Мохападобныя

	Мохападобныя
	; Grimmia pulvinata
Навуковая класіфікацыя
Дамен:	Эўкарыёты
Царства:	Расліны
Нададдзел:	Мохападобныя
Міжнародная навуковая назва
	Bryophytes
Сінонімы
	Bryophyta sensu lato
Аддзелы
	Anthocerotophyta Stotler et Stotl.-Crand.; Bryophyta Schimp.; Marchantiophyta Stotler et Stotl.-Crand.;
ITIS	14189
NCBI	3208
FW	55134

Мохападобныя (Bryophytes) — аддзел (нададдзел) вышэйшых споравых раслін.

Адрозніваюць каля 27 тыс. відаў. Падзяляюцца на класы (аддзелы): антацэротавыя імхі, пячоначныя імхі, лістасцябловыя імхі. Гэта сляпая галіна развіцця вышэйшых раслін. Вывучае мохападобныя брыялогія.

Апісанне

Невялікія, пераважна шматгадовыя расліны. Іх вышыня вагаецца ад 1 мм да некалькіх сантыметраў. Вельмі рэдка можна сустрэць імхі больш за 20 см у вышыню.

У большасці відаў сапраўдных імхоў цела раздзелена на сцябло і лісты. Каранёў у імхоў няма, іх функцыі выконваюць рызоіды. Гэта тонкія аднаклетачныя або мнагаклетачныя вырасты. Яны размешчаны ў ніжняй частцы цела расліны. З дапамогай рызоідаў імхі ўмацоўваюцца ў глебе і паглынаюць ваду з растворанымі ў ёй мінеральнымі рэчывамі. Большасць імхоў здольна таксама паглынаць ваду і раствораныя ў ёй рэчывы ўсім целам.

Імхі маюць больш простую, чым астатнія вышэйшыя расліны, будову. У іх ёсць фотасінтэзуючыя, а таксама покрыўныя і механічныя тканкі. У імхоў з найбольш складанай будовай з’яўляюцца і спецыяльныя клеткі, якія выконваюць праводзячую функцыю. Але тыповыя ксілема і флаэма ў імхоў адсутнічаюць. З’яўленне ў імхоў тканак — гэта вынік іх прыстасавання да наземнага спосабу жыцця.

Пашырэнне

Мохападобныя — старажытная група вышэйшых раслін. Споры іх вядомы пераважна з адкладанняў сілуру і дэвону (440—405 млн гадоў назад). Рэшткі імхоў вядомы з карбону (350 млн гадоў назад). У палеазоі акрэсліліся асноўныя групы мохападобных.

Пашыраны ўсюды. Растуць на прыродных (глеба, камяні, кара дрэў і кустоў, лісце і сцёблы раслін, слаявіна лішайнікаў, пладовыя целы грыбоў) і антрапагенных (розныя збудаванні з каменю, цэменту, дрэва, саломы, на палях і агародах) субстратах. На Беларусі каля 430 відаў.

Асаблівасці біялогіі

Унутраная будова адносна простая. Часткова адасоблена асіміляцыйная, водаправодная і механічная тканкі. Палавое (гаметафіт) і бясполае (спарафіт) пакаленні існуюць сумесна на адной расліне.

У жыццёвым цыкле пераважае гаметафіт; спарафіт абмяжоўваецца спораўтварэннем, прымацаваны да гаметафіту і поўнасцю або часткова паразітуе на ім. У цыкле развіцця адзначаецца правільнае чаргаванне пакаленняў (спарафіта і гаметафіта), развіта таксама вегетатыўнае размнажэнне (часткаю цела ці спецыялізаванымі органамі). У залежнасці ад размяшчэння генератыўных органаў бываюць аднадомныя, двухдомныя і шматдомныя.

Органы палавога размнажэння — антэрыдыі і архегоніі. Утвораныя ў антэрыдыях двухжгуцікавыя сперматазоіды перамяшчаюцца да яйцаклеткі толькі ў кропельна-вадкім асяроддзі. З зіготы фарміруецца шматклетачны дыплоідны спарафіт у выглядзе спецыяльнага органа спаранашэння — спарагона, нагадваючага каробачку на ножцы са ступнёй, урослай у тканку гаметафіта. У каробачцы спарагона са спарагеннай тканкі ўтвараюцца гаплоідныя споры. На паверхні глебы са споры пры яе прарастанні ўтвараецца пласціністы талом, ці разгалінаваная мнагаклетачная ніць з пупышкамі. Прадростак развіваецца ў дарослую расліну мху пласціністай ці лістасцябловай будовы.

Значэнне ў прыродзе

Мохападобныя ўваходзяць у склад першасных раслінных згуртаванняў, уплываюць на мікраклімат, рэгулююць водны рэжым, ахоўваюць глебу ад эрозіі з'яўляюцца торфа- і глебаўтваральнікамі, садзейнічаюць забалочванню сельскагаспадарчых угоддзяў, пагаршаюць якасць лугоў.

Зноскі

Літаратура

Рыкоўскі Г. Ф. Мохападобныя // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 10: Малайзія — Мугаджары / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2000. — Т. 10. — 544 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0169-9 (т. 10).
Сапегін Л. Батаніка. Сістэматыка вышэйшых раслін: вучэбны дапаможнік для студэнтаў устаноў вышэйшай адукацыі па біялагічных спецыяльнасцях. — Гомель: ГДУ, 2012. — 337 с. ISBN 978-985-439-644-6.
Мохападо́бныя, імхі // Беларусь: энцыклапедычны даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 500. — 800 с. — 5 000 экз. — ISBN 985-11-0026-9.