လိုꩻအခွင်ꩻရေꩻ
လိုꩻအခွင်ꩻရေꩻ (အိန်းကလေတ်: Human rights) ကရိုꩻနဝ်ꩻ နီလိုꩻသီး တယ်ႏမွိုးလွူးစပေႏခါကာႏ လꩻလွဉ်ထွူဒါႏ အခေႏခံႏအခွင်ꩻရေꩻတွမ်ႏ လွစ်တခြင်ခွင်ꩻဖုံႏဒျာႏသွူ။ ဥပမာႏအနေႏ မီႏဒေါ့ꩻခြုဲင်းနယ်ဗာႏနဝ်ꩻ ခမ်းသားတွမ်ႏ ခမ်းထီရေꩻ အခွင်ꩻရေꩻဖဲ့ꩻဆဲင်ႏရာꩻ လိုꩻအခွင်ꩻအရေꩻဖုံႏကထွာဒါႏ သက်မွန်အုံအဝ်ႏခွင်ꩻ၊ လွစ်တခြင်ခွင်ꩻတွမ်ႏ ကျွိုက်သꩻဒေါ့ꩻထန်ႏခွင်ꩻတွမ်ႏ ဥပဒေႏကို အခွင်ꩻရေꩻတရျားရျားခွင်ꩻ၊ စီꩻပွာꩻရေꩻ၊ လိုꩻမုꩻရေꩻ၊ ယေန်ႏကေႏမုꩻဆဲင်ႏရာꩻ အခွင်ꩻရေꩻဖဲ့ꩻကထွာဒါႏ ယေန်ႏကေႏမုꩻကိစ္စကို သꩻကျွိုက်ရာꩻ လွစ်လွစ်တခြင်ခြင် ပါရဝ်းခွင်ꩻ၊ လꩻအအံႏအအွꩻခွင်ꩻ၊ မာꩻထာꩻမာꩻခွင်ꩻတွမ်ႏ သွဉ်ထူႏဉာဏ်ႏပညာႏခွင်ꩻဖုံႏဒျာႏသွူ။
လိုꩻအခွင်ꩻရေꩻကရိုꩻနဝ်ꩻတမုဲင်ꩻ
မွဉ်းဖျင်လိုꩻအခွင်ꩻရေꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ ထာꩻငမ်းကင်ꩻ (Freedom from Fear) တွမ်ႏ ထာꩻကော့ꩻကင်ꩻ (Freedom from Wants) ဖုံႏဒျာႏ အရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ထာꩻငမ်းကင်ꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ လိုꩻတဖြာꩻယို မဲဉ်အုံနုဲင်းမုဲင်ꩻအုံ မဲဉ်အဝ်ႏနုဲင်းမုဲင်ꩻအဝ်ႏ ကမ်းသꩻကလိုႏအတွိုင်ꩻ လွစ်လွစ်တခြင်ခြင်အုံအဝ်ႏနွောင်ꩻဒျာႏ ဝင်ꩻလင်လွဉ်ရဲဆီꩻ၊ လွဉ်ယားကုဲင်၊ လွဉ်မိန်းလဝ်းလဲ့ တငမ်းဗာႏတဝ်း အန္တရယ်ႏကင်ꩻကင်ꩻ ကမ်းသꩻအုံအဝ်ႏနွောင်ꩻဒျာႏသွူ။ ထာꩻကော့ꩻကင်ꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ မီႏဒေါ့ꩻဗာႏတဲ့ နီသက်မွန်ဗန်ပျောႏသွင်ႏအုံအဝ်ႏလွေꩻအီတာႏ ကအဝ်ႏလိုႏဒါႏ အထောက်အပံးဖုံႏယို ကော့ꩻမောင်ꩻနောင်ႏတခရာႏတလိုႏတဝ်း ရိုꩻဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ အဝ်ႏတမျိုꩻနဝ်ꩻ လိုꩻအခွင်ꩻရေꩻကရိုꩻဒါႏ ငဝ်းဝေါဟာရယိုနဝ်ꩻ ပညာႏသျင်ႏသီး အဆက်ဆက်အပန်ပန် အဝ်ႏဖွင်ꩻလွဉ်သေႏသေႏ အနက်အဓိပ္ပာယ်ႏလဲ့ ဗ့ꩻတွိုႏစွဉ်ႏယိုခါ တဗွေစွုမ်ႏနွောင်ꩻဒွိုန်းသွူ။ ကမ္ဘာႏကုလသမဂ္ဂအစွိုꩻတန် ကဗွောင်ဖွင်ꩻသေꩻခါꩻဒါႏ လိုꩻအခွင်ꩻရေꩻအနက် အဓိပ္ပာယ်ႏနဝ်ꩻ ရိုꩻတဝ်းအလောင်းတင် ရိုꩻတဝ်းအလင်တာႏ အရိုꩻစွဉ်ႏဒျာႏ လိုꩻအခွင်ꩻရေꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ လိုꩻတဖြာꩻတာႏလဲ့တရိုꩻတဝ်း၊ အစွိုꩻတာႏလဲ့တရိုꩻတဝ်း ပွိုင်းဝွို့ꩻတွမ်ႏ ဝွေꩻသီးနမ်းတာႏ အခေႏခံႏလွစ်တခြင်ခွင်ꩻတွမ်ႏ တရာꩻရေꩻဖဲ့ꩻဆဲင်ႏရာꩻ အာႏမခံချက်ဒျာႏ အရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ မီႏထွားနုဲင်း အနက်အဓိပ္ပာယ်ႏယိုတဗာႏနဝ်ꩻ လိုꩻအခွင်ꩻရေꩻကရိုꩻယို လိုꩻတဖြာꩻလဲ့ ခံႏစာꩻစံႏစာꩻခွင်ꩻအဝ်ႏ၊ အစွိုꩻအနေႏလဲ့ စံႏစာꩻခံႏစာꩻခွင်ꩻအဝ်ႏဒျာႏ ရိုꩻဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ မီႏဒေါ့ꩻဗာႏတဲ့ ဝွေꩻသီးဖေႏနေး ကခံႏစာꩻစံႏစာꩻဗာႏ အခွင်ꩻရေꩻနုဲင်းယိုတာႏနဝ်ꩻ ကောကထွာဒါႏ တာဝွန်ႏအဝ်ႏ ဆဲင်ႏရာꩻအစိုႏရသီးနဝ်ꩻ တကမ္ဘာႏလွုမ်းလိုꩻအခွင်ꩻရေꩻ ကအဝ်ႏအတွိုင်ꩻ အာႏမခံႏဖေႏတွော့ꩻ ကာႏကွယ်ႏရဲကမ်းဖေႏဗာႏ အဓိပ္ပာယ်ႏလွေꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။
လိုꩻအခွင်ꩻရေꩻ အခေႏခံအချက်ဖုံႏ
မွဉ်းဖျင်- လိုꩻအခွင်ꩻရေꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ ခွုင်းတဲင် နီလိုꩻသီးမန်ႏသမျ အဝ်ႏဆဲင်ႏလွဒျာႏပငါပရာꩻသွူ။
- လိုꩻအခွင်ꩻရေꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ သွီႏယာႏအရောင်ႏ၊ ခမ်းထီရေꩻ၊ ဘာႏသာႏရေꩻ၊ လိုꩻမုꩻရေꩻ၊ ထာꩻယူႏထာꩻတွေꩻ၊ အမူႏအခိုတရွေꩻတဝ်း ခွုင်းတဲင်နီလိုꩻသီးမန်ႏသမျ စံႏစာꩻခံႏစာꩻတရျားရျားဗာႏတဝင်ꩻသွူ။
- နီလိုꩻသီးနဝ်ꩻ တဖြာꩻတွမ်ႏတဖြာꩻတပီတဝ်းတဝင်ꩻလဲ့ လိုꩻဒျာႏနုဲင်းနုဲင်းတဝင်ꩻတဲင် အခွင်ꩻအရေꩻလဲ့ ကားကအဝ်ႏ လꩻပီပီတရျားရျားဗာႏတဝင်ꩻသွူ။
- လိုꩻအခွင်ꩻရေꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ လိုꩻတွိုင်ꩻစွုမ်ႏဖြာꩻတာႏ တယ်ႏလွူးစကလꩻလွဉ်ထွူဒါႏ အခွင်ꩻရေꩻဒျာႏသွူ။
- တယ်ႏလွူးစ ဗꩻစွဉ်ႏကသီထံ လိုꩻအခွင်ꩻရေꩻယိုနဝ်ꩻ အရေꩻတန်ငါႏသွူ။
- လိုꩻအခွင်ꩻရေꩻနဝ်ꩻ ပါမုဲင်ꩻလဲ့ ထူႏသိမ်ꩻထိုꩻတလꩻတဝ်းသွူ။
အာႏကွိုꩻ
မွဉ်းဖျင်- ↑ အောင်မျိုးမင်း။ လူ့အခွင့်အရေးလက်စွဲ။