Перайсці да зместу

Хіменесы

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі

Дынастыя Хіме́нес (ісп.: Jiménez, катал.: Ximenes) — баскская паводле паходжання дынастыя, якая кіравала ў каралеўствах Навара, Арагон і Кастылія ў IX—XIII стст. Яна першай змагла часова аб'яднаць хрысціянскую Іспанію і высунула яе на шырокую еўрапейскую палітычную сцэну. Створаная Хіменесамі палітычная структура захоўвалася да канца Сярэднявечча.

Генеалагічнае дрэва першых Хіменесаў

Гісторыя

[правіць | правіць зыходнік]

Доўгі час меркаваўся, што Хіменесы вядуць сваё паходжанне ад Гасконскага герцагскага дому. Пра іх родапачынальніка, Хімена, практычна нічога не вядома. У сярэдневяковых генеалогіях яго называлі сынам Сегуіна (Семена) I Лупа (пам. пасля 816), герцага Васконіі ў 812—816 годзе, аднак дакументальнага пацверджання гэтай версіі няма. У наш час гісторыкі лічаць, што дынастыі Хіменес і Арыста (ці Іньігесы), магчыма, паходзілі ад аднаго родапачынальніка, якім з'яўляўся згаданы ў 781 годзе граф Памплоны Хімена Моцны. Сваю назву — Хіменес — род атрымаў ад унука родапачынальніка, графа Хімена Гарсеса, які кіраваў у першай палове IX стагоддзя ў Сангуэсе, названай «Кодэксам Роды» «іншай часткай каралеўства».

Першыя Хіменесы, 9-га стагоддзя, былі герцагі ці рэгенты тых частак Навары, якія непасрэдны не кіраваліся дынастыяй Арыста (каралі Памплоны, будучай Навары). Верагодна вобласці на мяжы Алавы і заходніх адгор'яў Пірэнеяў складалі іх дамен. Урэшце, Хіменесы самі занялі наварскі трон.

Хімена I Памплонскі (кіраваў у 852—860 гадах) быў абраны каралём Памплоны пасля смерці стрыечнага брата Іньіга Арысты. Хімена далучыў да Памплоны шмат новых тэрыторый. Аднак наварскі народ быў нясталы ў сваіх прыхільнасцях, і пасля смерці Хімена вярнулі каралеўскі тытул нашчадкам Іньіга. Хіменесы змаглі замацавацца на троне толькі пасля 905 года Разам з Іньіга Арысты пасылаў паслоў да франкскага двара ў 851 годзе.

Гарсія II, сын папярэдняга (загінуў у 882), сеньёр Алавы, мяркуючы па ўсім, быў суправіцелем Гарсіі I Іньігеса. Пасля смерці траюраднага брата ён фармальна быў абвешчаны суправіцелем Фартуна Гарсеса, які быў палонены маўрамі і вызвалены толькі ў 880 годзе. Гарсія Хіменес храбра абараняў краіну ад арабаў і загінуў у бітве пры Айхары супраць эміра Кордавы.

Іньіга II Гарсес, сын папярэдняга (памёр у 905), сеньёр Алавы, быў абвешчаны суправіцелем Фартуна Гарсеса. Але больш ніякіх звестак пра яго да нас не дайшло. Невядомы нават год яго смерці.

Сапраўдным заснавальнікам у 905 годзе стаў Санча I Гарсес, заснаваная ім бесперапынная лінія каралёў з дынастыі Хіменес, кіравала ў Навары, а з XI стагоддзя таксама ў Кастыліі і Арагоне некалькі стагоддзяў.

Самым вядомым прадстаўніком дынастыі быў Санча III Вялікі, які кіраваў з 1000 да 1035 года ў Памплоне (Навары) і далучыў Арагон, Кастылію, і Рыбагорсу правам і ў канчатковым выніку Леон (але не Галісію) заваяваннем. Ён стаў сюзерэнам графа Барселоны і магчыма герцага Гасконі. Пасля яго каранацыі ў Леоне, ён нават прэтэндаваў на тытул імператара ўсёй Іспаніі. Яго вялізныя ўладанні былі падзелены паміж яго дзецьмі, і кожнае з сярэдневяковых каралеўстваў Іспаніі было, такім чынам, заснавана манархам з дынастыі Хіменесаў.

Фердынанд Вялікі атрымаў у спадчыну Леон і Галісію ў 1037 годзе, уключыў іх цалкам у арбіту свайго кіруючага клана. Ён дасягнуў свайго роду гегемоніі над братамі. Свае ўладанні ён таксама падзяліў паміж сваімі дзецьмі. Адзін з іх, Альфонс VI, аднавіў імперскі тытул і нават паспрабаваў кіраваць і Хрысціянскай і Мусульманскай Іспаніяй.

Альфонса I Ваяўнік кароткачасова ўз'яднаў уладанні сямейства. Пасля набыцця яго бацькам Навары і яго ўласнага шлюбу з Уракай, каралевай Кастыліі і Леона, ён патрабаваў тытула «імператар». Аднак, няўдачы гэтага шлюбу і наступная смерць Альфонса, канчаткова падзялілі каралеўствы Кастылію, Арагон і Навару. Кожнае, у канчатковым выніку, перайшло да іншых дынастый праз спадчынніц: Урака (Кастылія і Леон) — Бургундская дынастыя; Петраніла, — Барселонская дынастыя; і, нарэшце, Бланка, сястра Санча VII Наварскага, чыя смерць у 1234 годзе прывяла да канца дынастыі Хіменесаў.

Дынастыя Хіменес у Навары (905—1234)

[правіць | правіць зыходнік]
  • 905—925: Санча I Гарсес (860—925), кароль Навары, сын Гарсіі II Хіменеса. Яго жонка Тода Аснарэс была ўнучкай караля Фартуна Гарсеса.
  • 925—931: Хімена II Гарсес (?—29 мая 931), кароль Навары, брат Санча I і рэгент (сумесна з якая ўдавее каралевай Тодай) пры сваім пляменніку, ён насіў каралеўскі тытул.
  • 925—970: Гарсія I Санчэс (919—970), кароль Навары з 925, граф Арагона з 926. Сын Санча I.
  • 970—994: Санча II Абарка (935/40—снежань 994), кароль Навары з 970, граф Арагона з 970 па праве сваёй маці. Сын Гарсіі I і Андрэгоце Галіндэс Арагонскай
  • 994—1000: Гарсія II Дрыжачы (каля 964—каля 1000), кароль Навары і граф Арагона з 994.. Сын Санча II
  • 1000—1035: Санча III Вялікі (каля 985—18 кастрычніка 1035), кароль Навары і граф Арагона з 1000, граф Сабрарбэ-Рыбагорсы з 1018, граф Кастыліі з 1029 і заваёўнік каралеўства Леон. Імператар Іспаніі з 1034. Сын Гарсіі II Дрыготкага.
  • 1035—1054: Гарсія III Санчэс (каля 1020—15 верасня 1054), кароль Навары. Сын Санча III
  • 1054—1076: Санча IV Пеньяленскі (каля 1039—каля 1076), кароль Навары. Сын Гарсіі III

У асабістай уніі з Арагонам з 1076 па 1134.

  • 1076—1094: Санча V Рамірэс (1042/1043—1094), кароль Навары з 1076, кароль Арагона з 1063 г, сын адзінакроўнага брата Гарсіі III, караля Арагона Раміра I. Таксама кароль Арагона з 1063 г.
  • 1094—1104: Педра I (1070—1104), кароль Навары і Арагона. Сын Санча V Рамірэса
  • 1104—1134: Альфонса I Ваяўнік (1073—1134), кароль Навары і Арагона з 1104, суправіцель каралеўства Кастылія і Леон з 1109 па 1114 г. Сын Санча V Рамірэса
  • 1134—1150: Гарсія IV Аднаўляльнік, (1105/1110—1150), кароль Навары, унук пазашлюбнага сына Гарсіі III.
  • 1150—1194: Санча VI Мудры (1132/1133—1194), кароль Навары. Сын Гарсіі IV
  • 1194—1234: Санча VII Моцны (1170—1234), кароль Навары. Сын Санча VI Мудрага

З 1234 года каралямі Навары сталі прадстаўнікі Шампаньскай дынастыі.

Дынастыя Хіменес у Кастыліі, Леонэ і Галісіі (1035—1126)

[правіць | правіць зыходнік]

Галісія з 1111 пад кіраваннем Бургундскай дынастыі.

Дынастыя Хіменес у Сабрарбэ і Рыбагорсе (1035—1043)

[правіць | правіць зыходнік]
  • 1035—1043: Гансала (пам. 1043). Быў зроблены графам Сабрарбэ і Рыбагорсе, дзвюх маленькіх Пірэнейскіх акруг, да 1035 яго бацькам, Санча III Наварскім. Пасля смерці бацькі кіраваў імі як васал свайго брата Гарсіі да сваёй смерці.

Сабрарбэ і Рыбагорса былі далучаны да Арагона ў 1043.

Дынастыя Хіменес у Арагоне (1035—1162)

[правіць | правіць зыходнік]
  • 1035—1063: Раміра I (каля 1008—пам. 1063), кароль Арагона, сын Санча III Наварскага
  • 1063—1094: Санча I (1042/1043—1094), кароль Арагона з 1063, кароль Навары з 1076 г. Сын папярэдняга
  • 1094—1101: Педра I (1070—1104), кароль Навары і Арагона, сын папярэдняга
  • 1104—1134: Альфонса I Ваяўнік (1073/83—1134), кароль Навары і Арагона з 1104, суправіцель каралеўства Кастылія і Леон з 1109 па 1114 г., брат папярэдняга
  • 1134—1137: Раміра II Манах (1075/86—1157), біскуп Памплоны з 1115, кароль Арагона з 1134 г. Брат папярэдняга
  • 1137—1162: Петраніла (1135—1174), дачка папярэдняга

У 1150 годзе Петраніла выйшла замуж за Рамона Берэнгера IV, графа Барселоны. Такім чынам была ўтворана новая каралеўская дынастыя — Барселонская.

Дынастыя Хіменес у каралеўстве Вігера (970—1030)

[правіць | правіць зыходнік]

Каралеўства Вігера было невялікім каралеўствам са сталіцай у Наварскім горадзе Вігера. Яно існавала з 970 да 1005. Створана ў адпаведнасці з завяшчаннем Гарсіі Санчаса Памплонскага для яго другога сына, Раміра Гарсеса, і ўключалае вобласць каля Ла-Рыёхі.

Вігера была далучана да Навары каля 1030 года.

Генеалогія дынастыі Хіменес

[правіць | правіць зыходнік]

Хімена Гарсес (пам. 860), кіраўнік Сангуэсы, су-кароль Памплоны

  • Гарсія II Хіменес (пам. 882), кіраўнік Сангуэсы, су-кароль Памплоны з 858, рэгент Памплоны з 870; 1-я жонка: Анека Мяцежніца з Сангуесы; 2-я жонка: Дадыльдзіс, сястра Раймана I, графа Паларса і Рыбагорсы
    • (ад 1-га шлюбу) Іньіга II (пам. пасля 933) — су-кароль Памплоны 882—905; жонка: Хімена Веласкес, дачка Веласка Фартунеса, прынца Памплоны
      • Тода; муж: Гарсія Іньігес, сеньёр Ользы
      • Гарсія (пам. 905)
      • Хімена (пам. пасля 905); жонка: дачка Лубы ібн Мухамада з сям'і Бану Касі
      • Фартун (пам. пасля 905); жонка: дачка Лубы ібн Мухамада з сям'і Бану Касі
      • Санча (пам. пасля 905); жонка: дачка Лубы ібн Мухамада з сям'і Бану Касі
    • (ад 1-га шлюбу) Санча; 1-ы муж: Іньіга Фартунес (пам. пасля 905), прынц Памплоны; 2-гі муж: Галінда II Аснарэс (пам.922), граф Арагона
    • (ад 2-га шлюбу) Санча I (каля 865 — 10 снежня 925), кароль Памплоны з 905; жонка: Тода (каля 885 — пасля 970), дачка дачка Аснара Санчэса Памплонскага, сеньёра дэ Ларауна
      • Анека (пам. пасля чэрвеня 931); муж: з 923 Альфонса IV (каля 899—933) — кароль Астурыі і Леона
      • Санча (пасля 900 — 9 чэрвеня 952 / 26 снежня 955); 1-ы муж: з 923 Ардонья II (каля 873 — чэрвень 924), кароль Леона і Галісіі; 2-гі муж: з 924 Альвара Эрамеліс (пам. пасля 11 студзеня 931), граф Алавы; 3-ці муж: з 932 Фернан Гансалес (каля 910 — чэрвень 970), граф Кастыліі і Бургаса
      • Урака (пам. 23 чэрвеня 956); муж: з 932 Раміра II (каля 900 — 1 студзеня 951), кароль Леона
      • Веласкіта; 1-ы муж: з 923 Мунья, граф Біскаі; 2-гі муж: з 930 Галінда I Бернардэс, граф Паларса і Рыбагорсы; 3-ці муж: Фартун з Нахеры
      • Гарсія I (III) (каля 919 — 22 лютага 970), кароль Памплоны з 925, граф Арагона з 943; 1-я жонка: з каля 933 (разв 943) Андрэгота Галіндэс (каля 900—972), дачка Галінда II Аснарэса, графа Арагона і яго 2-гі жонкі Санча Гарсес Памплонскай; 2-я жонка: з 943 Тэрэза (пам. пасля лістапада 957), дачка Раміра II, караля Леона
        • (ад 1-га шлюбу) Санча II Абарка (935/940 — снежань 994), кароль Нахеры і Арагона з 970; жонка: з каля 962 Урака Фернандэс (пам. пасля 1107), дачка Фернана Гансалеса, графа Кастыліі, удава каралёў Леона Ардонья III і Ардонья IV
          • Гарсія II (IV) Дрыготкі (каля 964—1000/1004), кароль Нахеры і Арагона з 994; жонка: Хімена Фернандэс (пам. пасля 1035), дачка Фернана Вермундэса, графа дэ Сеа
            • Санча III Вялікі (каля 985 — 18 кастрычніка 1035), кароль Нахеры і Арагона з 1000/1004, граф Кастыліі з 1029, граф Паларса і Рыбагорсы з 1018, кароль Іспанцаў з 1034; жонка: з да 27 студзеня 1011 Мунія Санчэс (990/995 — пасля 13 ліпеня 1066), графіня Кастыліі з 1029, дачка Санча Гарсеса, графа Кастыліі
              • Маёр (пам. да 1044); муж: Понс (каля 995/997 — 1060), граф Тулузы
              • Гарсія III (V) (пам. 1 верасня 1054), кароль Нахеры з 1035; жонка: з 1038 Сцефанія дэ Фуа (пам. пасля 1066), дачка Бернара Рожы дэ Фуа, графа Кузерана, Каркасона і Бігора
                • Санча IV (1039 — 4 чэрвеня 1076), кароль Нахеры з 1054; жонка: з да 1068 Пласенсія (пам. пасля 14 красавіка 1088)
                  • Гарсія (пам. у мален.)
                  • Гарсія (пам. пасля 1091), тытулярны кароль Нахеры з 1076
                  • (незак., ад Хімены) Рамон
                  • (незак., ад Хімены) Урака
                • Урака; муж: з каля 1076 Гарсія Ардоньес (пам. 30 мая 1108), граф, сеньёр дэ Нахера-і-Граньён
                • Эрмезінда (пам. пасля 1 ліпеня 1110); муж: з каля 1076 Фартун Санчэс (пам. пасля 1 чэрвеня 1110), сеньёр Ярнас
                • Раміра (пам. каля 6 студзеня 1083)
                • Фернанда (пам. каля 1068); жонка: Нуна Іньігес, дачка Іньіга Лопеса, графа і-Саберана-дэ-Віская
                • Рамон эль Фратрысіда (пам. пасля 1079)
                • Хімена (пам. пасля 27 мая 1085)
                • Маёр (пам. пасля 1115); муж: магчыма Гі II (пам. 1109), граф дэ Макон
                • Санча (пам. пасля 1063/1065)
                • (незак.) Менсія (пам. каля 1073); муж: з каля 1035/1040 Фартун Ахоя
                • (незак.) Санча (каля 1030/1035 — пасля 29 лістапада 1074); жонка: з да 7 снежня 1057 Канстанса
              • Гансала (пам. 26 чэрвеня 1045), граф Сабрарбэ і Рыбагорсы з 1035
              • Бернарда (пам. пасля 17 снежня 1024)
              • Фернанда (Фердынанд) I (1016/1018 — 27 снежня 1065), граф Кастыліі з 1032, кароль Кастыліі і Леона з 1037
              • Хімена (пам. пасля 23 снежня 1062); муж: з 23 студзеня 1034 ці 17 лютага 1035 Бермуда III (1017/1018 — 4 верасня 1037), кароль Леона
              • (незак.) Раміра I (каля 1008 — 8 мая 1063 года), кароль Арагона з 1035, граф Сабрарбэ і Рыбагорсы з 1045
            • Урака; муж: з каля 1023 Альфонса V Высакародны (996 — 7 жніўня 1028), кароль Леона
            • Эльвіра
            • Гарсія
          • Раміра (пам. 992), сеньёр дэ Кардэнас
          • Гансала (пам. 997)
          • Фернанда
          • Маёр
          • Хімена
          • (незак.) Урака (Абда) Ла Васкона; муж: з 981 Мухамад ібн Абдала ібн Абу Амір (Аль-Мансур) (каля 939—10 жніўня 1002), хаджыб Кордаўскага халіфата
        • (ад 2-га шлюбу) Раміра (пам. 8 ліпеня 981[1]), кароль Вігеры з 970
          • Санча (нар. 960/970 — каля 999/1002), кароль Вігеры з 981
            • (?) Лопэ (пам. каля 1058/1060), віконт дэ Лабур
            • (?) Фартун (пам. пасля 1062), біскуп Лабура 1058
          • Гарсія (пам. 1005/1030), кароль Вігеры з 999/1002
            • Тода (985/1000 — пасля 1050); муж: Фартун Санчэс (пам. 1054), сеньёр Нахеры
            • Франільда (пам. пасля 1054), манашка ў 1054
            • (?) дачка, манашка ў 1054
          • (?) Тода; муж: Аўрэліа Гарсес (пам. пасля 13 красавіка 1042)
        • (ад 2-га шлюбу) Урака (пам. да 3 красавіка 1009 (?) ці 12 ліпеня 1041); 1-ы муж: з да 26 снежня 955 Фернан Гансалес (910—970), граф Кастыліі; 2-гі муж: з пасля 14 чэрвеня 972 Гільём II (пам. 996), граф Гасконі
        • (ад 2-га шлюбу) Хімена (пам. пасля 15 лютага 979)
      • Арбіта (нар. каля 926 года)[2]; муж: N, валі Уэскі з сям'і ал-Тавіль
      • (незак.) Лупа; муж: Дата II, граф дэ Бігор
    • (ад 2-га шлюбу) Хімена II (пам. 29 мая 931), кароль Памплоны з 925; жонка: Санча Аснарэс, дачка Аснара Санчэса Памплонскага, сеньёра дэ Ларауна
  • (?) Вела[3] (памёр у 883) — граф Алавы з 870/875, родапачынальнік сям'і Вела
  • (?) Анека[3]; муж: Дыега Фернандэс, галісійскі граф

Кастыльская галіна

[правіць | правіць зыходнік]

Фернанда (Фердынанд) I (1016/1018 — 27 снежня 1065), граф Кастыліі з 1032, кароль Кастыліі і Леона з 1037; жонка: з 1032 Санча (1013 — 7 лістапада 1067), дачка Альфонса V, караля Леона

Арагонская галіна

[правіць | правіць зыходнік]

Гл. таксама

[правіць | правіць зыходнік]

Зноскі

  1. ↑ Паводле Foundation for Medieval Genealogy датай нараджэння Раміра Гарсеса з'яўляецца 937 ці 940 год, у сувязі з чым выказваюцца сумневы, хто была яго маці, Андрэгота Галіндэс ці Тэрэза Рамірэс. Большасць гісторыкаў лічаць найбольш верагодным здагадка, што яго маці з'яўлялася менавіта Тэрэза.
  2. ↑ У дакументах згадваецца як Веласкіта Сірата, што можа гаварыць пра тое, што яна нарадзілася ўжо пасля смерці Санча I.
  3. ↑ а б Паданні называюць Велу і Анеку дзецьмі Хімена Гарсеса, аднак іх сваяцтва з ім гісторыкамі падвяргаецца сур'ёзнаму сумневу.
  4. ↑ Магчыма Ізабела і Заіда, пятая жонка Альфонса, адно і тое ж твар.
  5. ↑ Да шлюбу была наложніцай Альфонса.

Спасылкі

[правіць | правіць зыходнік]
  • NAVARRE, kings: JIMENA DYNASTY (англ.). Foundation for Medieval Genealogy. Архівавана з першакрыніцы 22 лютага 2012. Праверана 23 сакавіка 2009.
  • Рэканкіста (руск.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 27 сакавіка 2012. Праверана 23 сакавіка 2009.
  • Іспанія (руск.)(недаступная спасылка). Усе манархіі свету. Архівавана з першакрыніцы 26 красавіка 2012. Праверана 23 сакавіка 2009.
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Хіменесы&oldid=4753929"