Перайсьці да зьместу

Поліэтылен

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Поліэтылен, поліэтэн, полі(мэтылен)
Хімічная структура
Хімічная структура
Назвы
Скарочаныя назвы ПЭ, PE, ПВШ, HDPE, ПНШ, LDPE
Агульныя
Хімічная формула (C2H4)n
Фізычныя характарыстыкі
Шчыльнасьць 0,88–0,96 г/см³
Тэрмічныя характарыстыкі
Тэмпэратура плаўленьня 115-135 °C
Хімічныя характарыстыкі
Растворнасьць у вадзе не раствараеццаг/100 мл
Клясыфікацыя
Рэгістрацыйны № CAS 9002-88-4
№ Эўрапейскай супольнасьці 618-339-3
ChEBI 53227
Бясьпека
Таксічнасьць не таксічны
Поліэтылен, поліэтэн, полі(мэтылен) у Вікісховішчы
Калі не пазначана іншае, усе зьвесткі прыведзеныя для стандартных умоваў (25 °C, 100 кПа).

Поліэтылен, полі(мэтылен), поліэтэн[1] — тэрмаплястычны палімэр з клясы поліалефінаў. Утвараецца шляхам палімэрызацыі этылену.

Уяўляе сабою хімічна ўстойлівае рэчыва белага колеру, у тонкіх плястах празрысты і без колеру.

Цяпер вядома шмат відаў поліэтылену, але большасьць з іх мае формулу (C2H4)n, дзе n — колькасьць манамэраў у макрамалекуле.

Поліэтылен самым распаўсюджаным плястыкам, з якога вырабляюць самыя розныя тавары[2].

Гісторыя поліэтылену пачалася яшчэ ў канцы XIX ст., калі 24 кастрычніка 1898 году нямецкі хімік Ганс фон Пехманн паведаміў пра сынтэзаваньне новага палімэру. Адкрыцьцё здарылася амаль выпадкова: навуковец ладзіў рэакцыі з дыязамэтанам і ў пэўны момант на дне колбы заўважыў незвычайны асадак, падобны на воск[3].

Хутка пасьля гэтага хімікі Ф. Чырнер і О. Бамбергер высьветлілі, што белае, воскападобнае рэчыва складаецца з доўгіх ланцугоў -CH2-, таму яно атрымала назву полімэтыленам. Гэтае рэчыва было амаль цалкам ідэнтычным сучаснаму поліэтылену, аднак прымяненьне яму знайшлі толькі праз 35 гадоў пасьля адкрыцьця[3][4].

25 сакавіка 1933 году хімікі Р. Гібсан і Э. Фосэт, якія на той момант працавалі ў брытанскай кампаніі Imperial Chemical Industries, паўторна адкрываюць поліэтылен, гэтым разам пад вялікім ціскам. Праўда падчас экспэрымэнтаў у лябараторыі адбыўся выбух, таму кампанія фактычна забараніла сваім супрацоўнікам экспэрымэнтаваць з этыленам пад ціскам[5].

Наступную, гэтым разам больш пасьпяховую, спробу зрабілі ў той жа кампаніі М. Пэрын, Дж. Патон, Э. Ўільямс разам з інжынэрам па абсталяваньню Д. Мэнінгам у 1935 г. Тады ім удалося атрымаць 8,5 г новага палімэру, які Imperial Chemical Industries запатэнтавала і пачала прадаваць у якасьці ізаляцыйнага матэрыялу[5].

Поліэтылен нізкай шчыльнасьці (ПНШ, LDPE)

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Поліэтылен нізкай шчыльнасьці атрымліваюць з газападобнага этылену пры вельмі высокім ціску і тэмпэратыры да 350оС у прысутнасьці аксыдных каталізатараў. Гэты вельмі гнуткі матэрыял, з якога вырабляюць пакеты для прадуктаў і сьмецьця, выдуваюць бутэлькі і цацкі.

Лінейны поліэтылен нізкай шчыльнасьці (ЛПНШ, LLDPE)

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Вельмі падобны па сваім уласьцівасьцям на поліэтылен нізкай шчыльнасьці, аднак сынтэз не такі энэргазатратны.

Поліэтылен высокай шчыльнасьці (ПВШ, HDPE)

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Пазнака другаснай перапрацоўкі на вырабах з поліэтылену высокай шчыльнасьці.

Гэты тып поліэтылену вырабляюць пры нізкіх тэмпэратурах і ціску з выкарыстаньнем каталізатараў Цыглера-Ната, мэталяцэнавых каталізатараў і актываванага аксыду хрому. Атрыманы пры такіх умовах матэрыял мае высокую шчыльнасьць і ўмерную гнуткасьць. Можа вытрымліваць шматразовае награваньне да тэмпэратуры 120оС.

З такога тыпу поліэтылену вырабляюць бутэлькі для малака, вечкі, вёдры і карпусы для прыбораў[2].

Сшыты поліэтылен.

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Поліэтылен, малекулы якога яднаюцца між сабою дадатковымі бакавымі сувязямі. Ён выкарыстоўваецца ў якасьці ізаляцыйнага матэрыялу, а таксама пры вытворчасьці трубаў для розных мэтаў[6][7].

Перапрацоўваньне

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Пазнака другаснай перапрацоўкі на вырабах з поліэтылену нізкай шчыльнасьці.

У Беларусі перапрацоўваецца толькі поліэтылен высокай і нізкай шчыльнасьці (HDPE і LDPE адпаведна). На прадпрыемствах па перапрацоўваньню другаснай сыравіны яго дробяць для наступнага прымешваньня падчас вытворчасьці новых палімэрных вырабаў, альбо фармуюць гранулы, з якіх атрымліваюць новыя вырабы[8][9].