Ríu Níxer

Ríu Níxer
	𞤃𞤢𞥄𞤴𞤮 𞤔𞤢𞥄𞤤𞤭𞤦𞤢 (ff); كوَرَ (ha); Ọya (yo)
Situación
Tipu	ríu
Coordenaes	9°05′50″N 10°40′58″W / 9.0972°N 10.6828°O
Datos
Altitú media	200 m
Conca hidrográfica	cuenca hidrográfica del Níger (es)
Superficie de la conca	2 117 700 km²
Llonxitú	4180 km
Caudal	8630 m³/s
Nacimientu	Guinea
Desembocadura	Golfu de Guinea
Afluentes	ver Ríu Sokoto, Ríu Benue, Ríu Bani, Ríu Béli, Ríu Gorouol, Ríu Sirba, Ríu Tapoa, Ríu Mékrou, Ríu Dallol Bosso, Ríu Sankarani, Ríu Milo, Ríu Tinkisso, Ríu Kaduna, Ríu Sota, Ríu Goroubi, Alibori River (en) , Anambra River (en) , Oli River (en) , In-Ates (en) y Gurara River (en) ;

El ríu Níxer ye un llargu ríu africanu, el principal d'África Occidental. Naz en Guinea Conakry, travesando depués Malí, Níxer, Benín y Nixeria, onde desagua formando'l gran delta del Níxer nel golfu de Guinea. Tien un llargor de 4184 km que lo convierte, por llargor, nel 13º del mundu y el terceru d'África, namái superáu pol ríu Nilu y el ríu Congu. Drena tamién una gran cuenca de 2 262 000 km², la 11ª del mundu y la 4ª d'África (superada pola del Nilu, el Congo y el llagu Chad).

Ye un ríu navegable hasta Bamaku, lo que lo convierte na principal vía de comunicación, tresporte y comerciu ente los países de la zona. El so principal afluente ye'l ríu Benue. Nel so confluencia con otru de los sos afluentes, el Bani, nel centru de Malí, el Níxer encrúciase y forma un delta interior, una área pantanosa d'unes 400 km de llargor. Nesta rexón atopen ciudaes como Mopti, Sévaré y Djenné.

Historia

Esploración polos europeos

Na Roma Antigua pensábase que'l ríu cercanu a Timbuktu yera una parte del ríu Nilu (e.g., Pliniu,^[1] N.H. 5.44),^[2] una creencia siguida tamién por Ibn Battuta. A principios del sieglu XVII los esploradores europeos pensaben que'l ríu fluyía escontra l'oeste desaguando nel ríu Senegal. El cursu real yera conocíu pa munchos de los habitantes de la zona, pero los occidentales solo establecieron el cursu del ríu nel sieglu XIX, siendo unu de los sos descriptores l'esplorador escocés Mungo Park.

Evolución cartográfica del Níxer
En 1508, nesti mapa portugués, conozse un gran ríu nel interior del continente: la so fonte y el so delta nun s'indiquen.
En 1570, nesti mapa holandés, el Níxer ta confundíu col Senegal. El ríu Real desagua nel golfu de Benín.
En 1707, esti mapa francés amuesa inclusive'l Níxer fluyendo nel Senegal; el so delta interior ye claramente identificáu. El ríu Formosa desagua nel golfu de Benín.
Nesti mapa de 1808, el cartógrafu consciente del "enigma" del Níxer toma procuros: esiste un ríu faía Timbuktú pero nun tien embocadura nel mar.

Esploración de Mungo Park

En 1788 l'esplorador escocés Mungo Park ufiertóse como voluntariu a l'African Association p'atopar les fontes del Níxer que constituyía unu de los enigmes xeográficos.

Primer viaxe

Mungo Park propunxo reemprender les esploraciones de Daniel Houghton, que fuera unviáu en 1790 p'afayar el cursu ríu Níxer y que morriera nel Desiertu d'El Sáḥara. Park partió'l 22 de mayu de 1795 escontra Gambia. El 21 de xunu de 1795 algamó la desaguada de Gambia y remontó el ríu hasta'l puestu comercial de Pisania (actual Karantaba). Aprendió'l dialeutu llocal gracies al médicu del puestu y empezó el so periplu per eses tierres n'avientu de 1795. Travesó'l llechu del Senegal, visitó Moullé, Bondou y Kaarta, y foi deteníu y fechu prisioneru poles tribus musulmanes mientres cuatro meses, siendo tratáu como esclavu pol so líder Ali. Consiguió escapar pol desiertu, ensin casi nada pa beber o comer y dempués de tres selmanes de sufrimientos, llegó a la ciudá de Sego, onde a la fin pudo ver el ríu Níxer. Remontó 110 km de ríu, pero sintiéndose escosu y enfermu decidió volver a Segú. Informáu polos indíxenes, enterar de que la ciudá cayera en manes de Ali, el so antiguu carceleru. Decidió entós dirixise a la ciudá de Kamalia. Empezara la estación de les agües, y el viaxe fíxose más penosu entá que nel desiertu. Llegó escosáu a Kamalia y aldericóse dellos díes ente la vida y la muerte. Yá recuperáu, xunir a una caravana d'esclavos que reseguía la mariña. Seis meses dempués, yá nel Reinu Xuníu, publicó, con gran ésitu, el rellatu del so viaxe.

Segundu viaxe al Níxer

En 1803, a pidimientu del gobiernu inglés, aceptó dirixir una nueva espedición al ríu Níxer. Partió'l 30 de xineru de 1805 escontra Gorea, y dempués escontra Bamaku. Construyó un barcu pa remontar el Níxer. La enfermedá y les emboscaes de los indíxenes abrasaron la espedición (perdió a 33 de los sos compañeros). A pesar de les dificultaes, remontó 1600 km pol cursu del Níxer, enantes de ser atacáu polos Haussa. A puntu de ser vencíu, retirar escontra'l ríu onde s'afogó xunto col restu de los sos compañeros en Busa (Nixeria). Un guía y un porteador sobrevivientes informaron del so tráxicu final.

Xeografía

El ríu Níxer naz cerca de los montes Llomba, na frontera ente Sierra Lleona y Guinea. Entama direición nordeste al traviés de Guinea y el sur de Malí, onde baña les ciudaes de Bamaku, Tombuctú y Gao. Trátase d'un ríu alóctono, esto ye, d'un ríu que les sos agües vienen de árees más lluvioses na cuenca cimera, y traviesa dempués rexones muncho más seques na cuenca media.

Ente KéMacina y Tombuctú, el ríu estender nuna vasta llanura d'hinchente de casi 40 000 km² na dómina de crecíes, no que se denomina'l Delta central del Níxer, onde'l so caudal amenórgase. Equí piérdese ente'l 25 y el 50% de les sos agües, principalmente al traviés de la evaporación. Na zona del delta alcuéntrase'l llagu Débo, el mayor de Malí, qu'en dómina de crecíes llega a les 160 km²(y que foi declaráu sitiu RAMSAR)

De siguío, vira al sureste, cruciando la parte occidental de Níxer cola so capital Niaméi. Sigue a lo llargo de la frontera Níxer-Benín y dempués entra en Nixeria, onde se vuelve cada vegada más al sur, hasta recibir pela esquierda en Lokoja al so principal afluente, el ríu Benue, que llega dende Camerún, y que-y fai doblar el so caudal. Finalmente forma un gran delta pantanosu enantes d'incorporase al Atlánticu en Port Harcourt, nel golfu de Guinea, dempués d'un llargu viaxe de 4.184|km}}.

A pesar de la so pequeña antropización, el ríu Níxer ye unu de los ríos (como'l Senegal) que fueron fuertemente desenvueltos dende la década de 1980, por cuenta de la creciente seca. Al traviés de l'Autoridá de la Cuenca del Níxer (Autorité du Bassin du Niger, ABN), una organización pa la cooperación internacional ente los nueve países de la so cuenca, y la creación de la Oficina del Níxer (1932), el ríu constitúi un verdaderu apueste agrícola y tamién hidroeléctrica. El desenvolvimientu de les preses (la presa hidroeléctrica de Sélingué y la del llagu Kainji) tien agora la vocación d'abastecer a los países de la cuenca d'enerxía hidráulica) y de granu (riego de perímetru del arroz).

Los países miembros de l'Autoridá de la Cuenca del Níxer roblaron el 30 d'abril de 2008 en Niaméi la Carta de l'agua de la cuenca del Níxer. Esti preséu xurídicu concierne al conxuntu de les actividaes consagraes a la conocencia, la gobernanza, la preservación, la proteición, la movilización y usu de los recursos hídricos na cuenca» y aplícase al ríu Níxer, a los sos afluentes, subafluentes y defluentes.^[3]

Principales ciudaes

En sentíu agües embaxo, el ríu baña les siguientes ciudaes: Bamaku (la capital de Malí, con 1 690 471 hab. nel añu 2006), Kulikoró (118 686 hab.), Segú (102.000 hab.), Yenné (14 196 hab.), Mopti (115 000 hab.), Tombuctú (35 657 hab. envaloraos en 2008), Gao (38 190 hab. est. 2005), Tillabéri (16 000 hab. en 2001), Niaméi (707 591 hab. en 2001), Onitsha (561 106 hab. en 2005) y Port Harcourt (2 667 435 hab. en 2007).

Cursu inusual

El Níxer tien una de los cursu más inusuales de los grandes ríos del mundu, trazando una curva en forma de bumerán, qu'asoró a los xeógrafos europeos mientres dos milenios. La so fonte ta a solo 240 km tierra adientro dende l'Océanu Atlánticu, sicasí'l ríu cuerre en direición opuesta al mar en direición al Desiertu d'El Sáḥara, depués toma un xiru sópitu a la derecha, cerca de l'antigua ciudá de Tombuctú y diríxese al sureste del Golfu de Guinea.

Esta estraña xeografía al paecer produzse porque'l Níxer ye la resultancia de la unión de dos antiguos ríos. L'Altu Níxer, al que los nativos denominaben Joliba, diría dende la so actual nacencia, percorriendo unes 700 km, hasta pasar Tombuctú hasta la curva del actual ríu y desaguaba nel llagu saláu de Juf, anguaño sumíu, cercanu a les mines de sal de Taodenni, ente que'l baxu Niger, denomináu polos nativos Quorra, empezaba nos montes de Ahaggar, cercanes a esi llagu y fluyía escontra'l sur en direición al golfu de Guinea. Cuando'l Sahara ensugar en 4000-1000 enantes de Cristu, los dos ríos alteriaron los sos cursos y xuniéronse al traviés del procesu de captura fluvial y el llagu de Juf dexó de recibir la corriente fluvial, ensugóse.^[4]

Afluentes

El cursu del ríu puede estremase en cuatro seiciones.

El ríu Níxer y los sos afluentes (afluentes y primarios de más de 200 km de llargor)

Ramal		Nome afluente		Desembocadura	Llargor (km)	Cuenca (km²)	Caudal (m³/s)	Países que traviesa	País	Entamu
I	-	Ríu Niantan		Ríu Níxer				Guinea	Guinea	Cursu Cimeru
-	D	Ríu Mafou		Ríu Níxer				Guinea
-	D	Ríu Niandan		Ríu Níxer	190	12 770	251	Guinea
-	D	Ríu Milo		Ríu Níxer	430	13 100	177	Guinea
I	-	Ríu Tinkisso		Ríu Níxer	268	18 700	181	Guinea
-	D	Ríu Ié		Ríu Níxer				Guinea y Mali	Mali
-	D	Ríu Sankarani		Ríu Níxer	400	34 200	286	Costa de Marfil, Guinea y Mali	Mali
-	D	Ríu Bani-Bagoé		Ríu Níxer	775	101 600	513	Guinea	Mali	Delta interior
-	-	-	Ríu Bagoé	Ríu Níxer	350	33 430	170	Costa de Marfil y Mali
-	-	-	Ríu Banifing	Ríu Níxer				Mali
-	D	Ríu Gorouol		Ríu Níxer	465	46 000	9	Burkina Fasu y Níxer	Niger	Cursu Mediu
-	D	Ríu Dargol		Ríu Níxer				Burkina Fasu y Níxer
-	D	Ríu Sirba		Ríu Níxer	350			Burkina Fasu y Níxer
-	-	Ríu Goroubi		Ríu Níxer	300	18 000	6	Burkina Fasu y Níxer
-	-	Ríu Diamangou		Ríu Níxer
-	D	Ríu Tapoa		Ríu Níxer				Burkina Fasu y Níxer
-	D	Ríu Mekrou		Ríu Níxer	410	10 500		Burkina Fasu, Níxer y Benín	Benín-Níxer
-	D	Ríu Alibori		Ríu Níxer				Benín
-	D	Ríu Sota		Ríu Níxer	250	15 000	31	Benín
I	-	Ríu Tondigamé Goulbi		Ríu Níxer				Níxer	Benín-Níxer-Nixeria
I	-	Ríu Sokoto		Ríu Níxer				Nixeria	Nixeria	Cursu Baxu
-	-	-	Ríu Zamfara	Ríu Sokoto				Nixeria
-	-	-	Ríu Gulbin Ka	Ríu Sokoto				Nixeria
I	-	Ríu Malendo		Ríu Níxer				Nixeria
I	-	Ríu Kontagora		Ríu Níxer				Nixeria
-	D	Ríu Eri		Ríu Níxer				Nixeria
-	D	Ríu Moshi		Ríu Níxer				Nixeria
I	-	Ríu Eku		Ríu Níxer				Nixeria
-	D	Ríu Awuir		Ríu Níxer				Nixeria
I	-	Ríu Kaduna		Ríu Níxer	550			Nixeria
I	-	Ríu Gabko		Ríu Níxer				Nixeria
I	-	Ríu Gurara		Ríu Níxer				Nixeria
I	-	Ríu Benue		Ríu Níxer	1370			Nixeria y Camerún
-	-	-	Ríu Katsina-Ala	Ríu Benue				Camerun, Nixeria
-	-	-	Ríu Donga	Ríu Benue		20 000	1800	Nixeria
-	-	-	Ríu Taraba	Ríu Benue				Nixeria
-	-	-	Ríu Gongola	Ríu Benue	531	56 000	21−1256	Nixeria
-	-	-	Ríu Mayu Kébbi	Ríu Benue		21 360		Chad, Camerun, Nixeria
I	-	Ríu Anambra		Ríu Níxer				Nixeria
-	-	Ríu Forcados (efluente)		Golfu de Guinea	198			Nixeria
-	-	Ríu Nun (efluente)		Golfu de Guinea	160			Nixeria

Ver tamién

Referencies

↑ Pliniu el vieyu Historia Natural llibru v - 44.
↑ Pliniu el vieyu Historia Natural llibru v - 30.
↑ Communicado del Conseyu de Ministros de Mali del 13 de mayu de 2009. Disponible, en francés, en: [1].
↑ De Gramont, Sanche. El dios cerbunu, la historia del ríu Níxer. Turner-Fondu de cultura económica. ISBN 8475065899.

Enllaces esternos

Sobre la disputa ente Benín y Níxer

ICJ Judgment over the Benin-Niger boundary apueste, 12 July 2005 Archiváu 2007-03-16 en Wayback Machine (n'inglés)

Fabio Spadi, "The ICJ Judgment in the Benin-Niger Border Apueste: the interplay of titles and 'effectivités' under the uti possidetis juris principle", Leiden Journal of International Law (2005) 4, páxs. 777-794 (n'inglés).

[1] Pliniu el vieyu Historia Natural llibru v - 44.

[2] Pliniu el vieyu Historia Natural llibru v - 30.

[3] Communicado del Conseyu de Ministros de Mali del 13 de mayu de 2009. Disponible, en francés, en: [1].

[4] De Gramont, Sanche. El dios cerbunu, la historia del ríu Níxer. Turner-Fondu de cultura económica. ISBN 8475065899.

[1]

[2]

[3]

[4]