Befana

Sarong pidaso nin kahoy na naglaladawan sa Befana

Sa Italianong mga kaugalean asin suanoy na mga kostumbre, an Befana sarong parasambay na gurang na babae na nagtatao nin mga regalo sa mga aki sa bilog na Italya duman Si Epiphany Eva (kan banggi nin Enero 5) sa kaagid na paagi pasiring Si Santa Claus o an Three Magi.  An Befana lakop na tradisyon sa tahaw kan gabos Mga Italiano asin huli kaini dakol an ngaran. Siya parte kan popular na kultura nasyonal sagkod tradisyonal na soanoy na kultura asin katakin sa ibang pigura na nagtuhaw manongod kaidtong mga panahon nin Doseng Aldaw asin balos sa karahayan, pagkastigo sa maraot, asin pag-aako nin mga dolot. An Afana sarong misteryoso, nagkakakinontrahan na persona nin mga ginikanan na bakong malinaw. An karakter na ini orog na pigpatgad kan bagay na siya sa kabilugan na pinabayaan kan mga iskolar alagad iyo an tema dapit sa kadakul na paghuna-huna kan mga nagsasambit saiya. An Pre-Kristo, Kristiyano, asin sintetismo kan duwa gabos naitala bilang mga paliwanag sa saiyang ginikanan. Sa nagkapirang parte kan Italya, lalo na sa sentral na mga rehiyon, nangyayari an mumming sa Epiphany eve. An mga manika gibo saiya asin an mga effigado natotong asin bonfires parati pigtotomoy. Nagdadara sia nin mga regalo sa marahay na mga aki sa nagkapirang parte kan Italia, na natural sanang mahamis, dulse o kawatan alagad karbon, cimension asin bawang para sa maraot na mga aki. Parati siya nalaladawan bilang harang wagg nakasakay sa bawat paagi kan ayre na may sulot na itom na kawit asin tinatahoban ta naglalaog siya sa mga harong kan kaakian sa simong. Parati siyang nakangirit asin nagdadara nin bag o hamo na pano - darang dulse, regalo, o pareho.Sia bako sanang namomotan kundi natatakot man asin nagtuyatuya, partikularmente kan mga aki.

Mga Ngaran etymolohiya

Sarong popular na paniniwala iyo na an saiyang ngaran nakukua sa Feast of Epiphany (Italian: Festa dell'Epifania). Dakol na tawo an naniniwala na an ngaran na Befana kinua sa bersion nin Italia kan termino sa Griego na epifania o epiphaneia (Greek, επιφάνεια = appearance, surface; English: epiphany) asin ini an pinakapopular na teoriya. Minsan siring, an iba pang posikit na an ngaran sarong pan - oukit nin bastrina, an mga balaog na konektado sa diosang si Strina. Sa librong Domestic Life in Palestine, ni Mary E. Rogers (Poe & Hitchcock, 1865) an autor nagsasabi:

But an 'Essay on the Fine Arts', by E. L. Tarbuck, led me to believe that this custom is a relic of pagan worship, and that the word "Bastrina" refers to the offerings which used to be made to the goddess Strenia. We could hardly expect that the pagans who embraced Christianity could altogether abandon their former creeds and customs. Macaulay says, "Christianity conquered paganism, but paganism infected Christianity; the rites of the Pantheon passed into her 'worship, and the subtlities of the Academy into her creed'". Many pagan customs were adopted by the new Church. T. Hope, in his 'Essay on Architecture', says: 'The Saturnalia were continued in the Carnival, and the festival with offerings to the goddess Strenia was continued in that of the New Year . . .'

An Befana bisto sa magkapirang ibang pangaran sa bilog na Italya arog kan ipinahiling ni Alfredo Cattabiani an iba sainda mga diyalektong tradisyunal na espeliyon kan Estandarteng Italyanong "gurang nababae" (vecchia) o "witch" (strega):

 

But the figure of the old woman who brings gifts is not only Roman: she is called, for example, the Vecchia [Old Woman] in Pavia, the Pifanie [Epiphany] in Lario Orientale, the Vecia [Old Woman] or Stria [Witch] in Mantua, Padua, Treviso, and Verona, the Pasquetta [Little Easter] in Legnago, in Venice Marantega or Redodesa, a name that is also found in the Belluno Alps with the variants Redosega, Redosola and Redosa; the Sibilia [Sybil] in Pirano, the Donnazza [Woman?] in Borca di Cadore, the Anguana [Serpent?] in Cortina d'Ampezzo and the Berola in the province of Treviso, the Vecie [Old Woman] or the Strie [Witch] or the Femenate or the Marangule in Friuli. In Modena she is Barbasa, in Piacenza she is Mara, and the Voecia [Old Woman] in Bologna.

Mga tula asin kanta

Igwa nin mga tula manungod ki Befana, na midbid sa medyo magkaibang bersiyon kan Italia. Uya an saro sa mga bersyon:

La Befana vien di note'Con le dippe tutte rorte'Col vesito alla romana'Viva, Viva La Befana!

An traduksion sa Ingles:

The Befana comes by night

With her shoes all tattered and torn She comes dressed in the Roman way

Long live the Befana!

Bikol:

An Afana nag - aagi sa banggi'Huli sa saiyang sapatos an gabos na bagay tinaktak asin rinadas'Nag - abot sia na nakagubing sa Roma'Haloy nang nakaistar an Befana!

Saro pang bersyon an itinatao sa sarong tula ni Giovanni Pascoli:

Vine, viene la Befana'Viennang kadi'nan at note kaakit-wili'Comme è sstaca! la circonda'Neve e gelo e tramontana!'Vine, viene la Befana

An traduksion sa Ingles:

Here comes, here comes the Befana

She comes from the mountains in the deep of the night

Look how tired she is! All wrapped up

In snow and frost and the north wind!

Here comes, here comes the Befana!

Bikol:

Uya, uya na an Afana'Hale sia sa kabukidan kan matangang banggi'Helinga kun gurano sia kapagal! Napapatos an gabos nin niyebe asin pagkakuraguso saka doros sa amihanan! Uya, uya na an Afana!

Hilingon pa

• • Krampus
  • Père Fouettard
  • Zwarte Piet

Bibliograpiya

• Biondi, Angelo (1981). "La Befana nel soranese e nel pitiglianese". In Roberto Ferretti (ed.). La tradizione della Befana nella Maremma di Grosseto. Grosseto: Comune di Grosseto, Archivio delle tradizioni popolari della Maremma grossetana. pp. 65–102. (in Italian)
• Cacopardo, Augusto S. (2016). Pagan Christmas: Winter Feasts of the Kalasha of the Hindu Kush. Gingko.
• Cattabiani, Alfredo (2008) [1988]. Calendario. Le feste, i miti, le leggende e i riti dell'anno. Milan, Italy: Mondadori. ISBN 88-04-58419-XISBN 88-04-58419-X; ISBN 978-88-04-58419-3 . (in Italian)
• "Epiphany is Not a Fable, Pope Says". Catholic News Service – Newsfeeds. 1978-01-09. Retrieved 2024-03-04.
• Forsdyke, John (1954). "The 'Harvester Vase' of Hagia Triada". Journal of the Warburg and Courtauld Institutes. 17 (1/2): 1-9.
• Frank, Roslyn M. (May 2004). "Hunting the European Sky Bears: German 'Straw-bears' and their Relatives as Transformers"/"Die Jagd auf die europäischen Himmelsbären Deutsche 'Strohbären' und ihre Verwandten als Verwandler". In Michael and Barbara Rappenglück (eds.). Symbole der Wandlung - Wandel der Symbole. Proceedingsof the Gesellschaft für wissenschaftliche Symbolforschung/Society for the Scientific Study of Symbols. Germany. pp. 141-166.
• Grimm, Jacob (2004a) [1883]. Teutonic Mythology: Volume I. Translated by James Steven Stallybrass. Mineola: Dover.
• Marinoni, A. (January 1916). "Popular Feasts and Legends in Italy". The Sewanee Review. 24 (1): 69-80.
• Muthig, John (1978-01-06). "Italians Adjust to Loss of 'Little Christmas'". Catholic News Service – Newsfeeds. Retrieved 2024-03-04.
• Pitrè, Giuseppe, cited in Giuseppe Cocchiara (2016) [1952]. In Bollati Boringhieri (ed.). Storia del folklore in Europa. Turin, Italy: Gruppo editoriale Mauri Spagnol. ISBN 978-88-339-7450-7ISBN 978-88-339-7450-7. (in Italian)
• Siporin, Steve (2022). The Befana Is Returning: The Story of a Tuscan Festival. Madison, United States of America: University of Wisconsin Press. ISBN 978-0-29933-730-8ISBN 978-0-29933-730-8.
• Siporin, Steve (2023). "Excerpt from Wayland D. Hand Prize Winner The Befana Is Returning: The Story of a Tuscan Festival". TFH: The Journal of History and Folklore. 39 & 40: 88–119.
• Smith, John B. (August 2004). "Perchta the Belly-Slitter and Her Kin: A View of Some Traditional Threatening Figures, Threats and Punishments". Folklore. 115 (2): 167–186.
• Young, Sheila M. (2017). "The Evolution of the Contemporary Blackening". Folklore. 128 (3): 244-270. doi:10.1080/0015587X.2017.1327633doi:10.1080/0015587X.2017.1327633.

Panluwas na mga takod

•  "Christmas in Abruzzo: La Befana". Abruzzo. Archived from the original on 2013-03-13. Retrieved 24 February 2015. 
  • Befana, an academic view Archived 2017-08-15 at the Wayback Machine.
  • The story of the Befana and letters and pictures by children Archived 2017-01-23 at the Wayback Machine.