Bromelain
Bromelain je enzimski ekstrakt izveden iz stabljika ananasa, iako postoji u svim dijelovima svježeg ananasa.[1] Ekstrakt ima historiju upotrebe u narodnoj medicini. Kao sastojak, koristi se u kozmetici, kao lokalni lijek i kao sredstvo za omekšavanje mesa.[1]
Ternin "bromelain" može se odnositi na bilo koju od dva proteaznih enzima ekstrahiranih iz biljaka porodice Bromeliaceae, ili se može odnositi na kombinaciju tih enzima zajedno s drugim proizvedenim spojevima u ekstraktu.[1] Bromelainski enzimi se nazivaju voćni bromelain i bromelain iz stabljike.[1] Iako je testiran u raznim tradicijskim medicinama i istraživačkim modelima za njegovu moguću efikasnost protiv bolesti, bromelain ima samo jednu odobrenu kliničku primjenu koju je 2012. godine izdala Evropska agencija za lijekove – topikalni lijek pod nazivom NexoBrid, koji se koristi za uklanjanje mrtvog tkiva u teškim kožnim opekotinama.[2]
Ekstraktne komponente
[uredi | uredi izvor]| Matični bromelain [2] | |
|---|---|
 Kristalna struktura bromelaina | |
| Identifikatori | |
| Simbol | ? |
| CAS broj | |
| Voćni bromelain | |
|---|---|
 Linearna struktura bromelaina | |
| Identifikatori | |
| Simbol | ? |
| CAS broj | |
Ekstrakt bromelaina je mješavina enzima za razlaganje proteina (proteolizom) i nekoliko drugih supstanci u manjim količinama. Proteolitski enzimi su sulfhidril-proteaze; slobodna sulfhidrilna grupa bočnog lanca cisteinskih aminokiselina je potrebna za funkciju. Dva glavna enzima su:
Izvori
[uredi | uredi izvor]Bromelain je prisutan u svim dijelovima biljke ananasa (rod Ananas),[3] ali je stabljika najčešći komercijalni izvor,[3] vjerovatno zato što su upotrebljive količine lahko ekstrahovati nakon berbe voća
Proizvodnja
[uredi | uredi izvor]Proizveden uglavnom u dijelovima svijeta u kojima se uzgaja ananas, kao što su Tajland ili Malezija, bromelain se ekstrahira iz kore, stabljike, listova ili otpadaka biljaka ananasa nakon prerade voća u sok ili druge svrhe.[3][4] Početni materijal se miješa i istisne kroz filter kako bi se dobila supernatant tekućina koja sadrži rastvorljivi enzim bromelain.[4] Daljnja obrada uključuje prečišćavanje i koncentriranje enzima.[3]
Ostale biljne proteaze
[uredi | uredi izvor]Ostale biljne proteaze uključuju papain (iz papaje), aktinidin (iz kivija) i fikain (iz smokve).
Fizičke karakteristike
[uredi | uredi izvor]Bromelain je bijeli do smeđi prah, rastvorljiv u vodi, i stabilan je na temperaturama od 50–60 °C (122–140 °F).[1]
Temperaturna stabilnost
[uredi | uredi izvor]Nakon sat vremena na 50oC, 83% enzima ostaje aktivno, dok na 40oC ostaje aktivno praktično 100%.[5] 8 minuta na 80oC je dovoljno da se enzim skoro potpuno inaktivira.[5] Proteolitska aktivnost koncentrovanih rastvora bromelaina ostaje relativno stabilna najmanje jednu sedmicu na sobnoj temperaturi, sa minimalna inaktivacija višestrukim ciklusima zamrzavanja-odmrzavanja ili izlaganjem probavnom enzimu tripsinu.[6]
Upotreba
[uredi | uredi izvor]Omekšavanje mesa i ostalo
[uredi | uredi izvor]
Uz papain, bromelain je jedna od najpopularnijih proteaza za omekšavanje mesa.[7] Bromelain se prodaje u obliku praha, koji se kombinuje sa marinadom ili se direktno nanosi na svježe meso[7]
Kuhani ili konzervirani ananas nema efekat omekšavanja, jer su enzimi toplo-labilni i denaturirani u procesu kuhanja. Neki pripremljeni proizvodi od mesa, kao što su ćufte i komercijalno dostupne marinade, uključuju ananas i/ili sastojke dobivene od ananasa.[3]
Iako količina bromelaina u tipskoj porciji voća ananasa vjerovatno nije značajna, specifična ekstrakcija može dati dovoljne količine za domaću i industrijsku preradu, uključujući upotrebu u pečanju, protiv tamnjenja rezanog voća, tekstilnu i kozmetičku proizvodnju.[3][7]
Potencijalna medicinska upotreba
[uredi | uredi izvor]Bromelain nije naučno dokazano efikasan u liječenju bilo koje bolesti i nije odobren od strane američke Uprave za hranu i lijekove za liječenje bilo kojeg poremećaja.[8] U Sjedinjenim Državama, usvojeni Zakon o zdravlju i obrazovanju o dodacima prehrani (DSHEA, 1994.) dozvoljava prodaju dodataka prehrani koji sadrže bromelain, iako efikasnost nije potvrđena. Gutanje bromelaina može izazvati alergijsku reakciju kod nekih ljudi koji su osjetljivi na ananas.[1][8]
Iako su postojale studije o medicinskoj upotrebi bromelaina, "većina [njih] ima metodološke probleme zbog kojih je teško izvući definitivne zaključke", jer nijedna nije definitivno utvrdila efikasnost, preporučenu dozu, dugoročnu sigurnost ili štetnu interakciju s drugim lijekovima.[8]
Koncentrat proteolitskih enzima obogaćenih bromelainom odobren je u Evropi za uklanjanje mrtvog tkiva teških opekotinskih rana pod trgovačkim nazivom NexoBrid.[2] Sistemska enzimska terapija (koja se sastoji od kombinacija proteolitskih enzima kao što su bromelain, tripsin, himotripsin i papain) je istraživana u Europi kako bi se procijenila efikasnost kod pacijenata sa karcinomom dojke, kolorektuma i plazmacitoma.[9] Bromelain može biti efikasan kao dodatna terapija u ublažavanju simptoma akutnog rinosinusitisa kod pacijenata koji nisu liječeni antibioticima.[8][10]
Također pogledajte
[uredi | uredi izvor]Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ a b c d e f "Bromelain". PubChem, National Library of Medicine, US National Institutes of Health. 14. 9. 2019. Pristupljeno 17. 9. 2019.
- ^ a b c "NexoBrid: concentrate of proteolytic enzymes enriched in bromelain". European Medicines Agency. 7. 1. 2013. Arhivirano s originala, 20. 6. 2018. Pristupljeno 1. 4. 2023.
- ^ a b c d e f Arshad ZI, Amid A, Yusof F, Jaswir I, Ahmad K, Loke SP (septembar 2014). "Bromelain: an overview of industrial application and purification strategies" (PDF). Applied Microbiology and Biotechnology. 98 (17): 7283–7297. doi:10.1007/s00253-014-5889-y. PMID 24965557. S2CID 824024.
- ^ a b Ketnawa S, Chaiwut P, Rawdkuen S (2012). "Pineapple wastes: A potential source for bromelain extraction". Food and Bioproducts Processing. 90 (3): 385–391. doi:10.1016/j.fbp.2011.12.006.
- ^ a b Jutamongkon R, Charoenrein S (2010). "Effect of Temperature on the Stability of Fruit Bromelain from Smooth Cayenne Pineapple" (PDF). Kasetsart Journal: Natural Science. 44: 943–948. Arhivirano s originala (PDF), 29. 11. 2014.
- ^ Hale LP, Greer PK, Trinh CT, James CL (april 2005). "Proteinase activity and stability of natural bromelain preparations". International Immunopharmacology. 5 (4): 783–793. doi:10.1016/j.intimp.2004.12.007. PMID 15710346.
- ^ a b c Chaurasiya RS, Sakhare PZ, Bhaskar N, Hebbar HU (juni 2015). "Efficacy of reverse micellar extracted fruit bromelain in meat tenderization". Journal of Food Science and Technology. 52 (6): 3870–3880. doi:10.1007/s13197-014-1454-z. PMC 4444899. PMID 26028772.
- ^ a b c d "Bromelain". National Center for Complementary and Integrative Health, US National Institutes of Health. 24. 9. 2017. Pristupljeno 17. 12. 2018.
- ^ Beuth J (decembar 2008). "Proteolytic enzyme therapy in evidence-based complementary oncology: fact or fiction?". Integrative Cancer Therapies. 7 (4): 311–316. doi:10.1177/1534735408327251. PMID 19116226.
- ^ Guo R, Canter PH, Ernst E (oktobar 2006). "Herbal medicines for the treatment of rhinosinusitis: a systematic review". Otolaryngology–Head and Neck Surgery. 135 (4): 496–506. doi:10.1016/j.otohns.2006.06.1254. PMID 17011407. S2CID 42625009.
Vanjski linkovi
[uredi | uredi izvor]- The MEROPS online database for peptidases and their inhibitors:
- Bromelains na US National Library of Medicine Medical Subject Headings (MeSH)
Šablon:Ostali lijekovi za poremećaje mišićno-koštanog sistema
