Tatabanya

Tatabanya
Tatabanya
	Tatabánya
Bayraq	Gerb
	47°35′10″ şm. e. 18°23′41″ ş. u.HGYO
Ölkə	Macarıstan;
Tarixi və coğrafiyası
Sahəsi	91,42 km²;
Mərkəzin hündürlüyü	167 ± 1 m
Saat qurşağı	Mərkəzi Avropa vaxtı[d]; UTC+01:00; UTC+02:00;
Əhalisi
Əhalisi	65.861 nəf. (1 yanvar 2024);
Rəsmi dili	Macar dili;
Rəqəmsal identifikatorlar
Telefon kodu	+36 34
Poçt indeksi	2800
Digər
	tatabanya.hu
	Xəritəni göstər/gizlə Tatabanya
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tatabanya (mac. Tatabánya) — Mərkəzi Transdunay regionunda, Macarıstanın şimal-qərbində yerləşən şəhər. Təxminən 65849 nəfər əhalisi var. Komarom-Esterqom medyesinin paytaxtıdır.

Coğrafiyası

Şəhər Qerese və Vertes dağları arasındakı vadidə yerləşir və paytaxt Budapeştdən 55 km məsafədədir. Coğrafi mövqeyinə görə dəmiryol və avtomobil yollarının kəsişdiyi nöqtədə yerləşir. Vyana-Budapeşt dəmir yolu xətti də bu şəhərdən keçir.

Tarixi

Arxeoloji qazıntılara əsasən insanların daş dövründən etibarən burada məskunlaşdığı məlum olmuşdur. 16-cı əsrdə Osmanlı türkləri bölgəni işğal etdi. O zamanlarda şəhərin sakinləri protestant idi. Daha sonra isə şəhərin feodal hakimləri olan Esterhazilər ərazini Roma-Katolik kilsəsinə qulluq edən almanlar və slovaklar ilə doldurdular.

1787-ci ilin əhalinin siyahıya alınmasına əsasən, Alsoqallanın 580, Felsoqallanın isə 842 nəfər əhalisi vardı. Ərazinin kömür ehtiyatı bu dövr ərzində kəşf edilmişdir. Bu zaman daxilində şəhərin əhalisi artdı və daha sonra Tatabanya kəndi kimi formalaşan yeni mədən koloniyası yaradıldı.

Sənayeləşmə dövründə Macarıstanın bir sıra şəhərləri böyük sənaye mərkəzlərinə çevrildilər. 1 oktyabr 1947-ci ildə 4 kənd Tatabanya adı altında birləşdirildi və şəhər statusunu aldı. 1950-ci ildə Tatabanya Komarom-Esterqom medyesinin paytaxtı oldu. 1980-ci ildə şəhərin 80 mindən çox əhalisi vardı.

Şəhərin sənayeləşməsi Sosialist hökumətinin süqutuna və 1989-cu ildə baş verən siyasi dəyişikliklərə qədər əhəmiyyətli olmuşdur. Bu mərhələdən sonra ağır sənayenin və mədənçıxarmanın əhəmiyyəti olduqca aşağı düşdü şəhərin iqtisadi strukturu olduqca dəyişdi.

İnfrastrukturu

2001-ci il əhalinin siyahıya alınmasına əsasən, Tatabanya 28,912 ev təsərrüfatına sahibdir^[2] və onların 60% -i mərkəzi isitmə və telefonla təmin olunmuşdur. Demək olar ki, bütün evlər TV şəbəkəsinə çıxış əldə edə bilərlər. Şəhər yollarının 98 % -nə asfalt döşənmişdir və kütləvi nəqliyyat yaxşı səviyyədə təşkil edilmişdir.

Təhsili

Hal-hazırda şəhərdə iki kollec, on orta məktəb, 16 ibtidai məktəb, 18 uşaq bağçası və 5 körpələr evi var.

Mədəniyyət və idman

Şəhərdə yerləşən ənönəmli mədəniyyət mərkəzi Mari Yasay teatrıdır. Şəhərdə muzeylər və kitabxanalar da daxil olmaqla bir çox digər mədəniyyət mərkəzləri də var. Tatabanyanın 1910-ci ildə yaranan FC Tatabanya adlı futbol komandası və Tatabanya Carbonex KC adlı həndbol komandası var.

Turistik yerləri

Toğrul heykəli;
Szelim mağarası;
Yaxınlıqda yerləşən dağların və kəndlərin də turistik əhəmiyyəti böyükdür; qonşuluqda yerləşən Tata əyalətində gözəl mənzərələri göl və orta əsrlərə aid mağara var.

Beynəlxalq əlaqələr

Qardaşlaşmış şəhərlər

Aalen, Almaniya (1987) Bendzin, Polşa (2000) Kraystçerya, Böyük Britaniya (1992) Ferfild, Konnektikut, Connecticut; Amerika Birləşmiş Ştatları (1993) Pyjterfolvo, Ukrayna (2015) Oderxeyu-Sekuesk, Rumıniya (2000) İjevsk, Rusiya (1992)