Marius Petipa

Marius Petipa
Maestro Marius Ivanovich Petipa, premier maître de ballet van die Sint Petersburg Keiserlike Teaters. Sint Petersburg, 1887.
Gebore	Marius Alphonse Petipa (1818-03-11)11 Maart 1818 Marseille, Frankryk
Sterf	14 Julie 1910 (op 92) Goerzoef, Russiese Ryk
Nasionaliteit	Frans-Russies

Marius Ivanovich Petipa (Russies: Мариус Иванович Петипа), gebore as Victor Marius Alphonse Petipa (11 Maart 1818 – 14 Julie (1 Julie) 1910) was 'n Russiese en Franse balletdanser, -pedagoog en -choreograaf. Petipa is een van die mees invloedryke balletmeesters en choreograwe in die geskiedenis van ballet.

Petipa is veral bekend as die destydse Premier maître de ballet (Eerste Balletmeester) van die Sint Petersburg Keiserlike Teaters, waar hy 'n lang loopbaan geniet het. Hy was balletmeester en hoofchoreograaf van die Keiserlike-ballet (vandag die Mariinskiballet), 'n pos wat hy vanaf 1871 tot 1903 beklee het. Petipa het meer as vyftig ballete geskep, waarvan sommige as óf oorspronklike weergawes, óf weergawes wat geïnspireer is deur die oorspronklike, óf weergawes wat gerekonstrueer is uit die oorspronklike, oorleef het. Onder die werke tel veral Die Farao se Dogter (1862); Don Quijote (1869); La Bayadère (1877); Die Talisman (1889); Doringrosie (1890); Die Neutekraker (gechoreografeer saam met Lev Ivanov) (1892); Le Réveil de Flore (1894); La Halte de cavalerie (1896); Raymonda (1898); Les Saisons (1900) en Les Millions d'Arlequin (1900).

Petipa het 'n aansienlike aantal werke wat deur ander choreograwe geskep is laat herleef. Baie van hierdie herlewings sou uiteindelik die definitiewe weergawes word waarop alle daaropvolgende produksies gebaseer is. Die bekendste van hierdie herlewings is Le Corsaire, Giselle, La Esmeralda, Coppélia, La Fille Mal Gardée (saam met Lev Ivanov), Die Klein Boggelrugperdjie en Swanemeer (saam met Lev Ivanov).

Baie stukke oorleef in onafhanklike vorm van Petipa se oorspronklike werke en die verwerkings daarvan, ten spyte daarvan dat die vollengte ballette waarop dit gebaseer is, verdwyn het uit die Keiserlike-ballet se repertorium. Baie van hierdie stukke leef voort in weergawes wat gebaseer is op die oorspronklike of wat opnuut gechoreografeer is deur andere – die Grand Pas classique, Pas de trois en Mazurka des enfants uit Paquita; Le Carnaval de Venise Pas de deux uit Satanella; Die Talisman Pas de deux; La Esmeralda Pas de deux; die Diana en Actéon Pas de deux; La Halte de Cavalerie Pas de deux; die Don Quijote Pas de deux; La Fille Mal Gardée Pas de deux; en die Harlequinade Pas de deux.

Al die vollengtewerke en individuele stukke wat oorleef het en wat steeds aktief opgevoer word, word beskou as hoekstene van vandag se balletrepertorium.

Vroeë lewe en loopbaan

Marius Petipa is op 11 Maart 1818 gebore as Victor Marius Alphonse Petipa in Marseille, Frankryk. Sy moeder, Victorine Morel-Grasseau, was 'n aktrise en dramaonderwyseres. Sy vader, Jean-Antoine Petipa, was een van die mees gerekende balletmeesters en pedagoë in Europa. Ten tyde van Marius se geboorte was Jean Petipa Premier danseur (Hoof mansdanser) vir die Salle Bauveau (vandag bekend as die Opéra de Marseille), en in 1819 is hy aangestel as Maître de ballet by dieselfde teater.

Marius Petipa het in sy vroeë kinderjare saam met sy gesin deur Europa gereis, aangesien sy ouers se professionele verpligtinge hulle van stad tot stad geneem het. Op 6-jarige ouderdom het sy ouers hul in Brussel gevestig in wat destyds die Verenigde Koninkryk van die Nederlande was, waar sy vader aangestel is as Maître de ballet en Premier danseur van die Théâtre de la Monnaie. Die jong Marius het sy algemene opvoeding ontvang aan die Grand College in Brussel en terselfdertyd die Brusselse Konservatorium bygewoon waar hy musiek studeer het en geleer het om die viool te speel.

Portret van Marius Petipa rondom sy vyftiende lewensjaar, omstreeks 1833

Net soos hy met sy ander kinders gedoen het, het Jean Petipa vir die jong Marius op 7-jarige ouderdom lesse in ballet begin gee. Aanvanklik het die jong seun weerstand gebied en baie min vir dans omgegee. Nietemin het hy gou geleer om lief te word vir die kunsvorm, wat in 'n groot mate die lewe en identiteit van sy gesin uitgemaak het, en hy het vinnig uitgeblink. Op negejarige ouderdom het Marius vir die eerste keer in 'n balletproduksie as 'n Savoyard opgetree in sy vader se opvoering van Pierre Gardel se 1800-ballet La Dansomanie in 1827.

Op 25 Augustus 1830 het die Belgiese Revolusie uitgebreek ná 'n opvoering van Daniel Auber se opera La muette de Portici by die Théâtre de la Monnaie, waar Marius se vader aangestel was as Premier maître de ballet. Die gevolglike gewelddadige straatgevegte het veroorsaak dat alle teaters vir 'n tyd gesluit is, en gevolglik het Jean Petipa homself sonder 'n betrekking bevind. Die Petipa-gesin is vir 'n paar jaar in erge nood gelaat.

Die Petipa-gesin het in 1834 na Bordeaux, Frankryk, verhuis waar Marius se vader aangestel is as Premier maître de ballet by die Grand Théâtre de Bordeaux. Terwyl hy in Bordeaux was, het Marius sy balletopleiding onder Auguste Vestris voltooi. Teen 1838 is hy aangestel as Premier danseur by die Ballet de Nantes in Nantes, Frankryk. Gedurende sy tyd in Nantes het die jong Petipa sy hand aan choreografie probeer deur 'n aantal eenbedryf ballette en divertissements te skep.

In Julie 1839 het die 21-jarige Petipa sy vader vergesel op 'n toer deur die Verenigde State saam met 'n groep Franse dansers. Een van die vele opvoerings van die toer was 'n opvoering van Jean Coralli se La tarentule by die Nasionale Teater te Broadway. Dit was die heel eerste balletopvoering wat in New York Stad gegee is. Die toer was 'n ramp, aangesien baie mense wat deel uitgemaak het van die ongekultiveerde Amerikaanse gehore van daardie tyd nog nooit ballet gesien het nie. Tot oormaat van ramp het die Amerikaanse impresario wat die opvoerings gereël het 'n groot gedeelte van die geld wat uit die kaartjieverkope verdien is gesteel en spoorloos verdwyn.

Teen 1840 het Petipa sy buiging gemaak saam met die balletgeselskap van die Comédie Française in Parys. Sy eerste opvoering saam met hierdie groep was 'n benefietkonsert vir die aktrise Rachel Félix waartydens hy saam met die legendariese ballerina Carlotta Grisi gedans het. Petipa het ook deelgeneem aan opvoerings by die Paris Opéra waar sy broer Lucien Petipa Premier danseur was.

Bordeaux

Die Grand Théâtre in Bordeaux (omstreeks 1850)

In 1841 is die pos van Premier danseur by die Grand Théâtre in Bordeaux Petipa aangebied. Hier het hy verder onder Vestris gestudeer, terwyl hy die hoofrolle in ballette soos La Fille Mal Gardée, La Péri en Giselle gedans het. Terwyl hy saam met die geselskap gedans het, het hy baie lof ontvang vir sy vaardighede as danser sowel as dansvennoot. Sy vennootskap met Carlotta Grisi tydens 'n uitvoering van La Péri het baie lof ontvang. Die gehoor het na hul asem gesnak toe hy die ballerina menigte kere opgelig en weer gevang het. Terwyl hy in Bordeaux was, het Petipa sy eie oorspronklike vollengte-opvoerings saamgestel. Onder hierdie werke tel La Jolie Bordelaise (Die skoonheid van Bordeaux), La Vendange (Die Druiweplukker), L'Intrigue Amoureuse (Die Intriges van Liefde) en Le Langage des Fleurs (Die Stem van die Blomme).

Spanje

Marie Guy-Stéphan in 'n Spaanse dans, rondom 1845

Petipa is hierna na Madrid waar hy in 1843 aangestel is as hoofdanser by die plaaslike Teatro del Circo, aanvanklik onder leiding van Jean Baptiste Barrez, en vanaf 1845 onder leiding van sy eie vader, Jean-Antoine Petipa. Vir die volgende drie jaar sou hy 'n diep kennis van tradisionele Spaanse danse opdoen, terwyl hy nuwe werke opgevoer het, gebaseer op Spaanse temas, soos Carmen et son toréro (Carmen en die stiervegter), La Perle de Séville (Die Pêrel van Sevilla), L'Aventure d'une fille de Madrid (Die avonture van 'n Madrileña), La Fleur de Grenade ( Die blom van Granada) en Départ pour la course des taureaux (Vertrek vir die Stiergevegte). As dansvennoot van die bekende Franse ballerina Marie Guy-Stéphan het hy sukses behaal in die manlike hoofrolle in ballette soos Giselle, Jean Coralli se La Tarentule, Joseph Mazilier se Le Diable amoureux, en veral in Perrot se La Esmeralda en Ondine . In die lente van 1846 het Petipa en Guy-Stéphan 'n uitnodiging van Fernando Millet, die impresario van die Teatro Principal van Sevilla, Andalusië, aanvaar en op toer gegaan saam met Millet se geselskap, wat hulle na onder andere Cádiz, Málaga en Granada geneem het. In Sanlúcar de Barrameda het hulle nie net 'n jaarlikse fees met stiergevegte bygewoon nie, maar ook egte Spaanse volksdanse gesien. Ervarings soos hierdie het Petipa se lewe beïnvloed en aanleiding gegee tot sy liefde vir Spaanse musiek en tradisionele danse.

Sy verblyf het egter in 1847 dramaties tot 'n einde gekom toe hy verlief geraak het op Carmen Mendoza y Castro , die dogter van 'n Spaanse Markies, wie se familie egter glad nie gelukkig was daarmee nie en stappe geneem het om die verhouding stop te sit. Uiteindelik het die egpaar saam probeer ontsnap, eers na Engeland, en van daar na Frankryk. Hulle is egter op 13 Maart 1847 naby Rouen deur die polisie opgespoor. Carmen moes na Spanje terugkeer en Petipa na sy familie in Parys; en Petipa sou Spanje trouens nooit weer besoek nie. Terwyl hy in Parys was het hy deelgeneem aan 'n opvoering by die Théâtre de l'Académie Royale de Musique, waar hy saam met die ballerina Thérèse Elssler, suster van Fanny Elssler, gedans het.

Sint Petersburg, Rusland

In 1847 het Petipa nog 'n man se vrou verlei, en dié het weer aangedring op 'n tweegeveg. Tweegevegte was egter verbode, en die wolk van die dreigende hofgeding het dus oor Petipa gehang. Die gesin het derhalwe besluit dat dit beter vir hom sou wees om Frankryk te verlaat. Marius se broer, Lucien Petipa, wat bekend was met Rusland, het 'n navraag gerig aan Antoine Titus in St. Petersburg.

Die versoek het, gelukkig vir Petipa, saamgeval met 'n behoefte om 'n sterk manlike hoofdanser te vind vir die Russiese Ballet se prima ballerina, Yelena Andreyanova. (sy was die minnares van die bestuurder van die Keiserlike Teaters, Alexandr Gedeonov). Antoine Titus kon sodoende beide partye se probleme oplos, en die twee is aan mekaar voorgestel, waarna Petipa en sy vader na Rusland genooi is.

Marius Petipa het hom dus aan die einde van 1847 in Sint Petersburg bevind. Derhalwe het sy ongelooflike opgang begin, waartydens hy een van die mees invloedryke choreograwe in die geskiedenis sou word.

Vroeë loopbaan

In 1847 is Petipa aangestel as premier danseur by die Keiserlike Teaters van Sint Petersburg, wat toe die hoofstad van die Russiese Ryk was. Die pos van premier danseur het vakant geword toe die Franse danser Emile Gredlu die pos ontruim het, en Petipa het kort hierna na Rusland geëmigreer. Hy het op 5 Junie (24 Mei) 1847 as nege-en-twintigjarige in die keiserlike hoofstad gearriveer. In 1848 het Petipa se vader ook na Sint Petersburg verhuis, waar hy van 1855 tot sy dood onderrig gegee het in die Classe de perfection aan die Keiserlike Balletskool.

Vir sy debuut is Petipa versoek deur die bestuurder van die Keiserlike Teaters, Alexander Gedeonov, en die balletmeester Pierre-Frédéric Malevergne, om die eerste Russiese opvoering van Joseph Mazilier se gevierde ballet, Paquita, aan te bied. Die ballet is die eerste keer opgevoer in 1846 by die Paris Opéra. Die ballet het op 8 Oktober (26 September) 1847 sy première ontvang met die Prima ballerina Yelena Andreyanova in die titelrol, en met Petipa wat die rol vertolk het van Lucien d’Hervilly, merendeels 'n mimiekrol.

Portret van Marius Petipa by sy aankoms in Rusland. Sint Petersburg, omstreeks 1855.

Die daaropvolgende seisoen het Petipa en sy vader 'n herlewing van Mazilier se 1840-ballet, Le Diable amoureux, aangebied, wat sy premièr ontvang het op 22 Februarie (10 Februarie) 1848 onder die titel Satanella. Die prima ballerina Andreyonova het die titelrol gedans, met Petipa in die rol van Fabio.

Toe Petipa in Sint Petersburg aangekom het, het die Keiserlike Ballet 'n aansienlike afname in gewildheid onder die publiek ervaar sedert die 1842-vertrek van Marie Taglioni, wat as gas-ballerina in die Keiserlike hoofstad gedans het. Die opvoerings van Paquita en Satanella het 'n mate van aansien vir die geselskap besorg. Dit is weerspieël in die woorde van die kritikus Raphael Zotov: "Ons lieflike balletgeselskap is hergebore met die opvoerings van Paquita en Satanella, en sy uitstekende vertonings het die geselskap weer op sy vorige vlak van glorie en universele aanhang geplaas."

In die winter van 1849 het die Franse balletmeester Jules Perrot in Sint Petersburg aangekom, nadat hy die pos van premier maître de ballet van die Sint Petersburg Keiserlike Teaters aanvaar het. Hy is vergesel deur sy hoofmedewerker, die produktiewe Italiaanse komponis Cesare Pugni, wat aangestel is as "Balletkomponis van die Keiserlike Teaters", 'n pos wat spesiaal vir hom geskep is. Behalwe om die hoofrolle in baie van Perrot se produksies te dans, het Petipa deurentyd ouer werke saam met die geselskap geoefen en Perrot gehelp om herlewings op te voer (soos Giselle in 1850 en Le Corsaire in 1858), terwyl hy terselfdertyd baie geleer het by die man wat op daardie stadium die bekendste choreograaf in Europa was. Alhoewel Petipa nie sy eie oorspronklike werke gedurende hierdie tydperk geskep het nie, het hy nietemin baie danse vir verskeie operas opgevoer, en by geleentheid verwerkte danse vir Perrot se vele herlewings van ouer werke.

Teen 1850 is Petipa se eerste kind, 'n seun genaamd Marius Mariusovich Petipa (1850–1919), gebore. Sy moeder, Marie Thérèse Bourdin—met wie Petipa 'n kort romanse gehad het—het vyf jaar ná die geboorte van hul kind gesterf. In 1854 trou Petipa met die Prima ballerina Mariia Surovshchikova-Petipa. Saam het hulle twee kinders gehad: Marie Mariusovna Petipa (1857–1930), wat 'n gevierde danser in eie reg sou word, en Jean Mariusovich Petipa (1859–1871).

Op 21 Januarie (9 Januarie) 1855 het Petipa sy eerste oorspronklike ballet in meer as 6 jaar aangebied, 'n ballet-divertissement getiteld L’Étoile de Grenade (Die Ster van Granada), waartydens hy vir die eerste keer saamgewerk het met Cesare Pugni. Die werk is die eerste keer aangebied by die paleis van Groothertogin Elena Pavlovna, 'n fanatiese balletaanhanger en beskermheer van die kunste. L’Étoile de Grenade is in 1857 gevolg deur La Rose, la violette et le papillon (Die Roos, die viooltjie en die Skoenlapper), Un Mariage sous la Régence in 1858, Le Marché des parisien (Die Paryse Mark) in 1859, Le Dahlia Bleu (Die Blou Dahlia) in 1860 en Terpsichore in 1861. Al Petipa se werke gedurende hierdie tyd is spesiaal aangepas vir die vermoëns van sy vrou Maria, wat die titelrolle tot groot lof gedans het en gou aangestel is as Prima ballerina by die Sint Petersburg Keiserlike Teaters.

Op 29 Mei 1861 het Petipa sy 1859-ballet, Le Marché des parisiens, by die Théâtre Impérial de l'Opéra in Parys aangebied as Le Marché des Innocents. Petipa se vrou Maria het weereens die hoofrol van Lizetta (verander na "Gloriette") met groot sukses vertolk.

In 1858 het Jules Perrot na sy geboorteland Frankryk teruggetrek; hy sou nooit weer na Rusland terugkeer nie. Petipa het verwag om Perrot as premier maître de ballet op te volg. Sy jare van diens as Perrot se assistent het hom baie geleer. Choreografie was 'n logiese alternatief tot dans vir die 41-jarige Petipa, wat binnekort van die verhoog sou aftree. Dié versugting het egter nie gerealiseer nie. In 1860 is die befaamde Franse balletmeester Arthur Saint-Léon in die pos aangestel deur Andrei Saburov, bestuurder van die Keiserlike Teaters. Gou het 'n gesonde en produktiewe wedywering tussen hom en Petipa ontstaan, wat die Keiserlike Ballet deur die loop van die 1860's tot nuwe hoogtes gevoer het.

Tweede maître de ballet van die Keiserlike Teaters

Die groot Italiaanse ballerina Carolina Rosati was sedert 1855 as gaskunstenaar by die Keiserlike Teaters aangestel. Teen 1861 sou haar kontrak met die geselskap verstryk, en by die terugkeer na haar geboorteland Italië was sy van plan om van die verhoog af te tree. Rosati se kontrak het bepaal dat sy 'n benefietkonsert in 'n nuwe opvoering gegee sou word, en aan die einde van 1861 het sy Saburov versoek dat daar met voorbereidings begin word. Saburov het aanvanklik geweier en as rede aangevoer dat daar nie genoeg fondse is nie, en dat so 'n opvoering nie betyds gereël kon word nie. Rosati het die hulp van Petipa ingeroep, wat Saburov daaraan herinner het dat die Keiserlike Teaters kontraktueel verplig was om die ballerina 'n nuwe opvoering te gee. Saburov het Petipa gevra of hy in slegs ses weke 'n nuwe vollengte ballet vir Rosati kon opvoer of nie. Met selfvertroue het Petipa geantwoord "Ja, ek sal probeer, en waarskynlik slaag." Saburov het dadelik alle ander repetisies op die langebaan geskuif sodat die geselskap op die produksie van die nuwe ballet kon konsentreer.

Tydens Petipa se verblyf in Parys vir die opvoering van Le Marché des Innocents het hy 'n scenario van die dramaturg Jules-Henri Vernoy de Saint-Georges gekry vir 'n ballet getiteld "Die Farao se Dogter" (La Fille du Pharaon) ) wat geïnspireer is deur Théophile Gautier se Le Roman de la Momie. In die Victoriaanse era was Europa gefassineer met die kuns en kultuur van antieke Egipte, en Petipa was seker dat 'n ballet met die onderwerp 'n dawerende sukses sou wees.

Die verhoog van die Mariinskiteater met die rolverdeling van bedryf I van Petipa se laaste herlewing van Die Farao se Dogter, Sint Petersburg, 1898. In die middel is Mathilde Kschessinskaya as Prinses Aspicia (regs), en Anna Johannson as die slaaf Ramzé (links).

Petipa het saamgewerk met die komponis Pugni, wat sy melodieuse musiek saam met Petipa geskryf het tydens repetisies. Die Farao se Dogter is op 30 Januarie (18 Januarie) 1862 met ongeëwenaarde sukses opgevoer. Die werk het selfs die kieskeurige smaak van die Tsaristiese gehoor oortref, aangesien so 'n weelderige en eksotiese ballet vir geruime tyd nie op 'n keiserlike-verhoog gesien is nie. Die werk het voortgegaan om die gewildste ballet in die hele repertorium van die keiserlike teaters te word—teen 1903 is dit reeds 203 keer opgevoer. Die groot sukses van Die Farao se Dogter het aan Petipa die pos van tweede Maître de ballet by die keiserlike teaters besorg. Saint-Léon het die sukses van Petipa se Die Farao se Dogter beantwoord met die fantastiese ballet, Die Klein Boggelrug Perdjie, of Die Tsaarmeisie (Le Petit Cheval bossu, Ou La Tsar-Demoiselle), 'n balletverwerking van Pyotr Yershov se beroemde Russiese gedig. Die werk was gemeet aan sy sukses gelykstaande aan Die Farao se Dogter, met sy reeks fantastiese tonele wat onder die water en op 'n betowerde eiland geplaas is, sowel as die ballet se finale Grand divertissement, wat 'n viering was van die Russiese Ryk se verskeidenheid volke.

Alhoewel Arthur Saint-Léon volgens rang en op tegniese vlak Petipa se meerdere was, is die twee mans deur die kritici en balletaanhangsers van die dag as gelykes beskou, en die twee sou deur die loop van die 1860's meeding met uitstekende opvoerings. Nie net het Saint-Léon en Petipa hul eie onderskeie gehore en kritici gehad nie, maar ook hul eie ballerinas—Petipa het destyds die meerderheid van sy werke met sy vrou in oog beplan, die Prima ballerina Mariia Surovshchikova-Petipa, terwyl Saint-Léon die meeste van sy werke met Prima ballerina Marfa Muravieva in die oog beplan het. Ten spyte van hul wedywering, was byna elke ballet wat deur Petipa en Saint-Léon gedurende die 1860's opgevoer is gebaseer op die musiek van Cesare Pugni.

Op 6 Februarie (25 Januarie) 1868 het Petipa 'n weelderige herlewing van die ballet Le Corsaire vir die besoekende ballerina Adèle Grantzow aangebied, waarvoor hy die bekende toneel Le jardin animé ingesluit het op musiek deur Léo Delibes. Petipa het sy volgende nuwe ballet op 29 Oktober (17 Oktober) 1868 opgevoer. Dit was die ballet Le Roi Candaule (in Russies bekend as Tsaar Kandavl), wat spesiaal vir die besoekende ballerina Henrietta D'or opgevoer is. Die ballet het die Pas de Vénus ingesluit, wat beskou is as een van Petipa se grootste meesterstukke van klassieke choreografie, met D'or wat vyf pirouettes uitgevoer het tydens haar piqué-draaie, wat in vinnige opeenvolging plaasgevind het. Die ballet het ook die pas ingesluit wat bekend staan as Les amours de Diane, of bloot as die Pas de Diane, wat later deur Agrippina Vaganova omskep sou word in die sogenaamde Diane en Actéon Pas de Deux vir Vaganova se 1935-herlewing van La Esmeralda. Le Roi Candaule sou voortgaan om bywoningsrekords by die Sint Petersburgse Keiserlike Bolsjoi-Kamenni-teater te breek, en teen 1903 is die werk reeds 194 keer opgevoer. Petipa sou later in sy memoires kommentaar lewer dat Le Roi Candaule " ... die toegewing van my jeugjare was."

Petipa se laaste werk uit die 1860's is vandag een van die hoekstene van die klassieke balletrepertorium. Don Quijote is aangebied vir die Moskouse Bolsjoiteater, met die bekende ballerina Anna Sobeshchanskaya in the rol van Kitri. Die komponis Ludwig Minkus is versoek om die ballet se musiek te skryf, wat die begin was van 'n besonders vrugbare samewerking tussen hom en Petipa.

Premier maître de ballet van die Keiserlike Teaters

In 1869 het Saint-Léon se kontrak verstryk. Sy laaste werke vir die verhoog, Le Poisson doré (1866) en Le Lys (1869), het daartoe gelei dat die Minister van die Keiserlike Hof geweier het om sy kontrak te verleng. Saint-Léon het op 2 September 1870 aan 'n hartaanval beswyk. Hy was in die Café de Divan by die Avenue de l'Opéra in Parys tydens die hartaanval. 'n Ruk tevore het die komponis Cesare Pugni—vir baie jare een van Petipa se grootste samewerkers—op 2 Februarie (26 Januarie) 1870 gesterf.

Petipa is amptelik aangestel as die premier maître de ballet op 12 Maart (29 Februarie) 1871. Op 21 November (9 November) 1871 het hy 'n uitgebreide en uitspattige weergawe van Don Quijote opgevoer in Sint Petersburg. Ludwig Minke se musiek is as 'n meesterstuk van die balletmusiekrepertorium bestempel, waarna die komponis aangestel is as Balletkomponis van die Sint Petersburgse Keiserlike Teaters. Petipa en Minkus het deur die loop van die 1870's 'n suksesvolle reeks oorspronklike werke en herlewings van ouer werke geskep, soos Camargo in 1872, Offenbach se Le Papillon in 1874, Les Brigands (Die Bandiete) in 1875, Les Aventures de Pélée (Die Avonture van Peleus) in 1876, Roxana in 1878, La Fille des Neiges (Die Dogter van die Sneeu) in 1879 en Mlada, ook in 1879.

Die verhoog van die Mariinskiteater met die dansers van bedryf I, toneel I, van die oorspronklike opvoering van Petipa se Raymonda, Sint Petersburg, 1898. In die middel is Pierina Legnani, skepper van die titelrol. Aan die regterkant van die verhoog is (regs na links) Claudia Kulichevskaya as Clémence, Olga Preobrajenska Henriette, Pavel Gerdt as Abderakhman en Nikolai Legat as Béranger.

Die verhoog van die Mariinskiteater met die dansers van die eerste bedryf van Petipa se laaste herlewing van Jules Perrot se La Esmeralda, Sint Petersburg, 1899. In die middel is Mathilde Kschessinskaya in die titelrol

Die verhoog van die Mariinskiteater met die dansers van die toneel Die Koninkryk van Skaduwees uit Petipa se laaste herlewing van La Bayadère, Sint Petersburg, 1900. In die middel is Mathilde Kschessinskaya as Nikiya, en Pavel Gerdt as Solor. Ook in die beeld is die drie soliste (in knielende posisie, van regs na links) Varvara Rhykliakova, Anna Pavlova en Julia Sedova.

Die verhoog van die Mariinskiteater met die dansers van die derde bedryf van Lev Ivanov se herlewing van Petipa se La Camargo. In die middel is Pierina Legnani in die titelrol en Nikolai Legat as Vestris. Sint Petersburg, 1901

In 1877 het Petipa sy grootste meesterwerk tot op datum opgevoer, die eksotiese La Bayadère, met musiek deur Minkus. Die première het plaasgevind op 4 Februarie (23 Januarie) 1877 vir die benefietopvoering van die Prima ballerina Ekaterina Vazem. Die ballet het Petipa se gevierde toneel. bekend as Die Koninkryk van Skaduwees, ingesluit, waarvoor die balletmeester van sy briljantste choreografie geskryf het. La Bayadère sou een van Petipa se mees blywende werke word. Tot vandag toe bly sy choreografie vir die toneel Die Koninkryk van Skaduwees een van die grootste uitdagings vir die klassieke ballerina, en veral vir die corps de ballet.

Petipa se oudste seun, ook Marius (Marius Mariusovich Petipa) was 'n bekende drama akteur, en sy seun Nikolai Radin was ook 'n bekende Russiese akteur.

Petipa en sy vrou, die Prima ballerina Mariia Surovshchikova-Petipa, het in 1875 geskei, en in 1882 is sy dood aan pokke in Pjatigorsk. In 1876 is Petipa met die ballerina Lyubov Savitskaya getroud, wat voor sy met Petipa getroud is geboorte geskenk het aan hul eerste kind. Saam het hulle ses kinders gehad: Nadezhda Mariusovna Petipa (1874–1945), Evgeniia Mariusovna Petipa (1877–1892), Victor Mariusovich Petipa (1879–1939), Lyubov Mariusovna Petipa (1880–1917), Mariy Mariusovich Petipa (1884–1922) en Vera Mariusovna Petipa (1885–1961). Met soveel kinders het Petipa aan die hoof van 'n groot gesin gestaan toe hy sy sewentigerjare bereik het , met baie kleinkinders en skoonouers daarby. Alhoewel daar goed vir hom voorsien is, was hy nie ryk nie, en hy het streng binne sy vermoë gelewe. Hy het boek gehou van al sy lewensonkoste in joernale. Hy was bekend vir sy vrygewigheid en het baie geskenke aan sy kinders en kleinkinders gegee, en was bekend daarvoor dat hy tee of middagete vir die dansers gekoop het tydens repetisies.

Petipa het deur die 1880's met toenemende reëlmaat herlewings van ouer werke opgevoer. In 1880 het hy Mazilier se Le Corsaire opgevoer (met die ballerina Eugenia Sokolova), en in 1881 het hy ook Mazilier se Paquita (met die Prima ballerina Ekaterina Vazem) opgevoer. Vir hierdie opvoering het Petipa die gevierde Paquita Grand pas classique bygevoeg, sowel as die Paquita Pas de trois (of die Minkus Pas de trois) en die Mazurka des enfants ( Kinders se Mazurka), alles op die musiek van Minkus. Die Paquita Grand pas classique is een van Petipa se mees gevierde bewegings, en is vandag ingesluit in die repertoriums van balletgeselskappe regoor die wêreld. In 1884 het Petipa opgevoer wat beskou word as sy definitiewe herlewing van die romantiese meesterwerk Giselle, en in 1885 het hy 'n nuwe opvoering van Arthur Saint-Léon se Coppélia aangebied, 'n verwerking wat as basis sou dien vir byna elke weergawe wat daarna opgevoer sou word. Petipa het ook deur die 1880's baie nuwe werke opgevoer, insluitend Zoraiya in 1881 en Nuit et Jour (Nag en Dag ), 'n werk wat spesiaal deur Petipa en Minkus geskep is vir die gala wat by die Moskouse Bolsjoi-teater gehou is ter ere van die kroning van Tsaar Alexander III. Petipa het ook Pygmalion, ou La Statue de Chypre (Pigmalion, of die standbeeld van Ciprus) in 1883 opgevoer en in 1886 L'Offrandes à l'Amour (Offerandes aan die Liefde).

Aan die einde van 1885 het die bekende Italiaanse ballerina Virginia Zucchi haar tweejaar-lange verbintenis met die Sint Petersburg Keiserlike Ballet begin, en haar debuut gemaak in 'n herlewing van Petipa se Die Farao se Dogter. 'n Paar weke later het Zucchi verskyn as Lise in 'n herlewing van Paul Taglioni se 1864-weergawe van La Fille Mal Gardée, wat deur Petipa en Lev Ivanov opgevoer is vir die benefietkonsert van Pavel Gerdt. Die Petipa/Ivanov-opvoering van La Fille Mal Gardée sou vir baie jare in die repertorium van die Sint Petersburg Ballet behou word, en sou as springbord dien vir bekende ballerinas soos Mathilde Kschessinskaya en Olga Preobrajenska. In 1886 het Petipa 'n herlewing van Jules Perrot se La Esmeralda, met Zucchi in die titelrol, opgevoer, wat beskou word as sy definitiewe herlewing van daardie werk. Vir haar optrede het Petipa die beroemde La Esmeralda pas de six geïnterpoleer na die musiek van Riccardo Drigo, 'n dramatiese pas d'action wat Zucchi toegelaat het om haar onvergelyklike aanvoeling vir drama en mimiek te vertoon. Vir Zucchi se benefietkonsert in Februarie 1887 het Petipa die ballet L'Ordre du Roi (Die Koning se Bevel) opgevoer, 'n werk gebaseer op Delibes se operette Le roi l'a dit. Zucchi het enorme sukses behaal in Petipa se hoofrol toe die ballet op 26 Februarie (14 Februarie) 1886 begin het. Nietemin het baie kritici gekla dat die ballet 'n swak libretto en mise en scène gehad het. Petipa sou later in 1900 'n verkorte weergawe van L'Ordre du Roi (as Les Élèves de Dupré); Die Leerlinge van Dupré) opvoer vir 'n spesiale geleentheid wat by die Teater van die Hermitage aangebied is vir die Keiserlike familie en hul spesiale gas, Keiser Wilhelm II.

Teen 1885 het die sewe-en-sestig-jarige Petipa aan 'n ernstige geval van wat vermoedelik Dermatitis was begin ly. Die pyn en lyding wat deur sy siekte veroorsaak is het die balletmeester begin aftakel en hom gedwing om vir lang tye van die werk afwesig te wees.

In 1881 het die nuutgekroonde Russiese Keiser Alexander III vir Ivan Vsevolozhsky as bestuurder van die Sint Petersburgse Keiserlike Teaters aangestel. In 1885 het die nuwe bestuurder die inspeksie van die Keiserlike Bolsjoi-Kamenni-teater aanbeveel nadat argitekte bevind het dat die gebou onveilig is. Eerder as om miljoene roebels aan opknappings te bestee, het die bestuurder beveel dat beide die ballet- en operageselskappe na die Keiserlike Mariinskiteater van Sint Petersburg verskuif word, tot groot ergernis van die orkes en operasangers, wat gevind het dat dié teater se akoestiek swakker was.'n Weelderige gala-opvoering is vir Februarie 1886 beplan ter viering van die verskuiwing na die nuwe teater. Die opvoering het die Petipa/Minkus-werk Les Pilules magiques ingesluit. Die werk het drie danstonele ingesluit: die eerste het plaasgevind in 'n grot wat deur towenaars bewoon is, terwyl die tweede verskeie kaartspeletjies ingesluit het wat deur dans tot lewe gebring is. In die derde en laaste toneel is 'n Grand divertissement van nasionale danse uit België, Engeland, Spanje en Rusland opgevoer.

Die Goue jare van Russiese ballet

Gedurende die goue era van die Russiese Ryk het die Sint Petersburgse balletgeselskap gefloreer, met 'n publiek wat oor 'n hoë vlak van kennis oor ballet beskik het. Die tesourie van die Russiese Keiser—wat op daardie stadium die rykste persoon op aarde was—het miljoene roebels per jaar spandeer aan die Keiserlike Ballet, opera en die Keiserlike Balletskool (vandag bekend as die Vaganova Akademie vir Russiese Ballet). Elke seisoen moes Petipa 'n nuwe Grand Ballet met veelvuldige bedrywe skep. Hy is ook versoek om die dansstukke vir verskeie operas te choreografeer, en om galas en divertissements voor te berei vir hofvertonings en keiserlike huweliksherdenkings. Ballet het in die tipe omgewing gefloreer, en die laat 19de en vroeë 20ste eeu word derhalwe beskou as die "goue era" van Russiese ballet.

Hierdie era het saamgeval met 'n belangrike verandering: met die aftrede van Ludwig Minkus in 1886 het die bestuurder Ivan Vsevolozhsky die amptelike pos van "Balletkomponis" afgeskaf, in 'n poging om die musiek wat vir nuwe werke verskaf word te diversifiseer.

Petipa het sy kolossale Grande Ballet getiteld La Vestale wat in antieke Rome afspeel in 1888 aangebied. Dit is opgevoer vir die benefietkonsert van die besoekende Italiaanse ballerina, Elena Cornalba. Die ballet is gebaseer op die musiek van die komponis Mikhail Ivanov, 'n bekende musiekresensent. Die volgende jaar het Ivan Vsevolozhsky die Italianer Riccardo Drigo—hoofdirigent van die Keiserlike Ballet & Italiaanse Opera—opdrag gegee om die musiek vir Petipa se Le Talisman te komponeer, ook met Cornalba. Alhoewel die ballet nie 'n sukses was nie, is Drigo se musiek geprys deur kritici.

Karikatuur van Marius Petipa deur die broers Nikolai en Sergei Legat uit hul gevierde boek, "The Russian Ballet in Caricatures". Petipa word uitgebeeld met 'n banier wat lees: Петербургскій Балетъ, (Afr: Sint Petersburg Ballet.

Vsevolozhsky het vir Tsjaikofski opdrag gegee om die musiek te komponeer vir Petipa se Doringrosie, wat op 15 Januarie 1890 (3 Januarie) opgevoer is. Die ballet was een van Petipa se meesterstukke. Doringrosie was so gewild dat dit teen April 1903 100 keer opgevoer is, wat dit een van die gewildste werke in die Keiserlike Ballet se repertorium gemaak het, net tweede na Petipa se Die Farao se Dogter.

Petipa is in 1892 gediagnoseer met 'n ernstige geval van die velsiekte pemphigus. Die konstante pyn en jeukerigheid wat deur hierdie siekte teweeggebring is het veroorsaak dat Petipa hom vir die hele teaterseisoen van 1893 tot 1893 van choreografiewerk vir die Keiserlike Ballet weerhou het. Dit is 'n algemene feit dat die verantwoordelikheid om Tsjaikofski se tweede werk vir die Keiserlike Ballet, Die Neutekraker op te voer, op die Keiserlike Teater se tweede balletmeester, Lev Ivanov, geval het. Met betrekking tot die vraag oor wie uiteindelik verantwoordelik was vir die choreografie vir Die Neutekraker, bestaan daar teenstrydige bronne. Sommige beweer óf dat Petipa verantwoordelik was vir die opvoering van die hele ballet óf dat hy bloot toesig gehou het oor Ivanov se vordering. Die Neutekraker is op 18 Desember 1892 (6 Desember) saam met Tsjaikofski se opera Iolanta by die Mariinski-teater vertoon. Verskeie destydse kritici het die werk nie as 'n ballet beskou nie omdat, volgens hul mening, daar gans te veel klem geplaas is op uitspattighede, wat des te meer onsuksesvol gemaak is sedert die ballerina se rol verminder is tot 'n Grand Pas de deux in die slottoneel. Die kritici het ook gekla dat Ivanov se choreografie vervelig was, met slegs enkele gedeeltes wat geslaagd was omdat Ivanov kwansuis Petipa se choreografie en danse uit ander werke nageboots het. Een so 'n stuk choreografie wat in resensies genoem is was die Valse des flocons de neige (Wals van die sneeuvlokkies), wat na bewering amper identies was aan 'n wals uit Petipa se 1879-ballet, La Fille des Neiges (Die dogter van die sneeu).

Petipa se siekte het hom daarvan weerhou om vir byna die hele 1892-1893-seisoen te werk. Dit was gedurende hierdie tyd dat Enrico Cecchetti, die bekende Italiaanse danser en onderwyser, vir Lev Ivanov begin help het om in te staan vir Petipa. In 1893 het Petipa toesig gehou oor Cecchetti en Ivanov se opvoering van Aspoestertjie, wat gebaseer was op die musiek van Baron Boris Fitinhof-Schell. Die Italiaanse ballerina Pierina Legnani het haar debuut in die titelrol gemaak, en tydens die première op 15 Desember 1893 (3 Desember) het haar perfekte tegniek en uitvoering 'n sensasie veroorsaak, met kritici en balletaanhangers wat haar as die grootste ballerina van haar generasie beskryf het. In die laaste bedryf het sy die gehoor verstom deur iets te verrig wat nog nooit tevore deur enige ballerina gedoen is nie: 32 fouettés en tournant. Petipa was so betower deur die ballerina dat hy aan haar die seldsame titel van Prima ballerina assoluta gegee het, en in die loop van die volgende agt jaar het Petipa baie nuwe ballette opgevoer, veral met haar in gedagte.

Petipa het na 'n lang siekbed teruggekeer met die eenbedryfwerk Le Réveil de Flore (Die ontwaking van Flora), gebaseer op musiek deur Riccardo Drigo. Die ballet het sy première gehad op 9 Augustus (28 Julie) 1894 by die Peterhofpaleis. Petipa het Le Réveil de Flore opgevoer vir die troue van tsaar Alexander III se dogter, die Groothertogin Xenia met Groothertog Aleksander Michailowitsj van Rusland. Die ballet is kort daarna na die Mariinskiteater oorgeplaas.

In 1893 is Tsjaikofski oorlede, en in Februarie 1894 is 'n gala ter ere van hom by die Mariinskiteater aangebied. Vir die geleentheid het Lev Ivanov die tweede toneel uit Tsjaikofski se Swanemeer, vir die eerste keer in 1877 in Moskou opgevoer, opgevoer. Die gala was 'n sukses, met die stuk uit Swanemeer wat die grootste sukses was van die program. Daar is gou besluit dat 'n herlewing van die vollengte werk vir die 1894–1895-seisoen opgevoer sou word, met Ivanov wat die tweede en vierde tonele opgevoer het en Petipa die eerste en derde tonele. Riccardo Drigo sou Tsjaikofski se 1877-partituur in ooreenstemming met Petipa se instruksies hersien, en Tsjaikofski se broer Modeste sou die ballet se verhaal hersien. Die première op 27 Januarie (15 Januarie) 1895, met Legnani in die dubbele rol van Odette/Odile, was 'n triomf, en in Petipa en Ivanov se vorm sou Swanemeer mettertyd een van die gewildste van alle ballette word, en dit is steeds een van die grootste toetse vir die klassieke ballerina en die corps de ballet.

Die draai van die 20ste eeu

Petipa het 'n groot deel van sy laaste jare daaraan spandeer om ouer ballette te laat herleef. In die winter van 1895 het Petipa weelderige herlewings aangebied van 1889 se Le Talisman, en Saint-Léon se Die Klein Boggelrugperdjie van 1864 (as La Tsar-Demoiselle), albei met Legnani in die hoofrolle. Met die draai van die 20ste eeu het Petipa meer herlewings aangebied: Die Farao se Dogter in 1898; La Esmeralda, Giselle en Le Corsaire in 1899; La Bayadère in 1900 en Le Roi Candaule in 1903. Hierdie herlewings was Petipa se "afronding" van die werke.

Petipa het ook nuwe werke opgevoer. Vir die vieringe wat gehou is by die Moskouse Keiserlike Teater ter ere van die kroning van Keiser Nikolaas II, het Petipa 'n eenbedryfballet gebaseer op Drigo se musiek aangebied, getiteld Le Perle (Die Pêrel), wat tydens die gala van 29 Mei (17 Mei) 1896 die grootste sukses was. Le Perle was werklik 'n ballet à grand spectacle: en is gebaseer op die onopgevoerde danstoneel La Pérégrina uit Verdi] se opera Don Carlos, wat deur Petipa se broer Lucien gechoreografeer is. Die ballet was van Petipa se uitstekendste choreografieë vir 'n rolverdeling van 200 lede, gebaseer op Drigo se Wagneriaanse musiek.

In 1896 is 'n benefietkonsert vir Petipa opgevoer om 50 jaar diens aan die Sint Petersburg Keiserlike Teaters te vier. Vir die geleentheid het Petipa een van die weelderigste ballette geskep wat hy ooit opgevoer het: Barbe-Bleue (Bloubaard), gebaseer op die Perrault-sprokie op die musiek van Pjotr Schenk. Die werk het sy première op 20 Desember (8 Desember) 1896 gehad. Baie kritici het gevoel dat die ballet bloot 'n reuse-verskoning vir 'n uitspattige skouspel was, iets wat des te meer duidelik gemaak is met die skouspelagtige vertoning van Pierina Legnani in die hoofrol van Ysaure. Die laaste toneel het bestaan uit 'n drie-delige astrologiese beweging getiteld Die Tempel van die Verlede, die Teenswoordige en die Toekoms. Die Tempel van die Toekoms het die toneel voltooi, met die Pas de deux éléctrique, wat deur Legnani en Nikolai Legat gedans is, onder entoesiastiese gelukwensing van die gehoor. Ten spyte van die kritiek op Bloubaard het die kritici eenparig die agt-en-sewentig-jarige Petipa se oënskynlik onbeperkte verbeelding in die skepping van klassieke dans geprys, wat weereens bewys het dat geen ander choreograaf in Europa kan beweer dat hy sy mededinger is nie.

Op 19 Januarie (7 Januarie) 1898 het die byna tagtigjarige Petipa een van sy grootste ballette opgevoer naamlik, Raymonda, wat in Hongarye afspeel tydens die Middeleeue en gebaseer is op musiek deur Glazoenof. Petipa se "Pas classique hongrois" uit die laaste bedryf van die ballet het met verloop van tyd een van sy mees gevierde en blywende skeppings geword. Dit bevat van die moeilikste choreografie (wat Legnani in die titelrol, gedans het) en is een van die strengste toetse vir die klassieke ballerina.

Petipa het op 23 Februarie (10 Februarie) 1900 by die Hermitage Teater die ballet Les Millions d'Arlequin (ook bekend as Harlequinade) aangebied, wat sy laaste meesterstuk sou wees. Dit is gebaseer op Drigo se musiek. Harlequinade is deur beide Drigo en Petipa opgedra aan die nuwe keiserin, Prinses Alix van Hesse-Darmstadt.

Laaste jare met die Keiserlike Ballet

Ten spyte van sy groot prestasies, was Petipa se laaste jare by die Keiserlike Ballet 'n moeilike tydperk. Teen die draai van die 20ste eeu het nuwe innovasies in klassieke dans begin oorneem. Benewens dit het Petipa se moeilike verhouding met die nuwe bestuurder van die Keiserlike Teaters, Vladimir Telyakovsky, wat in 1901 in die pos aangestel is, as 'n katalisator gedien om die einde van die balletmeester se sprankelende loopbaan te bespoedig. Telyakovsky het geen poging aangewend om sy afkeer van Petipa se werk weg te steek nie, aangesien hy gevoel het dat die kuns van klassieke ballet onder hom gestagneer het, en ook gevoel het dat ander choreograwe 'n kans moes kry. Maar selfs op die ouderdom van drie-en-tagtig, en met die konstante pyn wat teweeggebring is deur 'n ernstige geval van die velsiekte pemphigus, het die ou Maestro geen tekens van verlangsaming getoon nie, tot Telyakovsky se ergernis.

Een voorbeeld van Telyakovsky se pogings om Petipa te "onttroon" het in 1902 gebeur toe hy Alexander Gorsky, voormalige hoofdanser van die Keiserlike Ballet, uitgenooi het om sy eie weergawe van Petipa se 1869-ballet, Don Quijote, op te voer. Gorsky het 'n betrekking gehad as balletmeester van die Bolshoi-ballet, en in 1900 het hy 'n volledige en hersiene weergawe van Don Quijote opgevoer wat radikaal verskil het van Petipa se oorspronklike werk. Petipa het woedend geraak toe hy verneem het dat die nuwe weergawe in Sint Peterburg opgevoer sou word, aangesien hy nie eens geraadpleeg is oor die produksie van 'n ballet, wat oorspronklik sy skepping was nie. Terwyl hy na 'n repetisie van Gorsky se produksie by die Mariinski-teater gekyk het, het Petipa uitgeroep "Sal iemand vir daardie jong man sê dat ek nog nie dood is nie?". Petipa was verder gefrustreerd deur die feit dat die Keiserlike Teater se nuut-aangestelde bestuurder, Nicholas Sergeyev, groot bedrae ontvang het om deur die Russiese Ryk te reis en van die ouer balletmeester se werke op te voer.

Begrafnisoptog vir Marius Petipa, 17 Julie 1910, Sint Petersburg, Rusland

Petipa se graf in die Alexander Nevsky-klooster, Sint Petersburg, Rusland

Aan die einde van 1902 het Petipa begin werk aan 'n balletverwerking van die verhaal Sneeuwitjie en die Sewe Dwerge getiteld Die Magiese Spieël. Petipa het die werk vir sy eie voordeel opgevoer, en dit sou 'n "semi-aftrede" vir die balletmeester wees. Die ballet, gebaseer op die musiek van die avant-garde komponis Arsenii Koreshchenko, is op 22 Februarie (9 Februarie) 1903 by die Mariinski-teater opgevoer, met die gehoor wat saamgestel was uit die hele keiserlike familie, asook baie lede van die Sint Petersburgse adel. Die opvoering het gebruik gemaak van bisarre dekor en kostuums wat as ongeskik vir klassieke ballet beskou is. Ten spyte hiervan het Petipa aan die einde van die uitvoering 'n brullende gelukwensing van die gehoor ontvang. Le Miroir magique is beskou as 'n algehele mislukking, hoewel Petipa se choreografie nie gekritiseer is nie . Nie lank daarna nie het gerugte die rondte begin doen dat Petipa vervang gaan word, en Telyakovsky het selfs 'n aankondiging aan die Stock Trade Bulletin, 'n Sint Petersburgse koerant, gemaak dat "...die balletgeselskap gewoond sal moet word aan 'n nuwe balletmeester – Alexander Gorsky. Hy sal sy eie weergawes van 'Die Klein Boggelrugperdie' en 'Swanemeer' opvoer. Hy het albei ballette (vir die Moskou Bolsjoi-teater) heeltemal anders en op 'n baie meer oorspronklike manier opgevoer. " Op die ou end het Gorsky Petipa nooit as premier maître de ballet opgevolg nie. Die gesogte pos sou later aan Mikhail Fokine gaan.

Telyakovsky het geweet dat hy nie wettiglik Petipa se diens kon beëindig nie, aangesien hy steeds gekontrakteer was as premier maître de ballet, daarom het hy 'n veldtog begin om die ou meester uit die teater te verdryf. In 1902 het Telyakovsky 'n komitee bestaande uit invloedryke lede van die Keiserlike Teaters op die been gebring in 'n klaarblyklike poging om Petipa sy magte ten opsigte van rolverdeling, repertorium en die aanstelling van dansers weg te neem, hoewel die lede van die komitee Petipa as voorsitter aangestel het, tot Telyakovsky se ergernis. Telyakovsky het egter kort hierna doelbewus begin om nie waens te stuur om Petipa vir spesifieke repetisies te gaan haal nie, of nie vir hom lyste van rolverdelings vir verskeie ballette te stuur nie, en selfs nie vir Petipa in kennis te stel van verskeie repetisies wat plaasvind nie, inligting wat die balletmeester wetlik moes hê. Nietemin het Petipa se gevorderde ouderdom en swak gesondheid hom met min energie gelaat om die direkteur teen te staan. Petipa is in Maart 1904 deur familielede van Jules-Henri Vernoy de Saint-Georges uitgenooi om Die Farao se Dogter, waarvan die libretto deur Saint-Georges geskryf is, by die Parys Opéra (die Palais Garnier) op te voer, maar sy gesondheid het hom daarvan weerhou.

Ten spyte van rusies met Telyakovsky en sy swak gesondheid, het Petipa steeds daarin geslaag om te werk, aangesien hy voortdurend deur die dansers van die Keiserlike Ballet om raad en bystand versoek is, en hy het selfs daarin geslaag om van die danse in sy ouer werke te hersien. In 1904 het Petipa die groot ballerina Anna Pavlova afgerig vir haar optredes in Giselle en haar debuut in Paquita.

Petipa se dagboeke weerspieël sy voortdurende vrees vir veroudering en die feit dat hy min tyd gehad het om te lewe. In die lig hiervan het die balletmeester byna elke minuut tot sy beskikking daaraan spandeer om variasies te skep en verskeie van die danse in sy ouer werke te verwerk en te hersien. In 1903 het Petipa splinternuwe choreografie geskep vir verskeie van die pas in sy 1868-ballet, Le Roi Candaule. Vir hierdie herlewing het Petipa 'n nuwe weergawe van die gevierde Pas de Diane geskep, wat later deur Agrippina Vaganova omskep sou word in die beroemde Diane en Actéon Pas de Deux. Sulke werk het die balletmeester aangespoor om in sy dagboeke op te merk: "Ek is onverbeterlik."

Petipa het hierna begin met werk aan wat sy laaste ballet sou wees. La Romance d'un Bouton de rose et d'un Papillon, gebaseer op die musiek van Drigo, was volgens Olga Preobrajenska, " ... 'n klein meesterstuk." Die werk was geskeduleer om op 5 Februarie (23 Januarie) 1904 opgevoer te word by die Keiserlike Teaters, maar Telyakovsky het die opvoering twee weke voor die première skielik gekanselleer. Die amptelike rede hiervoor was die uitbreking van die Russies-Japannese Oorlog. Vir Petipa was dit die laaste strooi, en hierna het hy selde weer die teater of die Keiserlike Balletskool, waar repetisies gehou is, besoek. Die minister van die Keiserlike Hof (die aristokraat Baron Fredericks) het aan Petipa die titel "Lewenslange Balletmeester" gegee en aan hom 'n jaarlikse pensioen van 9 000 roebels toegestaan.

Oorblywende jare en afsterwe

Petipa het op 17 Januarie 1905 sy laaste komposisie in sy dagboek opgeteken: 'n variasie op die musiek van Cesare Pugni vir die Prima ballerina Olga Preobrajenska uit die ballet La Prima Ballerina (La Danseuse en voyage). Petipa het langsaan sy nota geskryf " ... dis klaar!".

Petipa het tot 1907 in Sint Petersburg gebly. Op voorstel van sy dokters het hy saam met sy gesin na Jalta in Suid-Rusland vertrek, waar die vars lug beter was vir sy gesondheid, en kort hierna het die Petipa-gesin na Goerzoef in die Krimskiereiland vertrek, waar die balletmeester sy oorblywende jare deurgebring het. In 1907 skryf Petipa in sy dagboek "Ek kan verklaar dat ek 'n balletgeselskap geskep het waarvan almal gesê het: Sint Petersburg het die grootste ballet in die hele Europa." Petipa is op 14 Julie (1 Julie) 1910 op die ouderdom van twee-en-negentig oorlede en drie dae later in die Alexander Nevsky-klooster in Sint Petersburg ter ruste gelê.

Ballette

Nantes, Frankryk

• Le Droit du seigneur (1838)
• La Petite Bohémienne (1838)
• La Noce à Nantes (1838)

Bordeaux, Frankryk

• La Jolie Bordelaise (1840)
• L’Intrigue amoureuse (1841)
• La Vendange (1842)
• Le Langage des fleurs (1844)

Madrid, Spanje

• Carmen et son toréro (1845)
• La Perle de Séville (1845)
• L’Aventure d’une fille de Madrid (1845)
• Départ pour la course des taureaux (1845)
• La Fleur de Grenade (1846)
• Forfasella ó la hija del infierno (1846)
• Alba-Flor la pesarosa (1847)

Rusland

Keiserlike Bolsjoi-Kammeni-teater, Sint Petersburg

• Paquita (herlewing, ná J. Mazilier). Opgevoer saam met Frédéric Malevergne. Musiek deur Edouard Deldevez en Ludwig Minkus. 8 Oktober (26 September) 1847.
• Le Diable amoureux (as Satanella) (herlewing ná J. Mazilier. Opgevoer saam met Jean Petipa. Musiek deur Napoléon Henri Reber, François Benoist en Konstantin Liadov. 22 Februarie (10 Februarie) 1848.
• Léda, ou la Laitière Suisse (herlewing ná F. Taglioni. Opgevoer saam met Jules Perrot en Jean Petipa. Musiek deur Adalbert Gyrowetz, Michele Carafa en Cesare Pugni. 16 Desember (4 Desember) 1849.
• Giselle (herlewing ná Jean Coralli en J. Perrot). Opgevoer saam met Jules Perrot. Musiek deur Adolphe Adam en Cesare Pugni. 7 Februarie (OSD 26 Januarie) 1850.
• Le Corsaire (herlewing ná J. Mazilier). Opgevoer saam met Jules Perrot. Musiek deur Adolphe Adam en Cesare Pugni. 24 Januarie (OSD 12 Januarie) 1858.
• Un Mariage sous la Régence. Musiek deur Cesare Pugni. 30 Desember (OSD 18 Desember) 1858.
• La Carnaval de Venise (pas de deux vir Amalia Ferraris). Musiek deur Cesare Pugni op 'n tema deur Niccolò Paganini. 24 Februarie (OSD 12 Februarie) 1859.
• Le Marché des parisien. Musiek deur Cesare Pugni. 30 April (OSD 23 April) 1859.
• La Somnambule (herlewing ná Jean-Pierre Aumer). Musiek deur Ferdinand Hérold en Cesare Pugni. 21 Desember (OSD 19 Desember) 1859.
• Le Dahlia Bleu. Musiek deur Cesare Pugni. 24 April (OSD 12 April) 1860.
• Die Farao se Dogter. Musiek deur Cesare Pugni. 30 Januarie (OSD 18 Januarie) 1862.
• La Beauté du Liban, ou l’Esprit des montagnes. Musiek deur Cesare Pugni. 24 Desember (OSD 12 Desember) 1863.
• La Danseuse en voyage (herlewing ná J. Perrot). Musiek deur Cesare Pugni. 16 November (OSD 4 November) 1865.
• Florida. Musiek deur Cesare Pugni. 22 Januarie (10 Januarie) 1866.
• Faust (herlewing ná J. Perrot). Musiek deur Giacomo Panizza, Michael Costa, Niccolò Bajetti en Cesare Pugni. 19 November (OSD 7 November) 1867.
• Tsaar Kandavl of Le Roi Candaule (Le Roi Candaule). Musiek deur Cesare Pugni. 31 Oktober (OSD 17 Oktober) 1868.
• Catarina of La Fille du Bandit (herlewing ná Jules Perrot). Musiek deur Cesare Pugni. 13 November (OSD 1 November) 1870.
• Les Deux étoiles. Musiek deur Cesare Pugni. 31 Januarie (OSD 12 Januarie) 1871.
• La Camargo. Musiek deur Ludwig Minkus. 29 Desember (OSD 17 Desember) 1872.
• Le Papillon (herlewing ná M. Taglioni). Musiek deur Jacques Offenbach en Ludwig Minkus. 19 Januarie (OSD 7 Januarie) 1874.
• Ondine (La Naïade et le Pêcheur) (herlewing ná J. Perrot). Musiek deur Cesare Pugni. 7 November (OSD 27 Oktober) 1874.
• Les Brigands. Musiek deur Ludwig Minkus. 6 Februarie (OSD 26 Januarie) 1875.
• Les Aventures de Pélée. Musiek deur Ludwig Minkus en Léo Delibes. 30 Januarie (OSD 18 Januarie) 1876.
• A Midsummer Night's Dream (Mendelssohn) (Frans: Le Songe d’une nuit d’été). Musiek deur Ludwig Minkus en Felix Mendelssohn. 26 Julie (OSD 14 Julie) 1876.
• La Bayadère. Musiek deur Ludwig Minkus. 4 Februarie (OSD 23 Januarie) 1877.
• Roxana, la beauté du Monténégro. Musiek deur Ludwig Minkus. 10 Februarie (OSD 29 Januarie) 1878.
• La Fille des Neiges. Musiek deur Ludwig Minkus. 19 Januarie (OSD 7 Januarie) 1879.
• Frisac, ou la Double Noce. Musiek verwerk deur Ludwig Minkus ná Giacomo Meyerbeer, Giuseppe Verdi, Vincenzo Bellini en Gioachino Rossini. 23 Maart (OSD 11 Maart) 1879.
• Mlada. Musiek deur Ludwig Minkus. 14 Desember (OSD 2 Desember) 1879.
• La Fille du Danube (herlewing ná F. Taglioni). Musiek deur Adolphe Adam en Ludwig Minkus. 8 Maart (OSD 24 Februarie) 1880.
• Zoraïa, ou la Maure en Espagne. Musiek deur Ludwig Minkus. 13 Februarie (OSD 1 Februarie) 1881.
• La Vivandière (as Markitenka) (herlewing ná Saint-Léon). Musiek deur Cesare Pugni. 20 Oktober (OSD 8 Oktober) 1881.
• Pâquerette (herlewing ná Saint-Léon). Musiek deur François Benoist en Ludwig Minkus. 22 Januarie (OSD 10 Januarie) 1882.
• Pygmalion, ou La statue de Chypre. Musiek deur Prins Nikita Trubestkoi. 23 Desember (OSD 11 Desember) 1883.
• Coppélia (herlewing ná A. Saint-Léon). Musiek deur Léo Delibes. 7 Desember (OSD 25 November) 1884.
• Le Diable à Quatre (as La Femme capricieuse) (herlewing ná J. Mazilier). Musiek deur Adolphe Adam, Cesare Pugni en Ludwig Minkus. 5 Februarie (OSD 23 Januarie) 1885.
• La Fille Mal Gardée (as La Précaution inutile) (herlewing ná Paul Taglioni). Opgevoer saam met Lev Ivanov en Virginia Zucchi. Musiek deur Peter Ludwig Hertel, Ferdinand Hérold en Cesare Pugni. 27 Desember (OSD 15 Desember) 1885.

Mariinskiteater, Sint Petersburg

• Les Pilules magiques. Musiek deur Ludwig Minkus. 21 Februarie (OSD 9 Februarie) 1886.
• L’Ordre du Roi. Musiek verwerk deur Albert Vizentini ná Johann Strauss II, Léo Delibes, Daniel Auber, Jules Massenet en Anton Rubinstein. 26 Februarie (OSD 14 Februarie) 1886.
• La Esmeralda (herlewing ná J. Perrot). Musiek deur Cesare Pugni. 29 Desember (OSD 17 Desember) 1886.
• Fiametta (herlewing ná Saint-Léon). Musiek deur Ludwig Minkus. 18 Desember (OSD 6 Desember) 1887.
• La Vestale. Musiek deur Mikhail Ivanov. 1 Maart (OSD 17 Februarie) 1888.
• Le Talisman. Musiek deur Riccardo Drigo. 6 Februarie (OSD 25 Januarie) 1889.
• Doringrosie. Musiek deur Tsjaikofski. 15 Januarie (OSD 3 Januarie) 1890.
• Nénuphar. Musiek deur Nikolai Krotkov. 23 November (OSD 11 November) 1890.
• Kalkabrino. Musiek deur Ludwig Minkus. 25 Februarie (OSD 13 Februarie) 1891.
• La Sylphide (herlewing ná F. Taglioni). Musiek deur Jean Madeleine Schneitzhoeffer en Riccardo Drigo. 31 Januarie (OSD 19 Januarie) 1892.
• Die Neutekraker. Opgevoer deur Petipa en Lev Ivanov. Musiek deur Tsjaikofski. 18 Desember (OSD 6 Desember) 1892.
• Cendrillon (as Zolushka). Opgevoer deur Lev Ivanov en Enrico Cecchetti onder toesig van Petipa. Musiek deur Baron Boris Fitinhof-Schell. 17 Desember (OSD 5 Desember) 1893.
• Swanemeer (herlewing ná J. Reisinger). Opgevoer saam met Lev Ivanov. Musiek deur P. Tsjaikofski, verwerk deur Riccardo Drigo. 27 Januarie (OSD 15 Januarie) 1895.
• Die Klein Boggelrugperdjie (as La Tsar-Demoiselle) (herlewing ná A. Saint-Léon). Musiek deur Cesare Pugni en Riccardo Drigo. 18 Desember (OSD 6 Desember) 1895.
• La Halte de la cavalerie. Musiek deur Johann Armsheimer. 2 Februarie (OSD 21 Januarie) 1896.
• Barbe-bleue. Musiek deur Pjotr Schenck. 20 Desember (OSD 8 Desember) 1896.
• Raymonda. Musiek deur Glazoenof. 19 Januarie (OSD 7 Januarie) 1898.
• Die Towerspieël. Musiek deur Arseny Koreshchenko. 22 Februarie (OSD 9 Februarie) 1903.

Ander venues in Rusland

• L’Étoile de Grenade. Musiek deur Cesare Pugni. 21 Januarie (OSD 9 Januarie) 1855. Paleis van Groothertogin Elena Pavlovna, Sint Petersburg.
• La Rose, la Violette et le Papillon. Musiek deur Prins Pjotr Georgijewitsj van Oldenburg. 20 Oktober (OSD 8 Oktober 1857. Landgoed van Prins Prins Pjotr Georgijewitsj van Oldenburg, Tsarskoye Selo.
• Terpsichore. Musiek deur Cesare Pugni. 28 November (OSD 16 November) 1861. Keiserlike Teater, Tsarskoye Selo.
• Titania. Musiek deur Cesare Pugni. 30 November (OSD 18 November) 1866. Paleis van Groothertogin Elena Pavlovna, Sint Petersburg.
• L’Amour bienfaiteur. Musiek deur Cesare Pugni. 18 Maart (OSD 6 Maart) 1868. Vir studente van die Vaganova Akademie van Russiese Ballet, Sint Petersburg.
• L’Esclave. Musiek deur Cesare Pugni. 11 Mei (OSD 29 April) 1869. Keiserlike Teater, Tsarskoye Selo.
• Don Quijote. Musiek deur Ludwig Minkus. 26 Desember (OSD 14 Desember) 1869. Bolsjoi-teater, Moskou.
• Trilby. Musiek deur Yuli Gerber. 6 Februarie (OSD 25 Januarie) 1870. Bolsjoi-teater, Moskou.
• Ariadne (herlewing ná J. Reisinger). Musiek deur Yuli Gerber. 26 Desember (OSD 14 Desember) 1878. Bolsjoi-teater, Moskou.
• La Nuit et le Jour. Musiek deur Ludwig Minkus. 30 Mei (OSD 18 Mei) 1883. Bolsjoi-teater, Moskou. Vir die kroningsplegtigheid van Tsaar Alexander III en Prinses Dagmar van Denemarke.
• L’Offrande à l’Amour. Musiek deur Ludwig Minkus. 3 Augustus (OSD 22 Julie) 1886. Opgevoer ter er ere van Keiserin (Tsarina) Maria Fyodorovna. Keiserlike Teater, Peterhof.
• Les Caprices du papillon. Musiek deur Nikolai Krotkov. 17 Junie (OSD 5 Junie) 1889. Keiserlike Teater, Peterhof. Vir die huwelik van Alexandra van Griekeland aan Groothertog Paul Aleksandrowitsj van Rusland.
• La Forêt enchantée (herlewing ná Lev Ivanov). Musiek deur Riccardo Drigo. 25 Julie (OSD 13 Julie) 1889. Olga-eiland, Peterhof.
• Un conte de fées. Musiek deur (?) Richter. 16 April (OSD 4 April) 1891. Vir studente van die Keiserlike Balletskool, Sint Petersburg.
• Le Réveil de Flore. Musiek deur Riccardo Drigo. 9 Augustus (OSD 28 Julie) 1894. Keiserlike Teater, Peterhof. Vir die troue van Xenia Aleksandrovna van Rusland met Groothertog Aleksander Michailowitsj van Rusland.
• La Perle. Musiek deur Riccardo Drigo. 29 Mei (OSD 17 Mei) 1896, Bolsjoi-teater, Moskou. Vir die kroningsplegtigheid van Tsaar Nikolaas II en Prinses Alix van Hesse-Darmstadt.
• Les Noces de Thétis et Pélée (eenbedryfweergawe van Les Aventures de Pélée). Musiek deur Ludwig Minkus en Riccardo Drigo. 9 Augustus (OSD 28 Julie) 1897. Olga-eiland, Peterhof.
• Les Ruses d'Amour. Musiek deur Glazoenof. 30 Januarie (OSD 17 Januarie) 1900. Keiserlike Teater van die Hermitage, Winterpaleis, Sint Petersburg.
• Les Saisons. Musiek deur A. Glazoenof. 20 Februarie (OSD 7 Februarie) 1900. Keiserlike Teater van die Hermitage, Winterpaleis, Sint Petersburg.
• Les Millions d'Arlequin. Musiek deur Riccardo Drigo. 23 Februarie (OSD 10 Februarie) 1900. Keiserlike Teater van die Hermitage, Winterpaleis, Sint Petersburg.
• Les Elèves de Dupré (eenbedryfweergawe van L’Ordre du roi). Musiek deur Riccardo Drigo, gebaseer op die pastiche rangskik deur Albert Vinzentini. 27 Februarie (OSD 14 Februarie) 1900. Keiserlike Teater van die Hermitage, Winterpaleis, Sint Petersburg.
• Le Cœur de la marquise. Musiek deur Ernest Guiraud, met gesproke verse deur Frédéric Febvre. 7 Maart (OSD 22 Februarie) 1902. Keiserlike Teaters van die Hermitage, Winterpaleis, Sint Petersburg.
• La Romance d'un Bouton de rose et d'un Papillon. Musiek deur Riccardo Drigo. Nooit opgevoer nie (was geskeduleer om opgevoer te word op 5 Februarie (OSD 23 Januarie) 1904 by die Keiserlike Teater van die Hermitage, Winterpaleis, Sint Petersburg).

Notas

Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik vanuit die Engelse Wikipedia vertaal.

Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik vanuit die Duitse Wikipedia vertaal.

Bronnelys

• Beaumont, Cyrl W. Complete Book of Ballets.
• Garafola, Lynn / Petipa, Marius. The Diaries of Marius Petipa. Vertaalde uitgawe, met 'n voorwoord deur Lynn Garafola. Gepubliseer in Studies in Dance History. 3.1 (1992).
• Guest, Ivor Forbes. Jules Perrot – Master of the Romantic Ballet.
• Guest, Ivor Forbes. Letters from a Ballet Master – The Correspondence of Arthur Saint-Léon. Met 'n voorwoord deur Ivor Guest (redakteur).
• Nekhendzi, A. (comp.) "Marius Petipa, Materials, recollections, articles" (Marius Petipa, Materialy, vospominaniya, stat'i) Ed. Yuri Slonimsky et al. (Leningrad Staatsteater-museum 1971).
• Petipa, Marius. Memuary Mariusa Petipa solista ego imperatorskogo velichestva i baletmeistera imperatorskikh teatrov (Die Memoirs van Marius Petipa, Solis van Sy Keiserlike Majesteit en Balletmeester van die Keiserlike Teaters).
• Wiley, Roland John. Dances from Russia: An Introduction to the Sergeyev Collection Gepubliseer in The Harvard Library Bulletin.
• Wiley, Roland John, redakteur en vertaler. A Century of Russian Ballet: Documents and Eyewitness Accounts 1810–1910.
• Wiley, Roland John. The Life and Ballets of Lev Ivanov.
• Wiley, Roland John. Tchaikovsky's Ballets.
• Biografiese/analitiese artikel oor Petipa

Eksterne skakels

• Marius Petipa in die Internet-rolprentdatabasis