Hər yeni əsrdə beynəlxalq münasibətlərin bütün sistemini öz fərdi dəyərlərinə uyğunlaşdırmaq üçün... more Hər yeni əsrdə beynəlxalq münasibətlərin bütün sistemini öz fərdi dəyərlərinə uyğunlaşdırmaq üçün müəyyən əxlaqi stimullara malik ölkə peyda olur. 20-ci əsrdə heç bir ölkə beynəlxalq münasibətlərə ABŞ qədər qətiyyətli və ambivalent təsir göstərməmişdir. Təsadüfi deyildir ki, yeni dünya nizamının formalaşması ilə bağlı nəzəriyyələr SSRİ-nin dağılması ilə 1990-cı illərin əvvəllərindən geniş yayılıb. Beynəlxalq terrorizm təhlükəsi, son illərin ərəb inqilabları və digər hadisələr bu nəzəriyyələrin daim gündəmdə qalmasına səbəb olur. Zaman-zaman ABŞ ilə yanaşı Avropa İttifaqı rəhbərlərinin və bəzi digər siyasət adamlarının nitqlərində yeni dünya nizamından ötəri şəkildə də olsa bəhs etməsi də bu məsələnin ciddi qəbul olunmasını zəruri edir. Yeni dünya nizamından danışarkən alimlərin fikirləri əsasən iki istiqamətdə inkişaf edir: 1) dünyanın güc mərkəzləri arasında yenidən bölüşdürülməsi; 2) milli dövlətlərin gücünün və suverenliyinin azalması. Belə bir vəziyyətdə analitiklər gələcəkdə milli dövlətlərin suverenliklərini itirərək beynəlxalq təşkilatlar və ya transmilli şirkətlərin başında dayanacağı qlobal hökumətin yaxud dünya hökumətinin bir hissəsi olacağı fikrini irəli sürürlər. Lakin yaxın gələcəkdə dünyaya ağalıq uğrunda əsas iddiaçıların məhz güclü milli dövlətlər olacağını söyləmək olar. Xüsusən də, ABŞ özünün mütləq söz sahibi olduğu birqütblü dünya formalaşdırmaq üçün əsas rəqibləri olan Rusiya və Çinin sıxışdırılmasına çalışmaqda davam edəcək. Başqa sözlə yeni dünya nizamı adlanan bu sistemdə ayrı-ayrı ölkələr və dövlətlər mövcud deyil. Bu sistemdə yalnız bir dövlət, bir iqtisadiyyat və bir din mövcuddur. Tək bir dövlət deyildiyi zaman daha çox sərhədləri Süveyş kanalından Bəsrəyə, oradan Kapadokya'ya qədər olan bölgədə, mərkəzi Qüdsdə olan Sion təpələri üzərinə qurulmuş bir qaladan dünyanı idarə etmək başa düşülür. Tək bir dünya iqtisadiyyatı isə açıq bir formada hazırki dövrdə özünü birüzə verir. Günümüzdə müasir bank işinin inşa edilməsində, müxtəlif kredit kartlarının, çeklərin, hissə səhmlərinin eyni zamanda istər iqtisadiyyat istərsə də bank işi ilə əlaqədar bu sahəylə bağlı müxtəlif programların yaradılması artıq pulun əldən-ələ gəzdiyi zamanları yavaş-yavaş geridə qoymağa başlayır. Bütün bunların cərəyan etməsində şübhəsizki, sionist bankirlərin rolu çox böyükdür. Hətta baş verən bir sıra hadisələr də mövcuddur, hansı ki, tək dünya iqtiasdiyyatının yaranmasına zəmin yaratmışdır. Bunun nümunələrindən biri baş verən iqtisadi krizisdir. Bəzi analitiklərə görə Yunanıstan, İtaliya, İspaniya və Fransada baş verən iqtisadi krizislər tək dünya iqtisadiyyatının yaranması üçün zəmin yaratmışdır. Yeni dünya nizamı çərçivəsində tək dünya dini dedikdə isə çox vaxt bütün dünyanın xristianlaşdırılması layihəsi anlaşılır. Lakin tək dünya dini hər hansı bir dinə söykənmir. Bunun əksinə olaraq tək dünya dini bütün dünyanın dinsizləşdirilməsidir. Belə qənaətə gəlmək olar ki, dünya siyasi səhnəsində iddialı görünən dövlətlər xüsusən də güclənən Çin faktoru Qərbdə narahatlıqla qarşılanır. Dünyanın müxtəlif regionlarında maraqlarını təmin etməyə çalışan ABŞ-ın rəhbərlik etdiyi Qərb bloku bu məqsədlərində onlara mane olan dövlətlərdə mərkəzi hakimiyyəti zəiflədən etnik, dini ziddiyyətlərin artmasında maraqlı ola bilər. Bu cür siyasət Qərbdə konstruktiv xaos adlandırılır və ABŞ-ın müttəfiqləri ilə birlikdə Yaxın Şərq və digər regionlarda məhz bu siyasəti həyata
İnsan hüquqları maarifçilik dövründə insanların dərrakədən irəli gələn subyektiv hüquqlarını təsv... more İnsan hüquqları maarifçilik dövründə insanların dərrakədən irəli gələn subyektiv hüquqlarını təsvir edir. İnsan hüquqları konseptinə görə bütün insanlar insan olmalarına görə hamısı eyni hüquqa malik olmalıdırlar. İnsan hüquqları beynəlxalq sənədlərlə yanaşı milli qanunvericilik müddəalarına da söykənir. İlk öncə qeyd etmək lazımdır ki, insan hüquqları çərçivəsində mülkiyyət hüququnu mülki hüquqlar əhatə edir. Bununla yanaşı söz azadlığı kimi hüquqları isə fəlsəfə və siyasət elmi əhatə edir. İnsan hüquqlarına dair ideyalar qədim dövrlərdən yayılmağa başlanmışdır. Bunun ən böyük nümunələrindən biri Qədim Çindir. Qədim Çindən danışarkən Konfutsini xüsusilə vurğulamalıyıq. Çünki bu sahədə ilkin fikirlər onun tərəfindən istehsal olunmuşdur. Digər bir nümunə isə Qədim Hindistandır. Burdaki qədim düşünürlərə görə isə insan hüquqlarının əsasında universal təbii qanunlar və ya karma dayanır. Hindistan və Çindən əlavə qədim Mesopotamiya və Qədim Yunanıstandada insan hüquqları barədə düşüncələr mövcud olmuşdur. Qədim Mesopotamiyada bununla bağlı düşüncələr Hamurapinin qanunlarında öz əksini tapmışdır. Qədim Yunanıstanda insan hüquqları ilə bağlı isə e.ə. yaşamış Zenonun fikirləri geniş yayılmışdı. Zenon insanların müxtəlif qruplara bölünməsini rədd edərək hərkəsi bərabərləşdirir və hərkəsin eyni dərəcəli hüquqlara sahib olmasının tərəfdarı idi. Qədim dövrdən fərqli olaraq,orta dövrlərdə insan hüquqları demək olar ki, tanınmırdı. Öncəliklə qeyd etmək lazımdır ki, bu dövrdə feodalizm və feodal münasibətlər mövcud idi. Feodalizm şühhəsiz ki, bu dövrdə insan hüquqlarının dirçəlməsinə imkan verməyən əsas faktorlardan biri idi. Lakin fedoal və kəndlilər həmçinin hökmdar və təbəələri arasında baş verən qarşıdurmalar az da olsa bu dövrdə insan hüquqlarının dirçəlməsinə kömək etmişdir. Bunun ən böyük nümunələrindən biri 1215-ci ildə Kralla kəndliləri arasında bağlanmış olan Magna Kartadır. 17 və 18-ci əsrlərdə yaşamış mütəfəkkirlər fərdi hüquqlar doktrinasını inkişaf etdirmişdirlər. Bu dövrdə Bodin, Hobs, Pufendorf, Leybnits və Kant kimi mütəfəkkirlər təbii hüquqları yenidən işləyib hazırlamışdılar. Bu mütəfəkkirlərə görə, təbii hüquqlar əbədi olaraq keçərlidir və tanrının iradəsi deyildir. Bəzi müəlliflər daha da irəli gedərək tanrının belə bu hüquqları dəyişdirə bilməyəcəyini ifadə etmişdir. İnsan hüquqlarının fəlsəfi təməlində təbii hüquqlar dayanmaqdadır. 19-cu əsrdə hüquqi pozitivizmin qələbə qazanmasından sonra insanlar zaman və məkana bağlı olmayaraq, bütün dövrlər boyu dəyişməyən universal hüquqlara sahib oldular. İnsan hüquqları ilə bağlı ən önəmli ideyalardan biri olan ictimai müqavilə Hobs, Lokk və Russo tərəfindən irəli sürülmüşdür. Bu ideyanın əsası cəmiyyətin mülki təhlükəsiylliyi ilə bağlı idi. Hobsa görə, ictimai müqavilə insanlara təhlükəsiz bir dünyada yaşamağı təmin edir. Russoya görə, bu müqavilə Fransız qiyamına haqlı bir səbəb təşkil etməklə yanaşı, həmdə xalqın marksist-leninist düşüncəli kütləsini ilhamlandırmışdır. Təsadüfi deyildir ki, Hobs, Lokk və Russoya məxsus olan ictimai müqavilə ideyası hazırda bir çox qərb dövlətinin konstitusiyasının hazılanmasında zəmin rolunu oynamışdır. Hazırda müasir dövrdə bu ideyaya əsaslanan dövlətlərin konstitusiyasının əsas məqsədi idarə edənin və idarə olunanın hüquqlarını ən yaxşı formada təmin etməkdir.
Hər yeni əsrdə beynəlxalq münasibətlərin bütün sistemini öz fərdi dəyərlərinə uyğunlaşdırmaq üçün... more Hər yeni əsrdə beynəlxalq münasibətlərin bütün sistemini öz fərdi dəyərlərinə uyğunlaşdırmaq üçün müəyyən əxlaqi stimullara malik ölkə peyda olur. 20-ci əsrdə heç bir ölkə beynəlxalq münasibətlərə ABŞ qədər qətiyyətli və ambivalent təsir göstərməmişdir. Təsadüfi deyildir ki, yeni dünya nizamının formalaşması ilə bağlı nəzəriyyələr SSRİ-nin dağılması ilə 1990-cı illərin əvvəllərindən geniş yayılıb. Beynəlxalq terrorizm təhlükəsi, son illərin ərəb inqilabları və digər hadisələr bu nəzəriyyələrin daim gündəmdə qalmasına səbəb olur. Zaman-zaman ABŞ ilə yanaşı Avropa İttifaqı rəhbərlərinin və bəzi digər siyasət adamlarının nitqlərində yeni dünya nizamından ötəri şəkildə də olsa bəhs etməsi də bu məsələnin ciddi qəbul olunmasını zəruri edir. Yeni dünya nizamından danışarkən alimlərin fikirləri əsasən iki istiqamətdə inkişaf edir: 1) dünyanın güc mərkəzləri arasında yenidən bölüşdürülməsi; 2) milli dövlətlərin gücünün və suverenliyinin azalması. Belə bir vəziyyətdə analitiklər gələcəkdə milli dövlətlərin suverenliklərini itirərək beynəlxalq təşkilatlar və ya transmilli şirkətlərin başında dayanacağı qlobal hökumətin yaxud dünya hökumətinin bir hissəsi olacağı fikrini irəli sürürlər. Lakin yaxın gələcəkdə dünyaya ağalıq uğrunda əsas iddiaçıların məhz güclü milli dövlətlər olacağını söyləmək olar. Xüsusən də, ABŞ özünün mütləq söz sahibi olduğu birqütblü dünya formalaşdırmaq üçün əsas rəqibləri olan Rusiya və Çinin sıxışdırılmasına çalışmaqda davam edəcək. Başqa sözlə yeni dünya nizamı adlanan bu sistemdə ayrı-ayrı ölkələr və dövlətlər mövcud deyil. Bu sistemdə yalnız bir dövlət, bir iqtisadiyyat və bir din mövcuddur. Tək bir dövlət deyildiyi zaman daha çox sərhədləri Süveyş kanalından Bəsrəyə, oradan Kapadokya'ya qədər olan bölgədə, mərkəzi Qüdsdə olan Sion təpələri üzərinə qurulmuş bir qaladan dünyanı idarə etmək başa düşülür. Tək bir dünya iqtisadiyyatı isə açıq bir formada hazırki dövrdə özünü birüzə verir. Günümüzdə müasir bank işinin inşa edilməsində, müxtəlif kredit kartlarının, çeklərin, hissə səhmlərinin eyni zamanda istər iqtisadiyyat istərsə də bank işi ilə əlaqədar bu sahəylə bağlı müxtəlif programların yaradılması artıq pulun əldən-ələ gəzdiyi zamanları yavaş-yavaş geridə qoymağa başlayır. Bütün bunların cərəyan etməsində şübhəsizki, sionist bankirlərin rolu çox böyükdür. Hətta baş verən bir sıra hadisələr də mövcuddur, hansı ki, tək dünya iqtiasdiyyatının yaranmasına zəmin yaratmışdır. Bunun nümunələrindən biri baş verən iqtisadi krizisdir. Bəzi analitiklərə görə Yunanıstan, İtaliya, İspaniya və Fransada baş verən iqtisadi krizislər tək dünya iqtisadiyyatının yaranması üçün zəmin yaratmışdır. Yeni dünya nizamı çərçivəsində tək dünya dini dedikdə isə çox vaxt bütün dünyanın xristianlaşdırılması layihəsi anlaşılır. Lakin tək dünya dini hər hansı bir dinə söykənmir. Bunun əksinə olaraq tək dünya dini bütün dünyanın dinsizləşdirilməsidir. Belə qənaətə gəlmək olar ki, dünya siyasi səhnəsində iddialı görünən dövlətlər xüsusən də güclənən Çin faktoru Qərbdə narahatlıqla qarşılanır. Dünyanın müxtəlif regionlarında maraqlarını təmin etməyə çalışan ABŞ-ın rəhbərlik etdiyi Qərb bloku bu məqsədlərində onlara mane olan dövlətlərdə mərkəzi hakimiyyəti zəiflədən etnik, dini ziddiyyətlərin artmasında maraqlı ola bilər. Bu cür siyasət Qərbdə konstruktiv xaos adlandırılır və ABŞ-ın müttəfiqləri ilə birlikdə Yaxın Şərq və digər regionlarda məhz bu siyasəti həyata
İnsan hüquqları maarifçilik dövründə insanların dərrakədən irəli gələn subyektiv hüquqlarını təsv... more İnsan hüquqları maarifçilik dövründə insanların dərrakədən irəli gələn subyektiv hüquqlarını təsvir edir. İnsan hüquqları konseptinə görə bütün insanlar insan olmalarına görə hamısı eyni hüquqa malik olmalıdırlar. İnsan hüquqları beynəlxalq sənədlərlə yanaşı milli qanunvericilik müddəalarına da söykənir. İlk öncə qeyd etmək lazımdır ki, insan hüquqları çərçivəsində mülkiyyət hüququnu mülki hüquqlar əhatə edir. Bununla yanaşı söz azadlığı kimi hüquqları isə fəlsəfə və siyasət elmi əhatə edir. İnsan hüquqlarına dair ideyalar qədim dövrlərdən yayılmağa başlanmışdır. Bunun ən böyük nümunələrindən biri Qədim Çindir. Qədim Çindən danışarkən Konfutsini xüsusilə vurğulamalıyıq. Çünki bu sahədə ilkin fikirlər onun tərəfindən istehsal olunmuşdur. Digər bir nümunə isə Qədim Hindistandır. Burdaki qədim düşünürlərə görə isə insan hüquqlarının əsasında universal təbii qanunlar və ya karma dayanır. Hindistan və Çindən əlavə qədim Mesopotamiya və Qədim Yunanıstandada insan hüquqları barədə düşüncələr mövcud olmuşdur. Qədim Mesopotamiyada bununla bağlı düşüncələr Hamurapinin qanunlarında öz əksini tapmışdır. Qədim Yunanıstanda insan hüquqları ilə bağlı isə e.ə. yaşamış Zenonun fikirləri geniş yayılmışdı. Zenon insanların müxtəlif qruplara bölünməsini rədd edərək hərkəsi bərabərləşdirir və hərkəsin eyni dərəcəli hüquqlara sahib olmasının tərəfdarı idi. Qədim dövrdən fərqli olaraq,orta dövrlərdə insan hüquqları demək olar ki, tanınmırdı. Öncəliklə qeyd etmək lazımdır ki, bu dövrdə feodalizm və feodal münasibətlər mövcud idi. Feodalizm şühhəsiz ki, bu dövrdə insan hüquqlarının dirçəlməsinə imkan verməyən əsas faktorlardan biri idi. Lakin fedoal və kəndlilər həmçinin hökmdar və təbəələri arasında baş verən qarşıdurmalar az da olsa bu dövrdə insan hüquqlarının dirçəlməsinə kömək etmişdir. Bunun ən böyük nümunələrindən biri 1215-ci ildə Kralla kəndliləri arasında bağlanmış olan Magna Kartadır. 17 və 18-ci əsrlərdə yaşamış mütəfəkkirlər fərdi hüquqlar doktrinasını inkişaf etdirmişdirlər. Bu dövrdə Bodin, Hobs, Pufendorf, Leybnits və Kant kimi mütəfəkkirlər təbii hüquqları yenidən işləyib hazırlamışdılar. Bu mütəfəkkirlərə görə, təbii hüquqlar əbədi olaraq keçərlidir və tanrının iradəsi deyildir. Bəzi müəlliflər daha da irəli gedərək tanrının belə bu hüquqları dəyişdirə bilməyəcəyini ifadə etmişdir. İnsan hüquqlarının fəlsəfi təməlində təbii hüquqlar dayanmaqdadır. 19-cu əsrdə hüquqi pozitivizmin qələbə qazanmasından sonra insanlar zaman və məkana bağlı olmayaraq, bütün dövrlər boyu dəyişməyən universal hüquqlara sahib oldular. İnsan hüquqları ilə bağlı ən önəmli ideyalardan biri olan ictimai müqavilə Hobs, Lokk və Russo tərəfindən irəli sürülmüşdür. Bu ideyanın əsası cəmiyyətin mülki təhlükəsiylliyi ilə bağlı idi. Hobsa görə, ictimai müqavilə insanlara təhlükəsiz bir dünyada yaşamağı təmin edir. Russoya görə, bu müqavilə Fransız qiyamına haqlı bir səbəb təşkil etməklə yanaşı, həmdə xalqın marksist-leninist düşüncəli kütləsini ilhamlandırmışdır. Təsadüfi deyildir ki, Hobs, Lokk və Russoya məxsus olan ictimai müqavilə ideyası hazırda bir çox qərb dövlətinin konstitusiyasının hazılanmasında zəmin rolunu oynamışdır. Hazırda müasir dövrdə bu ideyaya əsaslanan dövlətlərin konstitusiyasının əsas məqsədi idarə edənin və idarə olunanın hüquqlarını ən yaxşı formada təmin etməkdir.
Uploads
Papers