Ksilit

Ksilit
Ümumi
Sistematik adı	Ksilit
Kimyəvi formulu	CH2OH-HCOH-HOCH-HOCH-CH2OH, CH2OH(CHOH)3CH2OH
Molyar kütlə	152,15 q/mol
Termik xüsusiyyətlər
Ərimə nöqtəsi	61-61,5  °S
Qaynama nöqtəsi	215-217  °S
Təsnifatı
CAS-da qeyd. nöm.	87-99-0
ChEBI	17151
ChemSpider	6646

Ksilit(CH₂OH(CHOH)₃CH₂OH)-rəngsiz hidroskopik kristal, çoxatomlu spirtlərin nümayəndəsidir.

Fiziki xassələri

Optiki aktiv deyil; suda, metil və etil spirtlərində, qlikollarda, piridində, sirkə turşusunda həll olur; efirlərdə, dioksanda, karbohidrogenlərdə, alkilhalogenidlərdə, butil və propil spirtlərində həll olmur.

Kimyəvi xassələri

Kimyəvi xassələrinə görə Ksilit çoxatomlu spirtlərin tipik nümayəndəsidir.

Alınması

Ksilit sənayedə ksilozaları reduksiya etməklə alırlar. Bu məqsədlə xammal kimi kənd təsərrüfatının pentoza tərkibli tullantılarından və ağacdan istifadə olunur. Ksiliti təyin etmək üçün, adətən, xromotoqrafiyadan, eləcə də onun mis və vanadium-xinolin kompleksləri əmələ gətirmək xassəsinə əsaslanan üsullardan istifadə olunur.

Tətbiqi

Ksilit və onun 1,4-anhidridi (klisitan) sellofan istehsalında plastifikator və rütubət stabilizatoru kimi, kağız və ətriyyat sənayesində istifadə olunur. Ksilit ksiftal alkid qatranının, səthi-aktiv maddələrin, lakların, yapışdırıcıların alınmasında komponentdir. Ksilit şirin dada malikdir (saxarozadan iki dəfə şirindir), ödqovucudur; insan orqanizmi ilə mənimsənilmir. Şəkərli və piylənmədən əziyyət çəkən xəstələr üçün qənnadı məmulatların hazırlanmasında saxarozanın əvəzinə istifadə olunur.

Mənbə

• Аникеева А.Н., Зарубинский Г.М., Данилов С.Н., "Успехи химии", 1976, т. 45, № 1, с. 106–137.