Izvorni kôd stranice Trenje

{{Klasična mehanika}}
'''Trenje''' je [[sila]] koja se suprostavlja [[relativno kretanje|relativnom kretanju]], ili tendencija prema takvom kretanju, dviju [[površina|površine]] koje se dodiruju. To nije [[fundamentalna sila]], jer je čine [[elektromagnetna sila|elektromagnetne sile]] između atoma. Kada se površine, koje su u kontaktu, kreću relativno u suprotnim smjerovima, trenje između ta dva objekta pretvara [[kinetička energija|kinetičku energiju]] u termalnu energiju, tj. u [[toplota|toplotu]]. Trenje između čvrstih tijela i fluida (''gasovi ili tečnosti'') se naziva [[otpor sredstva]]. Trenje u elektroničnim krugovima se zove [[električni otpor]]. Suprotno popularnom mišljenju, trenje klizanja nije uzrokovano grubošću površine, već hemijskim vezanjem između površina - prijanjanjem dvaju površina jedna o drugu.<ref>Beatty, William J. "[http://amasci.com/miscon/miscon4.html#fric Recurring science misconceptions in K-6 textbooks]". Retrieved 2007-06-08.</ref>

== Klasična aproksimacija==

Klasična aproksimacija sile trenja između dva čvrsta tijela je poznato kao '''Coulombovo trenje''', koje je dobilo naziv po [[Charles-Augustin de Coulomb]]u. Jednačina glasi:
:<math>F_f \le \mu N \,</math>,
gdje je:

:<math>\mu</math> [[koeficijent trenja]], koje je empirijsko svojstvo materijala u kontaktu, 
:<math>N</math> [[normalna sila]], koja je okomita na površina u kontaktu , te
:<math>F_f</math> sila trenja, ili, u slučaju ravnoteže, maksimalna vrijednost sile trenja.

Za površine u relativnom kretanju, <math>\mu</math> je ''koeficijent kinetičkog trenja'' (pogledajte ispod), ''Coulombovo trenje'' (čitaj: Kulonovo) jeste jednako <math>F_f</math>, a sila trenja je usmjerena suprotno od smijera kretanja jedne površine u odnosu na drugu (pri računanju trenja između dvije slobodne površine koje se kreću jedna preko druge, jedna od njih se uvijek izbacuje i zamjenjuje odgovarajućim reakcijama).

Za površine u mirovanju, <math>\mu</math> je ''koeficijent statičkog trenja'' (koje je najčešće veće od kinetičkog), ''Coulombovo trenje'' može poprimiti bilo koju vrijednost od nule do <math>F_f</math>, a smijer sile trenja je suprotan od smijera kojim '''bi''' se tijelo kretalo, da nije u ravnoteži.

== Koeficijent trenja ==
{{glavni|Koeficijent trenja}}

'''Koeficijent trenja''' je bezdimenzionalna [[skalar (fizika)|skalarna]] vrijednost koja opisuje odnos [[sila|sile]] trenja između dva tijela i sile koja ih spaja ili čuva spojene. Ovaj koeficijent zavisi od materijala od kojeg su predmeti napravljeni. Vrijednost koeficijenta trenja se kreće u rasponu od nule pa do jedan (0-1).

== Vrste trenja ==

=== Statičko trenje ===

Sila trenja mirovanja (ili statičkog trenja) jednaka je po intenzitetu  i pravcu, a suprotna po smijeru, ukupnoj spoljašnjoj sili koja djeluje na tijelo u pravcu paralelnom podlozi.

Fmax=M*N

M-koef. st. trenja
N-normalna sila

=== Kinetičko trenje ===	

Primjeri kinetičkog trenja: 	

* [[Trenje klizanja]]
* [[Trenje fluida]]
* [[električni otpor|Otpor]]

== Smanjenje trenja ==

=== Sprave ===
{{Proširiti sekciju}}

=== Tehnike===
{{Proširiti sekciju}}

=== Maziva ===
{{Proširiti sekciju}}

== Energija trenja ==

Po zakonu o [[očuvanje energije|očuvanju energije]], energija se ne uništava pri trenju, iako ima gubitaka u sistemu trenja. Energija se transformiše iz drugih oblika u toplotu.

Kada se neki predmet gurne uz površinu, količina energije koja se pretvori u toplotu se dobija na slijedeći način:	 
		 
:<math>E = \mu_k  \int N(x) dx\,</math>
:::gdje je:
:::: ''N'' [[normalna sila]],
:::: ''μ''<sub>k</sub> '''koeficijent kinetičkog trenja''',
:::: ''x'' koordinata duž koje se predmet kreće.  
		 
== Također pogledajte ==

* [[Sudar]]
* [[Konus trenja]]
* [[Zakoni kretanja]]
* [[Trenje kotrljanja]]
* [[Tribologija]]
* [[Trakcija (inženjerstvo)]]

== Reference ==
<references/>
* {{cite book
 | last = Tipler | first = Paul
 | title = Physics for Scientists and Engineers: Vol. 1
 | edition = 4th ed.
 | publisher = W. H. Freeman
 | year = 1998
 | id = {{ISBN|1-57259-492-6}}
 }}

== Vanjski linkovi ==
* [https://web.archive.org/web/20190201171526/http://www.roymech.co.uk/Useful_Tables/Tribology/co_of_frict.htm Coefficients of Friction] - tabele sa koeficijentima
* [https://web.archive.org/web/20070601020244/http://www.physclips.unsw.edu.au/ Physclips: Mehanika sa animacijama i video klipovima]

{{stub-fiz}}

{{Commonscat|Friction}}

[[Kategorija:Tribologija]]
[[Kategorija:Sila]]