Аўгусцін Меерберг

Аўгусцін Меерберг
Аўгусцін Меерберг
	Augustin Meyerberg
Род дзейнасці	Пасол
Дата нараджэння	жнівень 1612
Месца нараджэння	Сілезія
Дата смерці	23 сакавіка 1688
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Аўгусцін Меер барон фон Меерберг (таксама Маерберг, ням.: Augustin Meyerberg) (жнівень 1612, Сілезія — 23 сакавіка 1688, Вена(?)) — аўстрыйскі барон, падарожнік і дыпламат.

Біяграфія

Меерберг родам з Сілезіі; пры Фердынандзе III быў саветнікам апеляцыйнага суда ў Глогау. Імператар Леапольд I выклікаў яго ў Вену і дванаццаць разоў адпраўляў яго паслом да розных двароў, у тым ліку: да турэцкага султана Магамета IV, да караля польскага і вялікага князя літоўскага Яна Казіміра, да караля дацкага Хрысціяна V, да рускага цара Аляксея Міхайлавіча.

У баронскую Свяшчэннай Рымскай імперыі годнасць ён быў узведзены 23 жніўня 1666 года і тады атрымаў мянушку Меер фон Меерберг; раней называўся дэ Меерн, і пад гэтым імем здзейсніў сваё падарожжа ў Маскву. Апісанню гэтага падарожжа Меерберг прысвяціў два сачыненні, напісаныя на лацінскай мове. Першае ўяўляе сабой данясенне пра ход справы, пра прыёмы і пра вынікі пасольства; другое змяшчае, акрамя іншага, апісанне ўсяго бачанага падарожнікам, збор уражанняў, якія зрабілі на асвечанага еўрапейца карціны рускага жыцця таго часу; значэнне яго павялічваецца яшчэ тым, што да яго прыкладзены зборнік карцін і малюнкаў, зробленых з натуры мастаком, які быў у свіце Меерберга.

Нагодай для пасольства Меерберга паслужыла вайна паміж Расіяй і Рэччу Паспалітай за Левабярэжную Украіну. Першае перамір’е ў 1656 годзе было заключана пры пасрэдніцтве Аўстрыі, але ў 1658 годзе зноў разгарэлася вайна. Леапольд I ізноў прапанаваў сваё пасрэдніцтва. У складзе адпраўленага з гэтаю мэтай пасольства знаходзіўся святар Севасцьян Главінік (Главініч), які прадставіў сваё данясенне «Sebastianus Glavinich de rebus Moschorum». Пасольства, выехаўшы з Вены 17 лютага 1661 года, прыбыло да Масквы 24 мая праз Пскоў, Ноўгарад і Цвер. 25 мая адбыўся ўрачысты ўезд у сталіцу, на наступны дзень — прыём у палацы. Меерберг падрабязна спыняецца на абставінах прыёму, на цырыманіяле, на ўшаноўванні паслоў царскім абедам. Нарады цягнуліся каля чатырох месяцаў і не раз пагражалі сарвацца, напрыклад, праз невыкананне якім-небудзь з бакоў правілаў тытулавання манархаў. Цар згаджаўся прыняць пасрэдніцтва аўстрыйскага імператара, але кароль польскі і вялікі князь літоўскі, выражаючы гатовасць да міру, не жадаў умяшання Аўстрыі. Тады Меерберг прыклаў усе старанні, каб дамагчыся ў цара, паводле інструкцыі Леапольда I, дапамогі і саюза супраць турэцкага султана, але атрымаў адмову, хоць Аляксей Міхайлавіч і абяцаў якім-небудзь іншым шляхам аддзячыць імператару за прапанаванае пасрэдніцтва. 24 красавіка 1662 года пасланцы былі запрошаны ва ўнутраныя пакоі, «на сяброўскую гутарку», якая складалася ў распіцці заздароўных чар. 25 красавіка адбылася развітальная аўдыенцыя, і 6 мая 1662 года пасольства выехала ў Смаленск для ўдзелу ў нарадзе ўпаўнаважаных Расіі і Рэчы Паспалітай, але і там пацярпела няўдачу.

На зваротным шляху праехаў па Дняпры ад Смаленска да Магілёва, затым праз Менск і Барысаў адправіўся ў Вільню. У апісанні свайго пасольства прывёў звесткі пра забойства гетмана В. Гасеўскага, якое адбылося ў час знаходжання Меерберга ў Вільні. Таксама апісаў архітэктуру, побыт жыхароў і прыроду наваколляў Дуброўны, Оршы, Копысі, Шклова, Быхава, Магілёва, Барысава, Менска. Адзначаў, што Белай Руссю ў самой Расіі называюць «вобласці паміж Прыпяццю, Дняпром і Дзвіною, з гарадамі Новагародкам, Менскам, Мсціславам, Смаленскам, Віцебскам і Полацкам». 22 лютага 1663 года Меерберг вярнуўся ў Вену.

Спадчына

Першае данясенне Меерберга «Relatio humillima Augustini de Meyern et Horatii Gulielmi Caivuccii, ablegatorum in Moschoviam a d. 17 Febr. 1661 usque ad d. 22 Febr. 1663» было выдадзена ў 1820 годзе (Wichmann, «Sammlung bisher noch ungedruckter kleiner Schriften zur ältern Geschichte und Kenntniss des Russischen Reichs», Берлін). На рускай мове існуюць два пераклады: першы, Дабраклонскага, надрукаваны ў «Русском Зрителе» за 1828 год, № 3-6, і другі, Барсава, у «Чтениях в Императорском обществе истории и древностей российских при Московском университете» (бел.: «Чытанні ў Імператарскім таварыстве гісторыі і старажытнасцей расійскіх пры Маскоўскім універсітэце») за 1882 год, кн. 1-3. Разбору гэтага данясення прысвечана каштоўнае даследаванне Адэлунга, якое выйшла ў 1827 годзе адначасова на рускай і нямецкай мовах, пад загалоўкам: «Барон Мейерберг и путешествие его по России» (бел.: «Барон Меерберг і падарожжа яго па Расіі»).

Другое сачыненне Меерберга «Iter in Moschoviam etc.» змяшчае, між іншым, пераклад Улажэння цара Аляксея Міхайлавіча. Пра год і месца выдання гэтага сачынення існуюць розныя звесткі; паводле адных — яно выдадзена ў Кёльне ў 1663, паводле іншых — у 1679 годзе, што больш праўдападобна. У 1688 годзе ў Лейдэне выйшаў французскі дераклад, у 1697 годзе ў Неапалі — італьянскі. Французскі пераклад перадрукаваны ў 1858 годзе ў I і II тамах «Bibliothèque russe et polonaise», пад загалоўкам: «Relation d’un voyage en Moscovie». На рускай мове сачыненне Mеерберга выйшла ў XVIII ст.: «Путешествие Мейерберга по России» (з малюнкамі). У «Чтениях в Обществе Истории и Древностей Российских» за 1873 год, кн. 3, надрукаваны пераклад Шамякіна. Да сачынення Меерберга прыкладзены збор малюнкаў — краявідаў, партрэтаў і наогул усіх рэчаў, якія прыцягвалі ўвагу чужаземцаў; зроблены яны спрактыкаванай рукой і хоць не адрозніваюцца мастацкай якасцю, але даюць дакладнае ўяўленне пра адлюстраваныя аб’екты, праз што маюць вялікае значэнне ў справе азнаямлення з рускімі старажытнасцямі. Здымкі з гэтых малюнкаў прыкладзены да згаданага даследавання Адэлунга, Кожны малюнак мае тлумачальны подпіс Меерберга. У 1903 г. у Санкт-Пецярбургу, у друкарні Суворына выдадзены альбом Меерберга з малюнкамі і тлумачэннямі да іх.

Літаратура

Альбом Маерберга: Виды и бытовые картины России XVII в. — СПб., 1903.
Путешествiе въ Московiю барона Августина Майерберга и Горацiя Вильгельма Кальвуччи, пословъ Августѣйшега Римскаго Императора Леопольда къ Царю и Великому Князю Алексѣю Михайловичу въ 1661 году, описанное самимъ барономъ Майербергомъ. Москва: Университетская типография, 1874. 260 с.
Путешествие в Московию // История России и дома Романовых в мемуарах современников XVII—XX вв.: Утверждение династии. — М., 1997.
Аделунг Ф. Барон Мейерберг и путешествие его по России: Пер. с нем. — СПб, 1827. (руск.)
Грыцкевіч В. П., Мальдзіс А. І. Шляхі вялі праз Беларусь. — Мн., 1980.
Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; маст. З. Э. Герасімовіч. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — С. 256. — 792 с. — ISBN 985-11-0378-0 (т. 2), ISBN 985-11-0315-2.

Спасылкі

Пры напісанні артыкула выкарыстаны матэрыял з Энцыклапедычнага слоўніка Бракгаўза і Эфрона (1890—1907).