একনংশা

বৈশিষ্ট্যহীন তিনিজন ব্যক্তি, সম্ভৱতঃ দেৱতা শংকৰসন, বাসুদেৱ আৰু একনংশা, এটা পাঞ্চ চিহ্নিত মুদ্ৰাত, খ্ৰীষ্টপূৰ্ব চতুৰ্থ-দ্বিতীয় শতিকা।

খ্ৰীষ্টপূৰ্ব তৃতীয়-দ্বিতীয় শতিকাত টিক্লাত শিলৰ চিত্ৰত দেখুওৱা বালোৰাম, বাসুদেৱ আৰু দেৱী একনংশা।

একনংশা (সংস্কৃত: एकानंशा) হৈছে এগৰাকী হিন্দু দেৱী। তেওঁক মূলতঃ বিষ্ণুৰ মায়াময় শক্তি যোগমায়াৰ সৈতে চিনাক্ত কৰা হয়।

এই দেৱীক বৃষ্ণী সকলে পূজা কৰিছিল বুলি বিশ্বাস কৰা হয়। মথুৰা অঞ্চলত বাসুদেৱ কৃষ্ণ, বলোৰাম আৰু তেওঁলোকৰ ভগ্নী একনংশাক চিত্ৰিত কৰা বহুতো "আত্মীয়তাৰ ত্ৰিপুৰা" পোৱা গৈছে, যিবোৰ শৈলীগতভাৱে সাধাৰণ যুগৰ আৰম্ভণিৰ শতিকাৰ। বাসুদেৱ আৰু ৰোহিনীৰ কন্যা সুভদ্ৰা দেৱী হিচাপেও তেওঁৰ পুনৰ্জন্ম হোৱা বুলি বিশ্বাস কৰা হয়।

ব্যুৎপত্তিবিজ্ঞান

সংস্কৃত ভাষাত একনংশাৰ অৰ্থ হৈছে "একক, অংশহীন", আৰু ই অমাৱস্যাৰ নাম। তেওঁৰ নামৰ আন এটা ব্যাখ্যা হ’ল যে যোগমায়া দেৱী বিষ্ণুৰ এটা অংশ (অংশ)ৰ পৰা জন্ম লোৱাৰ বাবে একনংশা নামেৰে পৰিচিত হ’ল।

জন্ম

এটা ভৱিষ্যদ্বাণীত কংসক কোৱা হৈছিল যে দৈৱকীৰ অষ্টম সন্তানে তেওঁক হত্যা কৰিব। সেই কথা শুনি তেওঁ দৈৱকীক হত্যা কৰিব বিচাৰিছিল, কিন্তু কংসক বাসুদেৱে নিজেই তেওঁলোকৰ সকলো সন্তানক কংসৰ হাতত তুলি দিব বুলি প্ৰতিশ্ৰুতি দি দৈৱকীৰ জীৱন ৰক্ষা কৰিবলৈ সক্ষম হৈছিল। কংসই সেই প্ৰতিশ্ৰুতি মানি লৈ দেৱকীক ৰেহাই দিছিল। কাৰাগাৰৰ পৰিসীমাত দৈৱকীয়ে বাৰে বাৰে গৰ্ভধাৰণ কৰে আৰু কংসই প্ৰথম ছটা সন্তানক নিষ্ঠুৰভাৱে হত্যা কৰে।

সপ্তম সন্তান জন্ম হোৱাৰ ঠিক আগতেই বিষ্ণুৱে দেৱী মোহমায়াক দৈৱকীৰ সপ্তম সন্তানক ৰোহিনীৰ গৰ্ভত স্থাপন কৰিবলৈ আদেশ দিয়ে। এইদৰে শেষনাগৰ অৱতৰণ বা অৱতাৰৰ সুবিধা কৰি সপ্তম সন্তান বলোৰামক প্ৰতিনিধি মাতৃ ৰোহিণীয়ে ডাঙৰ-দীঘল কৰিছিল। ইয়াৰ পিছত ভগৱান বিষ্ণু নিজেই, অতি সোনকালে দৈৱকীৰ অষ্টম পুত্ৰ হিচাপে উপস্থিত হয়, তেওঁ যোগমায়ক যশোদাৰ গৰ্ভৰ পৰা জন্ম ল'বলৈ আদেশ দিলে।

সাহিত্য

হৰিবংস

আধুনিক পণ্ডিত এছ চি মুখাৰ্জীৰ মতে হৰিবংসত একনংশাক কংসৰ পৰা শিশু কৃষ্ণক ৰক্ষা কৰিবলৈ নন্দৰ কন্যা হিচাপে অৱতাৰ লাভ কৰা একাদশীৰ দেৱী হিচাপে বিষ্ণুৰ শক্তি হিচাপে চিনাক্ত কৰা হৈছে। হৰিবংসত তেওঁক বিষ্ণুৰ ভগ্নী হিচাপে প্ৰতিনিধিত্ব কৰা হৈছে, যাৰ বাবে তেওঁক বিমলা দেৱী আৰু যোগমায়া উপাধি প্ৰদান কৰা হৈছে।

বিষ্ণুধৰ্মোত্তৰ পুৰাণ

বিষ্ণুধৰ্মোত্তাৰ পুৰাণত দেৱতাক গন্ধৰী (বিষ্ণু সম্পৰ্কীয় মায়াৰ শক্তি) বুলি বৰ্ণনা কৰা হৈছে আৰু এই গন্ধৰীয়ে ধৃতি, কীৰ্তি, পুস্তি, শ্ৰাদ্ধ, সৰস্বতী, গায়ত্ৰী, আৰু কালৰাত্ৰী দেৱতাক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে।

ব্ৰহ্মবৈৱৰ্ত পুৰাণ

ব্ৰহ্মবৈৱৰ্ত পুৰাণ মতে একনংশা আছিল নন্দ আৰু যশোদৰ কন্যা, যাক বাসুদেৱে লৈ গৈছিল। কংসই যেতিয়া তেওঁক হত্যা কৰিবলৈ চেষ্টা কৰিছিল তেতিয়া তেওঁ যোগমায়া দেৱীলৈ ৰূপান্তৰিত হৈছিল, যাক দুৰ্গা উপনামেৰেও জনা যায়। যদিও আন সংস্কৰণত কেঁচুৱা ছোৱালীজনীক বিন্ধ্য পৰ্বতলৈ লৈ যোৱা হয় বুলি বৰ্ণনা কৰা হৈছে, অৱশ্যে এই গ্ৰন্থত তেওঁববাসুদেৱ আৰু দৈৱকীৰ লগতে থাকে বুলি উল্লেখ কৰা হৈছে। পিছলৈ যেতিয়া কৃষ্ণই তেওঁৰ মুখ্য পত্নী ৰুক্মিণীক বিয়া কৰায়, তেতিয়া তেওঁক দুৰ্বাসাৰ সৈতে ৰক্ষা আৰু সহায় কৰিবলৈ পঠিওৱা হয়।