Orhus Universiteti

Orhus Universiteti
56°10′14″ şm. e. 10°12′04″ ş. u.
Şüar	Solidum petit in profundis (azərb. Dərinliklərdə möhkəm bünövrə axtarın‎)
Əsası qoyulub	1928
Tip	Ali təhsil müəssisəsi
Rektor	Brian Bech Nielsen
Tələbə sayı	43,600
Şəhər	Orhus
Ölkə	Danimarka
Sayt	au.dk
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Orhus Universiteti (dan. Aarhus Universitet) — Danimarka Krallığının Orhus şəhərində yerləşən ali təhsil ocağı.

Tarixi

Orhus Universiteti 11 sentyabr 1928-ci ildə yaradılıb. Bu zamana qədər Danimarkada təkcə bir universitet - Kopenhagen Universiteti fəaliyyət göstərirdi. Ölkənin ikinci ən böyük şəhəri olan Orhusda universitet yaradılmasına ehtiyac duyulurdu. Bu zaman Orhus şəhərinin bələdiyyəsi yeni universitetin yaradılması üçün 33 min kron vəsait ayırır. 1928-ci ildən Orhus şəhərindəki Texniki Kollecin sinif otaqlarını icarəyə götürən Orhus Universitetinin Humanitar elmlər fakültəsi fəaliyyətə başlayır. Fakültənin müəllim heyəti fəlsəfə üzrə 1 professor, Danimarka, ingilis, alman və fransız dilləri üzrə 4 dosentdən ibarət olur. 1933-cü ildən yeni yaradılmış ali məktəb yerləşdiyi şəhərin adına əsasən rəsmi olaraq Orhus Universiteti adını daşıyır, bir il sonra isə universitetin humanitar fakültəsi akkreditasiyadan keçir və imtahan keçirmək hüququ qazanır. Həmin vaxtadək tələbələr tədqiqatlarını Kopenhagen Universitetində aparırdılar. 1933-cü ildə Orhus Universitetinin Sağlamlıq elmləri, 1936-cı ildə İqtisadiyyat və hüquq, 1942-ci ildə İlahiyyat fakültələri açılır. Ali məktəbin kampusu memar Kristian Frederik Müller tərəfindən inşa edilir və indiyədək kampusun binalarının tikintisi "Müller arxitektorları" firması tərəfindən həyata keçirilir.

İkinci dünya müharibəsində Danimarka almanlar tərəfindən işğal olunduğu dövrdə gestapo Orhus Universitetinin tələbə şəhərciyindəki iki yataqxananı öz qərargahlarına çevirirlər. 1944-cü il oktyabrın 31-də Danimarka müqavimət hərəkatının tələbinə əsasən, Kral hava qüvvələri gestaponun yerləşdiyi universitet yataqxanalarına havadan zərbələr endirir və onları yerlə yeksan edir. Lakin təyyarələrin biri almanlar tərəfindən topla vurulduğuna görə universitetin əsas korpusuna da bombalar düşür. Bu hadisə zamanı əsas binada olan memar Müller xoşbəxtlikdən sağ qalır və bir müddət sonra onu dağıntıların altından qazıb çıxarırlar. Deyilənə görə, Müller özünə gələn kimi soruşur: "Arkalar dağılmayıb ki?". Müller əsas binanın bəzədilmiş hörgü arkalarını nəzərdə tuturdu və bilirdi ki, arkalar dağılsa, onların yenidən qurulması üçün vəsait toplamaq mümkün olmayacaq. Arkalar isə heç bir zədə almır və hazırda da mövcuddur. Bombardman zamanı 10 fəhlə həlak olur. Danimarka müqavimət hərəkatı hava hücumu zamanı mülki əhali arasında tələfatın qarşısını almaq üçün kampusun modeli üzərində bir neçə ay gərgin məşq aparıb. Buna səbəb Orhus Universitetinin kampusunun iki xəstəxana ilə əhatə olunması və sıx məskunlaşmış rayonda yerləşməsi olub.

İkinci dünya müharibəsindən sonra Orhus Universiteti tədricən bərpa olunmağa başlayır, yeni tədris proqramları qəbul edilir, tələbə və müəllimlərin sayı artır, yeni fakültələr açılır. 1948-ci ildə Danimarkada aparılan orfoqrafiya islahatlarından sonra Orhus şəhərinin adı Å hərfi ilə yazılsa da (Århus), universitetin adı hazırda da köhnə variantda (iki A ilə - Aarhus) olduğu kimi qalır. 1954-cü ildə universitetdə bir neçə fakültənin birləşməsi nəticəsində Dəqiq elmlər fakültəsi yaradılır.

2007-ci ildə universitetin Kənd təsərrüfatı elmləri fakültəsi açılır. 1939-cu ildən fəaliyyət göstərən Orhus Biznes Məktəbi, eləcə də Milli Ekologiya Tədqiqatları İnstitutu (NERI) universitetə birləşdirilir.2012-ci il 1 yanvar tarixinə Orhus Universiteti Danimarkada ən böyük universitet hesab edilirdi. Universitetdə təxminən 41500 bakalavr və 1500-ə yaxın magistr təhsil alır. Orhus Universitetinin adı dünyanın "100 ən yaxşı universiteti" siyahısında yer alır.

Fakültələr

• Diş həkimliyi fakültəsi;
• Çin dili fakültəsi;
• Çex dili fakültəsi;
• Yunan dili fakültəsi;
• Latın dili fakültəsi;
• Hüquq fakültəsi;
• Geologiya fakültəsi;
• Yapon dili fakültəsi;
• Macar dili fakültəsi;
• Tibb fakültəsi;
• Riyaziyyat fakültəsi;
• Siyasi elmlər fakültəsi;
• Statistika fakültəsi;
• Teologiya fakültəsi;
• Nanotexnologiya fakültəsi;
• Fəlsəfə fakültəsi;
• Müasir dillər fakültəsi;
• İdman fakültəsi;
• Psixologiya fakültəsi.

Büdcəsi və təhsil haqqı

2009-2010-cu tədris ilində Orhus Universitetinin illik gəlirləri 5270096000, illik xərcləri isə 5273853000 Danimarka kronu (DKK) təşkil edib.

Orhus Universitetinə yerli abituriyentlər imtahansız, orta məktəbin buraxılış imtahanlarının nəticəsini təqdim edərək qəbul olunurlar. Universitetdə yerli və Avropa Birliyinə daxil olan ölkələri təmsil edən tələbələr ödənişsiz oxuyurlar. Orhus Universitetində əcnəbi tələbələrin təhsil haqqı İctimai, Humanitar elmlər, İlahiyyat fakültələrində, Təhsil Məktəbində ildə 9100 avro, Biznes Məktəbində 11500 avro, Dəqiq elmlər və texnologiya, Sağlamlıq elmləri fakültələrində ildə 15300 avro təşkil edir. Təhsil haqqı tələbənin fakültədə qeydiyyata düşməsindən 1 ay əvvəl ödənilməlidir.

Dünyanın digər universitetlərində olduğu kimi, Orhus Universiteti də tələbələrə müxtəlif təqaüd və kreditlər təklif edir. Danimarka Dövlət təqaüdünün məbləği təhsil və yataqxana xərclərindən azad edilməklə bərabər ayda orta hesabla 7500 Danimarka kronu təşkil edir. Təqaüd və kredit almaq üçün tələbə avqust və fevral ayında universitetə yazılı ərizə ilə müraciət etməlidir. Tələbə götürdüyü krediti oxuduğu müddətdə tədricən və ya universiteti bitirib işə düzəldikdən sonra geri qaytarır. Əgər tələbə ali məktəbi bitirdikdən sonra sağlamlığı ilə əlaqədar və digər səbəblərə görə işləmək imkanını itirirsə və ya iş tapa bilmirsə götürdüyü kredit ona bağışlanır.

Universitet bu gün

Danimarkanın Kopenhagendən sonra ikinci ən böyük şəhəri olan Orhus Yutlandiya yarımadasının şərqində yerləşir. Təpə və meşələrdən ibarət bu liman şəhəri çox əlverişli coğrafi mövqeyə malikdir. Ölkənin bütün hissələrinin dəmir yolları Orhus şəhərində kəsişir. 1,2 milyon əhalisi olan şəhərin insanları çox mehriban və qonaqpərvərdir.

Orhus Universiteti kampusunun planı 1931-ci ildə danimarkalı memarlar Kristian Frederik Müller, Key Fisker, Pol Steqmann və landşaft memarı Karl Teodor Sorensen tərəfindən hazırlanıb. Kampusun tikintisinə 1932-ci ildə başlanıb və XXI əsrədək davam edib. Plana əsasən böyük sahədə tikilmiş binalar sarı kərpic və kirəmitdən ibarət olduğundan bütün kampusa eyni görünüş verir. Binalara sarmaşan bitkilər, yaşıl qazon və parklar, göllər kampusa əvəzolunmaz gözəllik bəxş edir. Orhus Universitetinin binaları Danimarkanın Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən ölkənin memarlıq nümunələri kimi qorunur.

2011-ci il yanvarın 1-dən Orhus Universiteti 4 akademik sahəyə bölünüb:

Milli Ekoloji Tədqiqatlar İnstitutu, Kənd təsərrüfatı elmləri və Dəqiq elmlər fakültələri birləşdirilərək Orhus dəqiq elmlər və texnologiya fakültəsi yaradılıb. Fakültəyə yeni dekan - Brayan Bek Nielsen təyin edilib. Fakültəyə Biologiya, Kimya, Riyaziyyat, Kompüter, Yer, İdman elmləri, Molekulyar biologiya, Fizika və astronomiya, Elmi tədqiqatlar departamentləri, 30-dan çox elmi-tədqiqat mərkəzi, Təbiətşünaslıq tarixi, Steno elm və tibbin tarixi muzeyləri, Ole Romer rəsədxanası, Orion planetarisi, Orhus Botanika bağı oranjereyası aiddir.

Humanitar, İlahiyyat fakültələri, eləcə də Danimarka Təhsil Məktəbi birləşdirilərək Orhus incəsənət fakültəsi yaradılıb. Fakültənin rəhbəri dekan Mette Thunodur. Humanitar fakültəyə Antropologiya, arxeologiya və linqvistika, Estetik tədqiqatlar, Tarix və regionşünaslıq, İnformasiya və media tədqiqatları, Dil, ədəbiyyat və mədəniyyət, Fəlsəfə və ideyaların tarixi, Skandinav tədqiqatları departamentləri, Humanitar Ali Məktəbi, Vizuallaşma və Qarşılıqlı Təsir, Təhsilin İnkişafetdirilməsi və s. 20-dən çox elmi-tədqiqat mərkəzi, Qədim incəsənət, Qədim şəhər, Moesgaard muzeyləri aiddir.

İlahiyyat fakültəsi İncil tədqiqatları, Kilsə tarixi və praktik ilahiyyat, Sistematik ilahiyyat, Dini tədqiqatlar, Ərəb və İslam tədqiqatları bölmələrindən, Dini Tədqiqatlar və İlahiyyat Ali Məktəbindən (magistrant və doktorantlar üçün), Bioetika və Nanoetika, Müasir Din, Antik və Xristian Tədqiqatları, Qrundtviq Təhsil elmi-tədqiqat mərkəzlərindən ibarətdir. Danimarka Təhsil Məktəbində Pedaqogika, Tədris, Kurikulum tədqiqatları, Mütləq orta təhsil departamentləri fəaliyyət göstərir.

İctimai elmlər fakültəsi və Biznes Məktəbi birləşdirilərək Orhus Biznes Məktəbi yaradılıb. Məktəb dekan Svend Hilleberq tərəfindən idarə olunur. Biznes Məktəbinin nəzdində Hüquq, İqtisadiyyat və Menecment məktəbləri, Siyasi elmlər, Psixologiya departamentləri, Danimarka Siyasi Tədqiqatlar, Milli Qeydiyyat Tədqiqatları Əsaslı, Alkoqol və Narkotik Tədqiqatları, Tədris və Təhsil elmi mərkəzləri mövcuddur.

Sağlamlıq elmləri fakültəsində bir sıra dəyişikliklər edilərək yeni Orhus sağlamlıq elmləri fakültəsi yaradılıb. Fakültənin dekanı Allan Flivbjerqdir. Sağlamlıq elmləri fakültəsinə İctimai Səhiyyə Məktəbi (Ümumi müalicə təcrübəsi, Biostatistika, Sosial tibb və epidemiologiya, Ətraf mühit və əmək tibbi, Elm və tibb bacısı, Sağlamlıq xidmətləri tədqiqatları departamentlərindən ibarətdir), Anatomiya departamenti, Fiziologiya və Biofizika İnstitutu (Fiziologiya, Biofizika, Əczaçılıq, İnsan genetikası, Tibbi biokimya, Mikrobiologiya və immunologiya, Məhkəmə tibbi, Stomatologiya departamentləri, Kliniki Tibb İnstitutundan ibarətdir), Membran Reseptorlar və Əsəb Xəstəlikləri Mərkəzi, Stomatoloq Köməkçiləri, Gigiyenaçı və Klinika Texnikləri Məktəbi, Orhus Universitet xəstəxanası daxildir.

Universitetin Nanoelmlər Fənlərarası Mərkəzi 2002-ci ildə professor Flemminq Besenbacher tərəfindən yaradılıb və nanoelmlər üzrə fənlərarası tədqiqatlar üçün geniş spektrdə proqramlar təklif edir. Burada təhsil, əsasən, fizika, kimya, biologiya, molekulyar biologiya, riyaziyyat, kompüter elmlərini əhatə edir.

Orhus Universitetinin kitabxana sistemi çox zəngindir və Danimarka dövlətinə məxsus milli kütləvi kitabxanadır (xüsusilə universitet kitabxanası). Universitetin kitabxana sisteminə ümumilikdə 2 əsas və 24 sahə kitabxanası daxildir. Əsas kitabxanalara Universitet və Danimarka Elektron Tədqiqatlar, sahə kitabxanalarına isə Humanitar fakültəyə məxsus Dil, ədəbiyyat və mədəniyyət, IT-Katrinebjerg, Moesqaard, Rinqqade, Estetika, Sağlamlıq elmləri fakültəsinə məxsus Sağlamlıq elmləri, Stomatologiya, İctimai elmlər fakültəsinə məxsus Hüquq, Siyasi elmlər, İqtisadiyyat, Psixologiya, İlahiyyat fakültəsinə məxsus İlahiyyat, Dəqiq elmlər fakültəsinə məxsus Biologiya, Kimya, Kompüter elmləri və informasiya-media tədqiqatları, Yer elmləri, Elm və tibbin tarixi, Riyaziyyat, Fizika və Astronomiya, İdman elmləri, Kənd təsərrüfatı fakültəsinə məxsus DJF, Biznes Məktəbinə məxsus ASB, Danimarka Təhsil Məktəbinə məxsus Milli təhsil, Milli Ekologiya İnstitutunun NERI kitabxanaları aiddir. Kitabxana sisteminə dünyanın bir çox dillərində milyonlarla kitab daxil olmaqla jurnallar, kitabçalar, musiqi partituraları, filmlər, şəkillər, xəritələr və s. daxildir. Kitabxana sisteminin veb-saytına daxil olmaqla oxucular lazımi materialları əldə edə bilərlər.

Orhus Universitetinin rektoru hazırda Lourints Broder Holm Nilsen, prorektoru isə Seren Frandsendir. Universitetdə ümumilikdə 11000 əməkdaş fəaliyyət göstərir. Onların 4000-ə yaxını professor-müəllim, qalanları isə inzibati və texniki heyətdir. Bu ali təhsil müəssisəsində 38000-dən çox şəxs təhsil alır.

Orhus Universitetinin 8000-nə yaxın yataqxana kompleksi mövcuddur. Yataqxanalarda otaq tutmaq üçün universitetin Mənzil İdarəsinə ərizə ilə müraciət etmək və növbəyə yazılmaq lazımdır. Universitetə qabaqcadan müraciət edən tələbə otaqla daha tez təmin olunma şansı qazanır (ən yaxşı vaxt iyulun 1-dən avqustun 1-dəkdir). Kampus daxilində yerləşən yataqxanalardan Bronzealdervaenget, Borqlum Kollegiet, Danimarka Kollegiet, Qrundtvigs Hus Kollegiet, Hejredal Kollegiet, Klovergarden, Kollegierne i Universitetsparken, Vilhelm Kiers Kollegium, Teknologkollegiet, Stenaldervej Kollegiet, Skelager Kollegiet və s. qeyd etmək olar. Kampusdan kənardakı yataqxanalar Orhus şəhərinin müxtəlif yerlərində yerləşir. Otaqların qiyməti yataqxanadan və otağın şəraitindən asılı olaraq 1500-5000 Danimarka kronu arasında dəyişir (əksər yataqxanalarda qiymətlər 2000-3000 kron arasındadır). Yataqxanaların hovuzu, idman kompleksləri, ticarət mərkəzləri, yeməkxana və kafeləri mövcuddur, burada ictimai nəqliyyat çox rahat təşkil olunub. Tələbələr nəqliyyat vasitəsi kimi velosipedə daha çox üstünlük verirlər.

Orhus Universitetində iki böyük tələbə təşkilatı - Tələbə İttifaqı və Studenterlauget mövcuddur. Tələbə İttifaqı bütün universitet, Studenterlauget isə Orhus Biznes Məktəbi üzrə fəaliyyət göstərir. Bu təşkilatlar müxtəlif konsert və tədbirlər, seminar və konfranslar təşkil edir, Tələbə İttifaqı "Delfinen" tələbə jurnalı çap edir. Universitetdə siyasi təşkilatlar da (Sosial-demokratlar, Mühafizəkarlar, Liberallar və s.) yaradılıb. Mühafizəkarlar tələbə təşkilatı "Critique" jurnalı, Liberallar isə "Minerva" vərəqələri nəşr edir.

Orhus Universitetinin missiyası elmi-tədqiqatlar aparmaq, yeni proqramlar qəbul edərək dünyada elmin, milli və qlobal rifahın inkişafını təmin etmək, dünyanın ən elit universitetləri arasında olmaqdan ibarətdir. Universitetin tələbə və müəllimləri ətraf mühitlə sıx və dinamik əlaqələr qurur, yeni-yeni elmi nailiyyətlərə imza atırlar. Bu ali məktəbdə beynəlxalq əməkdaşlığa xüsusi önəm verilir, xaricdən alim və tələbə cəlb etmək üçün məqsədyönlü işlər görülür.

Orhus Universitetinin şüarı belədir:

Dərinliklərdə möhkəm bünövrə axtarın!

Xarici əlaqələri

Utrext Şəbəkəsinin və Koimbra qrupunun üzvüdür.

Reytinqi

"Academic Ranking of World Universities"dəki yeri:

2003	2004	2005	2006	2007	2008	2009	2010	2011	2012	2013	2014	2015
102-151	101-152	101-152	102-150	102-150	93	97	98	86	86	81	74	73

Məşhur məzunları

• Aleksandrina İnqrid II Marqret — Danimarka kraliçası;
• Frederik Andre Henrik Xristian — Danimarkanın taclı şahzadəsi;
• Anders Foq Rasmussen — 2009-cu ildən NATO-nun Baş katibi;
• Yıldız Akdoqan — Danimarka siyasətçisi, 2007-ci ildən, Parlamentin üzvü;
• Seren Qade — Danimarkanın sabiq müdafiə naziri;
• Oge Frandsen — Danimarkanın sabiq müdafiə naziri;
• Sven Oken — siyasətçi, Sosial-Demokrat Partiyasının sabiq sədri.