Bafta

• Najbolji film
• Ben Kingsley - najbolji glumac
• Richard Attenborough - najbolji režiser
• Rohini Hattangadi - najbolja sporedna glumica
• Ben Kingsley - najbolji novajlija u filmu

Zlatni globus

• Najbolji strani film;
• Ben Kingsley - najbolji glumac-drama;
• Richard Attenborough - najbolji režiser;
• John Briley - najbolji scenarista
• Ben Kingsley - najbolji novajlija

Ostale nagrade

• John Bloom - nagrada Američkih filmskih montažera - najbolja montaža
• Najbolji strani film - nagrada David di Donatello
• Richard Attenborough - najbolji strani producent - nagrada David di Donatello
• Richard Attenborough - najbolji režiser - nagrada Udruženja filmskih režisera (SAD)
• Richard Attenborough - najbolji strani režiser - nagrada Udruženja italijanskih filmskih novinara
• Ben Kingsley - najbolji glumac - nagrada Kruga filmskih kritičara Kansas Cityja
• Ben Kingsley - glumac godine - nagrada Kruga filmskih kritičara Londona
• Ben Kingsley - najbolji glumac - nagrada Udruženja filmskih kritičara Los Angelesa
• Ben Kingsley - najbolji glumac - nagrada Nacionalnog udruženja filmskih kritičara (SAD)
• Ben Kingsley - najbolji glumac - nagrada Kruga filmskih kritičara New Yorka
• Najbolji film - nagrada Kruga filmskih kritičara New Yorka

Zanimljivosti

• Alec Guinness, Albert Finney, Peter Finch, Tom Courtney, Dirk Bogarde, i Anthony Hopkins su bili u konkurenciji za ulogu Ghandija.
• Richard Attenborough i njegova supruga Sheila Sim imali su udjela u pravima na britanski najduže prikazivani komad "Mišolovka" koje su oni prodali da bi pokrili troškove snimanja filma.
• Ben Kingsley je bio preporučen za glavnu ulogu od strane Harolda Pintera, koji ga je gledao u jednom pozorišnom komadu; Pinter je dao prijedlog Samu Spiegelu, tadašnjem saradniku Attenborougha.
• Ben Kingsleyjevo rođeno ime je bilo Krishna Bhanji, a njegovi roditelji su bili porijeklom iz indijske provincije Gujarat, iz iste one iz koje je i Mohandas K. Gandhi bio porijeklom.
• Nijedan studio nije bio zainteresiran za finansiranje filma. Richard Attenborough je izjavio da je većina finansija došla od: 1. Josepha E. Levina koji se složio da finansira ukoliko Attenborough režira film Nedostižni most i Magija. 2. Prodaje prava na "Mišolovku". 3. Od Jakea Ebertsa, prijatelja Attenborougha. Ostatak novca je bio prikupljen od raznih velikih kompanija u Engleskoj ali bez učešća BBC-ja.
• Dustin Hoffman je bio izrazio želju da igra glavnu ulogu u Gandhiju, ali je iste godine dobio ponudu za film Tootsie pa je se ipak odlučio za tu ulogu. Izgubio je Oscara te godine pošto je Ben Kingsley osvojio tu nagradu za Mohandasa K. Gandhija.
• Richard Attenborough je očekivao da će Steven Spielberg osvojiti Oskara za svoj film E.T. Attenborough će kasnije sarađivati sa Spielbergom u Jurskom parku, dok se Ben Kingsley pojavio kasnije te iste godine u filmu Schindlerova lista, koji su konačno donijeli Spielbergu Oskara za najbolju režiju i za najbolji film.
• Gandhi, kao što je prikazano u ovom filmu, nije nikad bio izbačen iz voza. Šta se ustvari dogodilo je da je dobio novčanu kaznu zato što je putovao u klasi gdje su bili bijelci.
• U sceni gdje je pakistanska zastava bila podignuta po prvi put, himna koja je svirana je ustvari današnja nacionalna himna Pakistana ("Qaumi Tarana"). Originalna nacionalna himna Pakistana je bila drugačija pjesma, koju je napisao jedan Hindu i to samo nekoliko dana prije ceremonije i trajala je samo 18 mjeseci kao pakistanska himna.
• Scena putujućeg voza je urađena tokom Gandhijeve posjete Velikoj Britaniji 1931. U to vrijeme postojale su samo četiri željezničke kompanije: LMS, LNER, SR i GWR čiji su naptisi uvijek jasno stajali na lokomotivi. Međutim, u filmu, pojavljuje se znak Britanske željeznice koja se formirala tek 1948.
• Režiser filma Attenborough objašnjava odluku da dodijeli ulogu tada nepoznatom Benu Kingsleyu:

... On je bio pravo čudo. On je briljirao na sceni sa vjerodostojnošću i sa magnetizmom što niko nije mogao da savlada. Njegove oči su bile hipnotične, a njegov fizički sklop, izuzev činjenice da je morao da smrša, je bio pravi. On je čak nosio svoj dhoti na takav način kao da je to bio dio njegovog svakodnevnog života. Svi smo shvatili ako je postojao ijedan glumac na ovoj planeti koji bi mogao da glumi Gandhija sa uvjerenjem, to je bio Ben ...

Kritike

... Gandhi nije moralna priča sa sretnim završetkom, to je tragedija krvoprolića između hindusa i muslimana u oslobođenoj Indiji, kao što je podjela Indije i Pakistana, koje je gotovo doslovno slomilo Gandhijevo srce.

Pretpostavljam da za mnoge amerikance, Mahatma Gandhi ostaje nedovoljno jasna historijska ličnost. Pretpostavljam puno nas shvata da je on veliki indijski vođa, a da uopšte ne znamo puno o historiji i kulturi Istoka, i ne možemo u potpunosti shvatiti da je njegov pokret zaista da se oslobodi Indija, u jednoj od najvećih političkih i ekonomskih pobjeda svih vremena, i postići to nenasilnim sredstvima. Ono što je važno u ovom filmu nije da služi kao lekcija historije (mada tako i izgleda), ali da je, u vrijeme kada je prijetnja od nuklearnog holokausta visila zlokobno u zraku, ona jedno podsjećanje da smo, nakon svega, ljudi, i tako sposobni da stignemo do najneobičnijih i najljepših postignuća, jednostavno kroz korištenje naše mašte, naše volje, i ​​našeg osjećaja za pravdu ... Roger Ebert

... Unatoč inteligentnom nastupu Bena Kingsleya u glavnoj ulozi, Attenboroughova vrijedna biografija je previše konvencionalna u osvjetljavanju časnog vođe ...

Emanuel Levy

Prethodi:	Oskar za najbolji film 1982.	Slijedi:
Vatrene kočije		Vrijeme nježnosti

Reference

Vanjski linkovi

• Gandhi na IMDb-ju